Την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες αδυνατούν να ανταποκριθούν στην παραγωγική διαδικασία και εκατομμύρια καταναλωτές βλέπουν τα γεμάτα ράφια των σούπερ μάρκετ με άδειες τσέπες, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διαφημίζει μέχρι και «διαστημική τεχνολογία» για τους αγρότες, ύψους άνω των 55.000.000 ευρώ, αλλά για συστήματα που στη συντριπτική πλειονότητά τους υπάρχουν και είναι ήδη σε λειτουργία!
Από τον Νίκο Τσακανίκα
Το τελευταίο διάστημα είναι φανερό πως έχει στηθεί ένας τρελός χορός εκατομμυρίων ευρώ στο όνομα του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους και της Τεχνητής Νοημοσύνης, μέσα από διαγωνισμούς που οργανώνουν αρκετά υπουργεία. Ενα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα, αν όχι το πιο χαρακτηριστικό, είναι η διακήρυξη ηλεκτρονικού ανοιχτού διαγωνισμού για το έργο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα» υπό την εποπτεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με τον παραπάνω εξωφρενικό προϋπολογισμό.
Ετσι έχουμε το εξής παράδοξο: Από τη μια ο αγρότης να πουλά την πατάτα περίπου 0,25 λεπτά το κιλό στους μεγαλεμπόρους και ο καταναλωτής να τη βλέπει στο ράφι από 1 έως 1,40 ευρώ και να την αγοράζει με… φειδώ, αν την αγοράζει, και από την άλλη να βλέπει να δίνονται εκατομμύρια ευρώ σε χρυσοκάνθαρους για ενέργειες και υπηρεσίες πολλές εκ των οποίων είναι διαθέσιμες έτσι κι αλλιώς από δημόσιους φορείς.
Ακολουθεί μια γεύση για το τι περιλαμβάνει αυτός ο διαγωνισμός. Οπως αναγράφεται στην προκήρυξή του, «η υλικοτεχνική υποδομή αποτελείται από τα παρακάτω:
Το τελευταίο διάστημα είναι φανερό πως έχει στηθεί ένας τρελός χορός εκατομμυρίων ευρώ στο όνομα του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους και της Τεχνητής Νοημοσύνης, μέσα από διαγωνισμούς που οργανώνουν αρκετά υπουργεία. Ενα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα, αν όχι το πιο χαρακτηριστικό, είναι η διακήρυξη ηλεκτρονικού ανοιχτού διαγωνισμού για το έργο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα» υπό την εποπτεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με τον παραπάνω εξωφρενικό προϋπολογισμό.
Ετσι έχουμε το εξής παράδοξο: Από τη μια ο αγρότης να πουλά την πατάτα περίπου 0,25 λεπτά το κιλό στους μεγαλεμπόρους και ο καταναλωτής να τη βλέπει στο ράφι από 1 έως 1,40 ευρώ και να την αγοράζει με… φειδώ, αν την αγοράζει, και από την άλλη να βλέπει να δίνονται εκατομμύρια ευρώ σε χρυσοκάνθαρους για ενέργειες και υπηρεσίες πολλές εκ των οποίων είναι διαθέσιμες έτσι κι αλλιώς από δημόσιους φορείς.
Ακολουθεί μια γεύση για το τι περιλαμβάνει αυτός ο διαγωνισμός. Οπως αναγράφεται στην προκήρυξή του, «η υλικοτεχνική υποδομή αποτελείται από τα παρακάτω:
Πανελλαδική υποδομή Σταθμών Συλλογής Δεδομένων [Ποσότητα: τρεις χιλιάδες πενήντα (3.050)].
Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ) [Ποσότητα: πενήντα (50)].
Δορυφορικά δεδομένα τηλεπισκόπησης.
Δορυφορικά δεδομένα παρατήρησης.
