Τέτοιες ημέρες πριν από 100 χρόνια, περί τους 100 Ναυπλιώτες και πολλοί άλλοι ακόμα από τις γύρω περιοχές… βρίσκονταν σε ένα οροπέδιο στα βάθη της Μικρας Ασίας περί τα 300 χλμ από το Αιγαίο. Έτρεχαν πανικόβλητοι με στόχο να ανοίξουν δίοδο και να γλυτώσουν την αιχμαλωσία, που ήταν συνώνυμη με βασανιστήρια και θάνατο.
Υπηρετούσαν στο Αφιόν Καραχισάρ, υπό την ένδοξη σημαία του 8ου Συντάγματος Πεζικού. Εις την «εισέχουσα του Αφιόν Καραχισάρ» για την ακρίβεια, δλδ σε σημείο που μπορούσε ανά πάσα στιγμή ο εχθρός να τους περικυκλώσει. Είχαν μείνει εκεί ένα χρόνο άπρακτοι. Οι πιο τυχεροί έβαζαν μέσο για να φύγουν, οι λιγότερο τυχεροί σε κάθε άδεια έσπερναν και ένα παιδί για να φτάσουν τον μαγικό αριθμό των 4 κουτσούβελων και να αποστρατευτούν, οι άτυχοι παρέμεναν εκεί. Είχαν συνεχή στρατιωτική υπηρεσία από το 1917, κάποιοι είχαν συμμετάσχει και στους Βαλκανικούς
.Στην Αθήνα κυβερνούσε η Αντιβενιζελική παράταξη. Τους ένωνε η λατρεία τους για τον Βασιλιά και το μίσος για τον Βενιζέλο… δεν ήταν ιδεολογικό το μίσος, αλλά οι Φιλελεύθεροι τους είχαν πάρει την πελατεία και τις αργομισθίες και έπρεπε να τις κρατήσουν δικές τους. Με αποτέλεσμα ενώ κυβερνούσε η ίδια παράταξη, να έχουμε απόλυτη κυβερνητική αστάθεια τα κρίσιμα χρόνια 1920-22
.Οι σύμμαχοι με πρόσχημα την επάνοδο του Κωνσταντίνου μας πούλησαν. Οι Γάλλοι και οι Ιταλοί παρέδωσαν εδάφη, πληθυσμό για στρατολόγηση και οπλισμό στον Κεμάλ. Οι Άγγλοι ήταν πιο σεμνοί (και πιο έξυπνοι), μας οδήγησαν σε ατέρμονες διαπραγματεύσεις (για να ανασυγκροτηθεί ο Κεμάλ). Εάν ο Κωνσταντίνος ήταν φιλογερμανός, ο Κεμάλ είχε πολεμήσει μαζί με τους Γερμανούς !!! και είχε νικήσει τους Άγγλους στην Καλλίπολη και στο Σινά.
Η στάση τους ηθικά ήταν αδικαιολόγητη.Η συμπάθειά τους προς αυτόν οφειλόταν στο ότι ήθελαν να τον αποσπάσουν από την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης και εν καιρώ να τον χρησιμοποιήσουν εναντίον της. Η Ελλάδα (πάντα στη σωστή πλευρά της ιστορίας, τρομάρα της) είχε πρωτοστατήσει στον αντιμπολσεβικικό αγώνα. Έστειλε στρατό στην Χερσώνα να νικήσει τους Κόκκινους. (Υπήρξαν και χειρότερα οι Σέρβοι πήγαν για τον ίδιο λόγο στο Βλαδιβοστόκ).
Το καλοκαίρι του 1922 η Ελλάδα βρέθηκε χωρίς συμμάχους. Μόνο κάποιες σκόρπιες δηλώσεις του Άγγλου Πρωθυπουργού εισπράξαμε, ικανές να ξεσηκώσουν λαϊκές συγκεντρώσεις υπέρ της Αγγλίας (!!!!!) τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου του 1922 στην Αθήνα.Τότε, ήρθε στους δικούς μας η ιδέα να καταλάβουμε την Κωνσταντινούπολη. Για να γίνει αυτό έπρεπε να μετακινηθεί στρατός από την Μικρά Ασία και να μας το επιτρέψουν οι Άγγλοι, που υπό την εποπτεία τους ήταν τότε η Πόλη. Μετακινήθηκε στρατός, αλλά οι Άγγλοι μας το απαγόρευσαν.
