Ο κατά κόσμο Γιώργος Τριανταφύλλου απαντά σε τριανταμία και όχι μόνο ερωτήσεις για την ποιητική του συλλογή με τίτλο «Ημερολόγιο ενός άλλου Μαΐου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θερμαϊκός.
Ναύπλιο-Ελσίνκι, μιας συνέντευξης διαδρομή.
Της Γκέλης Ντηλιά*
Το βιβλίο περιέχει λίγο περισσότερα από 31 ποιήματα, όσες ακριβώς και οι μέρες του Μάη. Γιατί;
Μπορούμε να το δούμε σαν ένα καθημερινό ημερολόγιο. Για κάποιες μέρες γράφτηκαν πάνω από ένα ποιήματα στις σημειώσεις. Τα ποιήματα είναι εναρμονισμένα με τη συγκυρία, γιορτή του Πάσχα, γιορτή της ημέρας, επέτειος της Πόλης αλλά και προσωπικές εμπειρίες στο καθημερινό βίο.
Ήταν η Πρωτομαγιά που άναψε τη σπίθα της έμπνευσης ή το Μ. Σάββατο;
Ο Μάης είναι μήνας αλλαγών και αναγέννησης.
Η αναζήτηση νοήματος είναι εκείνη που μας κάνει να συνεχίζουμε να αντιστεκόμαστε στη φθορά;
Και βέβαια το νόημα είναι αυτό που προσπαθούμε να αρθρώσουμε, αλλά μην υποτιμάμε και το ένστικτο της επιβίωσης.
Τα όρια πόσο απαγορευτικά είναι στην εκπλήρωση των προσδοκιών;
Στο χέρι μας είναι, αν θα τα θεωρήσουμε αξεπέραστα, ανυπέρβλητα.
Είναι η μοναξιά που κάνει το χρόνο να δείχνει βασανιστικός ή μήπως οι τοίχοι που υψώνονται και από τις δυο έννοιες;
Τα όρια του χρόνου είναι το βάσανο της εποχής μας. Η μοναξιά είναι παράλληλη αίσθηση - αν όμως εμπλακεί σε χρονικά όρια σε πνίγει. Πάντως για τη μοναξιά του μεσήλικα γράφω μια συλλογή αυτή τη στιγμή που μιλάμε.
Πώς ξεγελιέται ο χρόνος και επιμηκύνεται;
Με τη μνήμη φυσικά.
Με ποιο στοιχείο της φύσης θα παρομοίαζες το χρόνο;
Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. Κλείνω τα μάτια ασυνείδητα και βλέπω ένα καταρράκτη.
Αν έντυνες τον πόθο, τι θα του φορούσες;
Μάλλον κόκκινο όπως το αίμα που ζωντανεύει.
Η Άνοιξη είναι μια εποχή που δεν χρειάζεται να είναι Άνοιξη για να ανθίζει το μέσα μας.
Σαφώς η έννοια της άνοιξης είναι και διαφορετική από τόπο σε τόπο. Στο βορρά η άνοιξη είναι διαφορετική. Η μετάβαση είναι το ουσιώδες και μπορεί να συμβεί ανά πάσα εποχή. Το φυσικό περιβάλλον βοηθά όμως. Ο άνθρωπος είναι ον εξαρτημένο από το περιβάλλον.
Όσο έτοιμοι και να είμαστε για το αναπάντεχο πάντα θα μας εκπλήσσει.
Γι’ αυτό και λέγεται αναπάντεχο.
Η υπομονή είναι καταλύτης για να μην παραιτηθούμε προσμένοντας;
Ναι, και κτίζεται με τον χρόνο. Οι νέοι παραιτούνται κι απελπίζονται πιο εύκολα. Μπορεί όμως να συσσωρεύσει τέτοιο υλικό που είναι πια εκρηκτικό.
Στο ποίημα «Οράματα και μυστικά» που θεωρώ διαχρονικό, γράφεις στην πρώτη στροφή,
Δυο πράγματα ενώνουν τους ανθρώπους
τα κοινά οράματα
και τα μεγάλα μυστικά.
Πόσο δράμα κρύβεται στα δεύτερα;
Μεγάλο φορτίο σίγουρα στις σχέσεις των ανθρώπων. Ακόμη και ερωτικό φορτίο.
Για μερικούς το έτος ξεκινά την Πρωτοχρονιά, για άλλους την Εαρινή Ισημερία, για πολλούς την ημέρα των γενεθλίων τους και για ορισμένους τον Σεπτέμβρη μαζί με τα σχολεία. Σε ποια κατηγορία κατατάσσεσαι;
Ωραία ερώτηση - σε όλες αυτές τις συγκυρίες κάποιος μικρό-απολογισμός γίνεται και κάποια στοχοθέτηση.
