Τη στιγμή που περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών βλέπουν διαρκώς το φως της δημοσιότητας προκαλώντας αποτροπιασμό, η φετινή 19η Νοεμβρίου - Παγκόσμια Ημέρα κατά της σωματικής βίας και κακοποίησης των παιδιών - μας υπενθυμίζει ακόμα πιο εμφατικά την ανάγκη διαρκούς αφύπνισης και ενεργοποίησης όλων μας.
Η σεξουαλική βία σε βάρος ανηλίκων, πλήρως ευάλωτων και αδύναμων να αντιδράσουν, αποτελεί το ειδεχθέστερο έγκλημα, που δυστυχώς λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Σύμφωνα με εκτίμηση του Συμβουλίου της Ευρώπης, 1 στα 5 παιδιά μπορεί να πέσει θύμα σεξουαλικής βίας. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 16%. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία και σε ποσοστό έως και 85-90% οι δράστες είναι γνωστοί των παιδιών, ενώ στο 38,2% των καταγγελιών ο δράστης της κακοποίησης είχε κάποια συγγενική σχέση με το παιδί. Αν δε λάβουμε υπόψιν μας ότι μόλις το 2% των περιστατικών καταγγέλεται και ότι το 1/3 περίπου των παιδιών δε θα μιλήσουν ποτέ σε κανέναν, συμπεραίνουμε ότι ούτε καν η κορυφή του παγόβουνου δεν γίνεται ορατή.
Απέναντι, όμως, στην μέχρι πρόσφατα εκκωφαντική σιωπή της κοινωνίας μας, ακόμη και του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος των θυμάτων, τα περιστατικά που καταγγέλλονται και έρχονται στο φως ολοένα αυξάνονται, ενώ δρομολογείται η λήψη νέων μέτρων.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, σε πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή, κατά τη συζήτηση για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση, επεσήμανε ότι συχνά δεν τιμωρείται ο ένοχος, τα στερεότυπα ευνοούν τη σιωπή και τα θύματα στιγματίζονται, ότι η πολυνομία φέρνει καθυστερήσεις στις διώξεις των εγκλημάτων και διαχρονικές αγκυλώσεις «πριμοδοτούν» τη συγκάλυψη. Για πρώτη φορά, λοιπόν, εκπονείται ένα ολιστικό σχέδιο που περιλαμβάνει πολιτικές που ήδη υλοποιούνται αλλά και θέτει ισχυρές βάσεις, δρομολογώντας νέες δράσεις και μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην πρόληψη, τη γρήγορη διερεύνηση, την τιμωρία των ενόχων και την περίθαλψη των θυμάτων. Στόχος η ανάσχεση του φαινομένου, η μηδενική ανοχή στη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση των παιδιών αλλά και η καλύτερη αντιμετώπιση των περιστατικών από όλες τις υπηρεσίες.
Πέραν, όμως, των μέτρων που η Πολιτεία οφείλει να λαμβάνει, αναγκαία είναι η εγρήγορση των γονέων. Εγρήγορση για την άμεση διαπίστωση οποιασδήποτε αλλαγής στη συμπεριφορά των παιδιών μας. Σημάδια όπως η ξαφνική εσωστρέφεια, η συνεχής παραμονή στο σπίτι, η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο ή σε εξωσχολικές δραστηριότητες, οι διαταραχές στον ύπνο, οι εφιάλτες, η άρνηση τροφής ή η υπερβολική βουλιμία, η διαρκής ανησυχία και η γνώση πραγμάτων για το σεξ που δεν ανταποκρίνεται στα ηλικιακά του δεδομένα, πρέπει να μας ενεργοποιήσουν. Κυρίως, όμως, χρειάζεται να δρούμε προληπτικά. Η σχέση επικοινωνίας και εμπιστοσύνης που θα χτίσουμε με τα παιδιά μας είναι η ασπίδα τους. Θα πρέπει να τα βοηθήσουμε να εμπεδώσουν ότι το σώμα τους είναι δικό τους, δεν επιτρέπεται να το αγγίζει κανείς και πρέπει να αντιδρούν σε οτιδήποτε τα κάνει να νιώθουν άβολα, χωρίς τα ίδια να νιώθουν ενοχές και φόβο. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που τα παιδιά δεν μιλούν από φόβο ότι δεν θα τα πιστέψει κανείς ή ότι θα δημιουργηθούν καταστάσεις που θα φέρουν σε δύσκολη θέση τα ίδια ή την οικογένειά τους.