Στα «κάγκελα» οι αγρότες, κάνουν λόγο για κακόγουστο αστείο
Οι βαρύγδουπες φράσεις της «ευφυούς γεωργίας», του «ψηφιακού μετασχηματισμού», της «τηλεσκόπισης» και της «διαστημικής παρακολούθησης» ηχούν σαν κακόγουστο αστείο στα αυτιά των αγροτών που διαπιστώνουν πως το έργο αυτό δεν αγγίζει τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Οπως μας είπαν χαρακτηριστικά οι αγρότες, «τι διαστημικές τεχνολογίες και κουραφέξαλα; Εμείς ξεπουληθήκαμε φέτος για να προμηθευτούμε λιπάσματα, φάρμακα, εφόδια για να καλλιεργήσουμε και στο τέλος μας κλέβουν τη σοδειά με τα ψίχουλα που μας δίνουν, για να τα αγοράσετε εσείς πανάκριβα. Το πετρέλαιο και το ρεύμα είναι στον θεό και δεν έχουμε λεφτά να το πληρώσουμε. Πώς θα καλλιεργήσουμε την ερχόμενη χρονιά; Πώς θα στηριχτούμε εμείς για να συνεχίσουμε; Πώς θα ζήσουμε;»
Τέλος, αναρωτιούνται: «Και τι πληροφορίες είναι αυτές που θα μας δώσουν; Ποιο κομμάτι γης χρειάζεται περισσότερο και ποιο λιγότερο νερό; Καλό είναι αυτό. Μόνο που σε πολλές περιπτώσεις το αρδευτικό δίκτυο δεν υπάρχει ή είναι διαλυμένο. Ας φτιάξουν πρώτα τα βασικά, να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να καλλιεργούμε, και βλέπουμε για τα άλλα».
Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ) [Ποσότητα: πενήντα (50)].
Δορυφορικά δεδομένα τηλεπισκόπησης.
Δορυφορικά δεδομένα παρατήρησης.
Κέντρα Διανομής και Υποστήριξης [Ποσότητα: δεκαπέντε (15)]».
Τα παραπάνω θα διανθιστούν με υποσυστήματα που θα επεξεργάζονται μια σειρά δεδομένα που αφορούν τις καιρικές συνθήκες, την υγρασία και άλλες πληροφορίες για την καλύτερη δυνατή παραγωγή.
Σε μια συμπύκνωση όλων αυτών σημειώνεται στην προκήρυξη: «Η σφαιρική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τη συλλογή και αξιοποίηση δεδομένων θα αποτελεί ακόμα ένα στοιχείο καινοτομίας και πλέον στην πράξη θα μπορεί κάποιος να δει και να κατανοήσει πώς συνδυαστικά οι νέες τεχνολογίες, όπως το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT), τα Μεγάλα Δεδομένα (Big Data) και η διαστημική παρακολούθηση της Γης (EO), μπορούν να υποστηρίξουν τη συμβουλευτική που στηρίζεται στα δεδομένα και στη γνώση».
Ολη αυτή η υποδομή που θα δημιουργηθεί από κάποια εταιρία, μέσα από αυτόν τον αχρείαστο και πολυδάπανο διαγωνισμό, υπάρχει ήδη σε μια σειρά από δημόσιους φορείς και είναι σε λειτουργία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), το Εθνικό Αστεροσκοπείο, οι πανεπιστημιακές σχολές της Γεωπονικής και ο ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», του οποίου η βασική αποστολή είναι η επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.