Η μετακίνηση αυτή προκάλεσε «τρύπες» στην αμυντική διάταξη. Η εισέχουσα του Αφιόν Καραχισάρ έγινε η εύκολη λεία. Μεγάλο μέρος του στρατού κινδύνευε να περικυκλωθεί. Μαζί και οι δικοί μας, του 8ου Συντάγματος.Σε μια παλιά Ναυπλιωτική εφημερίδα είχα διαβάσει ότι μόνο 52 άντρες του Συντάγματος έφτασαν συντεταγμένοι στην ακτή. Ναι μεν τα χρονογραφήματα δεν είναι πηγές, αλλά δεν απέχουν και πολύ από την αλήθεια.
Τα επόμενα χρόνια από αυτή την περιπέτεια έμειναν στο Ανάπλι τρία πράγματα:
Α) Τα παρατσούκλια «Έφορος» και «Πρόξενος». Φτωχόπαιδα από το Ανάπλι πηγαίνοντας με τον στρατό στην Σμύρνη, αποδόθηκαν στο παραδοσιακό «καμάκι». Για να ρίξουν τις Σμυρνιές είχαν αρχίσει τα ψέματα… ο ένας ήταν γιός του «Έφορου», ο άλλος ήταν γιος του «πρόξενου» κάποιας ξένης χώρας… (πρώτη πρωτεύουσα ήταν αυτή, δεν θα είχε τέτοια αξιώματα… τι να έλεγαν ότι ήταν γιοί χαμάληδων, βαρελάδων ή καραγωγέων;)
Β) Οι «Ανάπηροι». Ένας αστικός μύθος ήθελε κάποιους που γλύτωσαν την καταστροφή και ήρθαν πίσω ως ανάπηροι… ότι ήταν αυτοτραυματισθέντες… για έναν έλεγαν πως έσπασε το πόδι του στο τραμ της Σμύρνης και γύρισε πίσω ως «ανάπηρος πολέμου»… ήταν πολλά χρόνια στη διοίκηση του Εθνικού Συνδέσμου Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου…….
Γ) Οι πρόσφυγες. Το Ναύπλιο δέχθηκε αμέσως μετά την καταστροφή πλήθος προσφύγων. Δεν παρέμειναν όλοι εδώ. Μετά από τρία με τέσσερα χρόνια συγκροτήθηκε ο συνοικισμός «Νέο Βυζάντιο» (φωτό). Αποτελέσθηκε από δυο κατηγορίες προσφύγων α) από αυτούς που ήρθαν με την καταστροφή και β) από αυτούς που ήρθαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών (μερικούς μήνες μετά). Δεν είχαν όλοι την ίδια προέλευση. Είχαμε Σμυρνιούς, αλλά είχαμε και από την Ανατολική Θράκη (Βιζύη).
Ο μακαρίτης ο παπα Γιάννης ο Γιαννόπουλος, που ήταν ιερέας στον Άγιο Κωνσταντίνο, συγκέντρωσε και δημοσίευσε σε ένα βιβλίο του τους τόπους προέλευσης αυτών των ανθρώπων. Εκεί διαπιστώνουμε την ύπαρξη κάποιων οικογενειών από την «Διαρβερκία, του βιλαετίου της Μεσοποταμίας». Πρόκειται για Ντιγιαρμπεκήρ την πρωτεύουσα του Τουρκικού Κουρδιστάν. Αυτοί διωγμένοι από τους Τούρκους (και τους Κούρδους) κατέφυγαν στην Γαλλοκρατούμενη Συρία (Χαλέπι και Δαμασκό) και μετά τους έδιωξαν για Ελλάδα.Μαζί με τους πρόσφυγες υπήρχαν και Αρμένηδες και Τουρκόφωνοι Χριστιανοί, αλλά με Ρωμέϊκη συνείδηση…
Τώρα οι ιστορίες αυτές έχουν σχεδόν ξεχαστεί… Νομίζω ότι μια ανατύπωση του βιβλίου του παπά Γιάννη Γιαννόπουλου και μοίρασμα του στους απογόνους αυτών των οικογενειών (τουλάχιστον) είναι απαραίτητη.
