Το σημαντικό αυτό έργο για την πόλη της Σπάρτης δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του πρώην υπουργού Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη και με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Η μελέτη αδειοδότησης του έργου χρηματοδοτήθηκε με δωρεά από το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη. Η έγκριση της μελέτης και η επίβλεψη του έργου έγινε από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η Οικία των Ψηφιδωτών της Σπάρτης στεγάζει τα ψηφιδωτά «Η Αρπαγή της Ευρώπης» και «Ορφέας ως γητευτής ζώων», που ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1872 και το 1890, αντίστοιχα, στον κήπο το πρώτο και το δεύτερο στην οιναποθήκη ιδιωτικών ιδιοκτησιών στη Σπάρτη. Για την προστασία και ανάδειξή τους, καθώς πρόκειται για περίτεχνα ρωμαϊκά δάπεδα, φιλοτεχνημένα στα τέλη του 3ου αιώνα -αρχές 4ου, έγινε απαλλοτρίωση των οικοπέδων, στα οποία είχαν ανακαλυφθεί και κατασκευάστηκε στέγαστρο. Ωστόσο, παρά τη σπουδαιότητα και το αρχαιολογικό τους ενδιαφέρον, παρέμειναν για χρόνια ολόκληρα «θαμμένα» σε έναν χώρο που είχε μετατραπεί σε μία άτυπη αποθήκη ψηφιδωτών. Μέχρι που πριν από περίπου 20 χρόνια, και μετά από τυχαία συζήτηση με έναν άνθρωπο της περιοχής, έπεσαν στην αντίληψη του πρώην υπουργού κ. Ιωάννη Βαρβιτσιώτη.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, γοητευμένος από την ομορφιά τους, που ακτινοβολούσε, παρά τη σκόνη που τα είχε καλύψει, ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης το έβαλε σκοπό ζωής να τα φέρει και πάλι στο φως, προσφέροντάς τους τη θέση που τους αξίζει, στην πολιτισμική ζωή της Σπάρτης.
Όπως επισημαίνει η ανακοίνωση, σε αυτή τη μακρά διαδρομή, κάποια στιγμή το 2015, οι δρόμοι του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη διασταυρώθηκαν με του ΙΣΝ και συγκεκριμένα με του προέδρου του ΙΣΝ Ανδρέα Δρακόπουλου, που εξ αρχής πίστεψε στο όραμά του. Με τη δωρεά του ΙΣΝ χρηματοδοτήθηκαν η μελέτη εφαρμογής κι η κατασκευή του σύγχρονου κτιρίου που στεγάζει τα δύο ψηφιδωτά, καθώς και η προμήθεια συνοδευτικού τεχνολογικού εξοπλισμού και η ανάπτυξη πληροφοριακού και εκπαιδευτικού ψηφιακού υλικού για την ανάδειξή τους.
Η Οικία των Ψηφιδωτών άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό την Δευτέρα 17 Μαΐου 2021. Έκτοτε έχει υποδεχθεί πάνω από 8.000 επισκέπτες.