Πάνω στη σκιά κάθε ανθρώπου είναι το παρελθόν του που καθρεφτίζεται;
Σαφώς έχει ένα ρόλο στο βάρος της σκιάς, αλλά εγώ θα ήθελα να διακρίνω και το όραμα του κάθε ανθρώπου.
Το παρελθόν είναι ένα ηφαίστειο που κοιμάται;
Σίγουρα συσσωρεύει υλικό που σε ακολουθεί αν δεν το επεξεργαστείς την ώρα που συμβαίνει.
Πιστεύεις ότι σε κάθε ψυχή υπάρχουν μαργαριτάρια που πρέπει κάποιος άλλος να αλιεύσει βουτώντας χωρίς σκάφανδρο;
Και με σκάφανδρο ας αλιεύσει κάποιος δύτης, δεν είναι απαραίτητο το ρίσκο να γίνουν όλα με μια ανάσα, αλλά η διαρκής θέληση και το ενδιαφέρον για εξερεύνηση. Κάθε άνθρωπος έχει εγγενώς κάποιο πλούτο.
Το να λογοδοτούμε στον εαυτό μας είναι χειρότερο από το να λογοδοτούμε σε άλλους;
Αν λογοδοτούμε πραγματικά στον εαυτό μας τότε δε χρειάζεται και τόσο να λογοδοτήσουμε σε άλλους.
Το ποίημα «Ταυτότητες» τελειώνει ως εξής,
Ανάλαφρος να ατενίζεις
στο χείλος της ματαιότητας.
Αυτό δεν προϋποθέτει να έχεις προηγουμένως γεμίσει τις αποσκευές σου, ώστε να γνωρίζεις τι θα κρατήσεις;
Ακριβώς, πριν από αυτό τον στίχο έχουμε τη φράση που απαντά στο ερώτημα σας:
Να αλλάζεις
μόνο τακτικά
το περιεχόμενο
των αποσκευών
που κουβαλάς
και να μένεις
όλο και με λιγότερα.
Είναι τα λάθη μας ένα «φρεσκοσιδερωμένο ρούχο» έτοιμο να ξαναλερωθεί;
Τα λάθη μας είναι οι λεκέδες μας, ναι. Εμείς πρέπει να μη φοβόμαστε όμως να ξαναλερωθούμε.
Αν η γέννα είναι μια στιγμή, η γέννηση διαρκεί μέχρι τον θάνατο;
Ίσως και ακόμη παραπέρα εις το διηνεκές.
Σκεπτόμενη πάνω στο καταπληκτικό σου ποίημα «Φαγωμένα μήλα» μου ήρθε ως αντιπαραβολή το παρατεντωμένο δοξάρι του Καζαντζάκη στο «Αναφορά στον Γκρέκο».
Μακάριος όποιου το μήλο φαγώθηκε ως το κουκούτσι.
Τι στερείται ο άνθρωπος που φοβάται να δοκιμάσει κάτι, αν πρώτα δεν βεβαιωθεί για το τι θα αποκομίσει;
Δεν την είχα υπόψη μου τη φράση αυτή, πραγματικά συγκινούμαι να μπαίνω στην ίδια πρόταση. Η ζωή του ανθρώπου είναι δοκιμές και δοκιμασίες. Όποιος στερείται αυτές, στερείται την ζωή.
Ο χρόνος, που αποτελεί και δικό μου αγαπημένο θέμα, είναι πάντα με το μέρος του;
Ο χρόνος είναι ανίκητος πράγματι. Πρέπει όσο μπορούμε να τον αγνοούμε, πάντως, να μην τον ανταγωνιζόμαστε πάντα.
Είναι οι παντός καιρού άνθρωποι αυτοί που κάνουν υπερβάσεις;
Είναι σίγουρα πιο προσαρμοστικοί, ανθεκτικοί και ισορροπημένοι. Οι υπερβάσεις μπορούν να γίνουν από οποιοδήποτε σε στιγμές πάθους.
Με πόση ευκολία οι ταμπέλες των καταστάσεων γίνονται αυτοεκπληρούμενες προφητείες;
Έχουμε τη δύναμη της αυθυποβολής στον εαυτό μας είτε θετικά είτε αρνητικά. Οι εξωτερικές καταστάσεις δεν αλλάζουν όμως μόνο με προφητείες.
Τα θαύματα δεν συμβαίνουν, επειδή οι άνθρωποι δεν έχουν πιστέψει ότι είναι μικροί θεοί;
Τα θαύματα υποτίθεται ότι έχουν σπανιότητα, άρα λογικό να μη συμβαίνουν γενικώς. Η πίστη στον θεό που κρύβουμε μέσα μας κάνει όμως και θαύματα.