Φυσικά, η υποδομή που υπάρχει ήδη στο Δημόσιο είναι αναγκαίο να εμπλουτιστεί. Ωστόσο, η όποια αναγκαία ενίσχυση θα ήταν απείρως λιγότερο δαπανηρή από το αστρονομικό ποσό που δίνεται σήμερα για να κατασκευαστούν όλα από την αρχή. Εάν μάλιστα σχεδιαζόταν η συνεργασία όλων αυτών των φορέων, ώστε οι πληροφορίες να ανεβαίνουν σε ένα δημόσιο cloud, όπου ο καθένας να μπορεί να έχει πρόσβαση και μάλιστα δωρεάν, η βοήθεια στην αγροτική παραγωγή θα ήταν τεράστια. Επιπρόσθετα, για να είναι πιο εύχρηστη και αποδοτική η συγκεκριμένη υπηρεσία για τους αγρότες, οι πληροφορίες αυτές θα μπορούσαν να μετασχηματίζονται υπό τη μορφή οδηγιών για το τι πρέπει να κάνει κάθε φορά ο αγρότης.
Τα παραπάνω θα διανθιστούν με υποσυστήματα που θα επεξεργάζονται μια σειρά δεδομένα που αφορούν τις καιρικές συνθήκες, την υγρασία και άλλες πληροφορίες για την καλύτερη δυνατή παραγωγή.
Σε μια συμπύκνωση όλων αυτών σημειώνεται στην προκήρυξη: «Η σφαιρική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τη συλλογή και αξιοποίηση δεδομένων θα αποτελεί ακόμα ένα στοιχείο καινοτομίας και πλέον στην πράξη θα μπορεί κάποιος να δει και να κατανοήσει πώς συνδυαστικά οι νέες τεχνολογίες, όπως το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT), τα Μεγάλα Δεδομένα (Big Data) και η διαστημική παρακολούθηση της Γης (EO), μπορούν να υποστηρίξουν τη συμβουλευτική που στηρίζεται στα δεδομένα και στη γνώση».
Ολη αυτή η υποδομή που θα δημιουργηθεί από κάποια εταιρία, μέσα από αυτόν τον αχρείαστο και πολυδάπανο διαγωνισμό, υπάρχει ήδη σε μια σειρά από δημόσιους φορείς και είναι σε λειτουργία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), το Εθνικό Αστεροσκοπείο, οι πανεπιστημιακές σχολές της Γεωπονικής και ο ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», του οποίου η βασική αποστολή είναι η επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.
Φυσικά, η υποδομή που υπάρχει ήδη στο Δημόσιο είναι αναγκαίο να εμπλουτιστεί. Ωστόσο, η όποια αναγκαία ενίσχυση θα ήταν απείρως λιγότερο δαπανηρή από το αστρονομικό ποσό που δίνεται σήμερα για να κατασκευαστούν όλα από την αρχή. Εάν μάλιστα σχεδιαζόταν η συνεργασία όλων αυτών των φορέων, ώστε οι πληροφορίες να ανεβαίνουν σε ένα δημόσιο cloud, όπου ο καθένας να μπορεί να έχει πρόσβαση και μάλιστα δωρεάν, η βοήθεια στην αγροτική παραγωγή θα ήταν τεράστια. Επιπρόσθετα, για να είναι πιο εύχρηστη και αποδοτική η συγκεκριμένη υπηρεσία για τους αγρότες, οι πληροφορίες αυτές θα μπορούσαν να μετασχηματίζονται υπό τη μορφή οδηγιών για το τι πρέπει να κάνει κάθε φορά ο αγρότης.