Πόσο κοστίζει η «προβλέψιμη ανώδυνη μετριότητα» που αναφέρεις στο συμβουλευτικό ποίημα «Τα καλύτερα έρχονται»;
Και μένα με συνεπήρε αυτή η φράση όταν τη σκέφτηκα. Δεν κοστίζει τίποτα το να παραμείνεις μέτριος, είναι υποτίθεται ανώδυνο - αυτό που δε καταλαβαίνουμε βέβαια είναι τι χάνουμε που δε διεκδικήσαμε κάτι περισσότερο.
Για να έρθει κάποιος αντιμέτωπος με μεγάλα διλήμματα, πρέπει να έχει και την ανάλογη εμπειρία.
Με μεγάλα διλήμματα θα έρθεις αντιμέτωπος είτε άπειρος είτε έμπειρος έτσι κι αλλιώς. Θα στα φέρει η ζωή.
Πώς ήταν η εφηβεία σου; Ρωτάω για να μου απαντήσεις και στο ερώτημα: είναι τελικά ο ενήλικας που διορθώνει τα λάθη του εφήβου και έτσι τελικά βαπτίζεται στην κολυμπήθρα του Σιλωάμ;
Τα λάθη μας δεν νομίζω ότι τα διορθώνουμε ποτέ, με την έννοια της διαγραφής των συνεπειών τουλάχιστο. Τα κουβαλάμε πάντα, απλά ίσως κάτι μαθαίνουμε. Στην εφηβεία μου οι περισσότερες μνήμες τείνουν στην προσήλωση στα μαθήματα μου. Η έντονη αναζήτηση, ακόμη και η ποίηση ξεκινά στη τελευταία τάξη του Λυκείου και 17 χρονών μόνο μπαίνω ήδη στο Πανεπιστήμιο.
Η ζωή ως μια πάλη ανάμεσα στο απροσδόκητο και στο αναμενόμενο, πότε γίνεται πιο υποφερτή;
Ανυπόφορο νομίζω θα ήταν να είναι μόνο αναμενόμενη.
Η ποίηση είναι ο αντίλαλος που λείπει στη σιωπή του κόσμου;
Ο κόσμος δε μας αφήνει σε ησυχία σχεδόν ποτέ. Η ποίηση είναι μια ευκαιρία να ακούσουμε την φωνή της καρδιάς μας, ναι. Κάποιος πρέπει να την ακούσει κι αυτή τη φωνή τι θέλει να πει, πρέπει κι αυτές οι κραυγές να γίνουν έναρθρος λόγος.
Για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο, πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε νέες αμαρτίες;
Για να κάνουμε νέα αρχή πρέπει να ριψοκινδυνέψουμε κάτι σίγουρα, να μη φοβόμαστε τα νέα λάθη - αυτό δεν πρέπει να το θεωρούμε αμαρτωλό ή ανήθικο, αν έχουμε αγνές αξίες κι οράματα να μας καθοδηγούν.
Πλησιάζοντας στη ποιητική καταγραφή της 31ης Μαΐου ευχόμουν να είχε κι άλλες μέρες εκείνος ο Μάης του 2021. Κλείνοντας αυτή τη συνέντευξη, ένα ποίημα γεννιόταν στο μυαλό μου και του το αφιερώνω.
ΡΑΜΜΕΝΑ ΦΤΕΡΑ
Στα παλιά ημερολόγια
καραδοκεί καρτερικά το παρελθόν
να ανάψει το φυτίλι της μνήμης,
πάνω που νόμιζες
πως όσα πέρασαν και σε διαπέρασαν
εξατμίστηκαν
σε εκείνο το κλάμα που έριξες
ένα απόγευμα που έβρεχε καταρρακτωδώς
στον ιδιωτικό σου κήπο και ήσουν χωρίς αδιάβροχο.
Σύμπτωση;
Δάκρυα και όξινη βροχή πλημμύρισαν το υπόγειο
και ξέπλεναν την παιδική στολή του υπερήρωα
κοκκαλωμένη χρόνια στο ανοιχτό σεντούκι.
Από το χέρι της ήταν ραμμένα
με διπλό κόμπο τα φτερά.
Όταν ιδέες ματαίωσης και απόγνωσης
σε γυροφέρνουν σαν ιός
ένα τρύπημα στη πλάτη
θυμίζει τη σκουριασμένη βελόνα με την κόκκινη κλωστή
που έχεις ευλαβικά φυλάξει στο μυαλό σου.
Συνέρχεσαι.
*Η Γκέλη Ντηλιά είναι ποιήτρια και συγγραφέας.