Κρίσιμα ερωτήματα
Ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα: Πουθενά στην προκήρυξη δεν φαίνεται αν αυτό το έργο, που γίνεται με χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, θα ανήκει στο Δημόσιο ή θα περάσει στη διαχειρίστρια εταιρία. Μήπως τελικά η διαχειρίστρια εταιρία θα έχει αυτή την προσβασιμότητα στους… πόρους και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και των ίδιων των παραγωγών; Τα δεδομένα που θα συγκεντρώνει θα διατίθενται δωρεάν ή θα πρέπει οι παραγωγοί να πληρώνουν και συνδρομή;
Μήπως, τελικά, με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού, των νέων τεχνολογιών και της «διαστημικής τεχνολογίας», αυτό που στην πραγματικότητα επιχειρούν να δημιουργήσουν είναι μια υπερεταιρία, ένα ιδιωτικό υπερυπουργείο; Στο οποίο, μάλιστα, θα συγκεντρωθεί το σύνολο των υπηρεσιών, από τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης μέχρι τους ελέγχους και τις πληρωμές, εκχωρώντας ό,τι έχει απομείνει από το φυσικό αντικείμενο βασικών υπηρεσιών του υπουργείου;
Τέλος, εντύπωση προκαλεί και το γεγονός ότι ο εν λόγω διαγωνισμός δεν διενεργείται υπό την αιγίδα του καθ’ ύλην αρμόδιου υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αλλά αποκλειστικά από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα: Πουθενά στην προκήρυξη δεν φαίνεται αν αυτό το έργο, που γίνεται με χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, θα ανήκει στο Δημόσιο ή θα περάσει στη διαχειρίστρια εταιρία. Μήπως τελικά η διαχειρίστρια εταιρία θα έχει αυτή την προσβασιμότητα στους… πόρους και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και των ίδιων των παραγωγών; Τα δεδομένα που θα συγκεντρώνει θα διατίθενται δωρεάν ή θα πρέπει οι παραγωγοί να πληρώνουν και συνδρομή;
Μήπως, τελικά, με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού, των νέων τεχνολογιών και της «διαστημικής τεχνολογίας», αυτό που στην πραγματικότητα επιχειρούν να δημιουργήσουν είναι μια υπερεταιρία, ένα ιδιωτικό υπερυπουργείο; Στο οποίο, μάλιστα, θα συγκεντρωθεί το σύνολο των υπηρεσιών, από τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης μέχρι τους ελέγχους και τις πληρωμές, εκχωρώντας ό,τι έχει απομείνει από το φυσικό αντικείμενο βασικών υπηρεσιών του υπουργείου;
Τέλος, εντύπωση προκαλεί και το γεγονός ότι ο εν λόγω διαγωνισμός δεν διενεργείται υπό την αιγίδα του καθ’ ύλην αρμόδιου υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αλλά αποκλειστικά από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Στα «κάγκελα» οι αγρότες, κάνουν λόγο για κακόγουστο αστείο
Οι βαρύγδουπες φράσεις της «ευφυούς γεωργίας», του «ψηφιακού μετασχηματισμού», της «τηλεσκόπισης» και της «διαστημικής παρακολούθησης» ηχούν σαν κακόγουστο αστείο στα αυτιά των αγροτών που διαπιστώνουν πως το έργο αυτό δεν αγγίζει τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Οπως μας είπαν χαρακτηριστικά οι αγρότες, «τι διαστημικές τεχνολογίες και κουραφέξαλα; Εμείς ξεπουληθήκαμε φέτος για να προμηθευτούμε λιπάσματα, φάρμακα, εφόδια για να καλλιεργήσουμε και στο τέλος μας κλέβουν τη σοδειά με τα ψίχουλα που μας δίνουν, για να τα αγοράσετε εσείς πανάκριβα. Το πετρέλαιο και το ρεύμα είναι στον θεό και δεν έχουμε λεφτά να το πληρώσουμε. Πώς θα καλλιεργήσουμε την ερχόμενη χρονιά; Πώς θα στηριχτούμε εμείς για να συνεχίσουμε; Πώς θα ζήσουμε;»
Τέλος, αναρωτιούνται: «Και τι πληροφορίες είναι αυτές που θα μας δώσουν; Ποιο κομμάτι γης χρειάζεται περισσότερο και ποιο λιγότερο νερό; Καλό είναι αυτό. Μόνο που σε πολλές περιπτώσεις το αρδευτικό δίκτυο δεν υπάρχει ή είναι διαλυμένο. Ας φτιάξουν πρώτα τα βασικά, να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να καλλιεργούμε, και βλέπουμε για τα άλλα».