Με αρωγό τη Πολιτεία και με την επαγρύπνηση όλων μας ας δώσουμε στα παιδιά μας τα εφόδια για να αντιμετωπίσουν με θάρρος επικίνδυνες καταστάσεις, που όλοι τρομάζουμε στη σκέψη ότι μπορεί να βρεθούν στο δρόμο τους. Και το κυριότερο• να μιλήσουμε και για αυτά που γνωρίζουμε ή υποψιαζόμαστε ότι συμβαίνουν κοντά μας, πίσω από κλειστές πόρτες. Κάθε παιδί είναι το δικό μας παιδί.
Φορείς και τηλεφωνικές γραμμές που μπορούμε να απευθυνόμαστε για πρόσθετες πληροφορίες ή καταγγελίες:
– Εθνική Γραμμή SOS 1056 για Παιδιά, Εφήβους και Γονείς και εφαρμογή Chat 1056
– Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, email:childline1107@ekka.org.gr.
– Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111
_ Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού
_ Τηλεφωνική γραμμή «Μαζί για το Παιδί» 115 25
- Αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές
*Η Σόνια Τάνταρου – Κρίγγου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω και κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Διακυβέρνηση και τις Δημόσιες Πολιτικές. Είναι Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και έχει πιστοποιηθεί ως Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων.
Διετέλεσε Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας, φορέα γενικής κυβέρνησης που υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας και του Εθνικού Συμβουλίου Κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και συμμετείχε, αντιστοίχως, στις ομάδες εργασίας για την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας 2020 -2023.
Η σεξουαλική βία σε βάρος ανηλίκων, πλήρως ευάλωτων και αδύναμων να αντιδράσουν, αποτελεί το ειδεχθέστερο έγκλημα, που δυστυχώς λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Σύμφωνα με εκτίμηση του Συμβουλίου της Ευρώπης, 1 στα 5 παιδιά μπορεί να πέσει θύμα σεξουαλικής βίας. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 16%. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία και σε ποσοστό έως και 85-90% οι δράστες είναι γνωστοί των παιδιών, ενώ στο 38,2% των καταγγελιών ο δράστης της κακοποίησης είχε κάποια συγγενική σχέση με το παιδί. Αν δε λάβουμε υπόψιν μας ότι μόλις το 2% των περιστατικών καταγγέλεται και ότι το 1/3 περίπου των παιδιών δε θα μιλήσουν ποτέ σε κανέναν, συμπεραίνουμε ότι ούτε καν η κορυφή του παγόβουνου δεν γίνεται ορατή.
Απέναντι, όμως, στην μέχρι πρόσφατα εκκωφαντική σιωπή της κοινωνίας μας, ακόμη και του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος των θυμάτων, τα περιστατικά που καταγγέλλονται και έρχονται στο φως ολοένα αυξάνονται, ενώ δρομολογείται η λήψη νέων μέτρων.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, σε πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή, κατά τη συζήτηση για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση, επεσήμανε ότι συχνά δεν τιμωρείται ο ένοχος, τα στερεότυπα ευνοούν τη σιωπή και τα θύματα στιγματίζονται, ότι η πολυνομία φέρνει καθυστερήσεις στις διώξεις των εγκλημάτων και διαχρονικές αγκυλώσεις «πριμοδοτούν» τη συγκάλυψη. Για πρώτη φορά, λοιπόν, εκπονείται ένα ολιστικό σχέδιο που περιλαμβάνει πολιτικές που ήδη υλοποιούνται αλλά και θέτει ισχυρές βάσεις, δρομολογώντας νέες δράσεις και μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην πρόληψη, τη γρήγορη διερεύνηση, την τιμωρία των ενόχων και την περίθαλψη των θυμάτων. Στόχος η ανάσχεση του φαινομένου, η μηδενική ανοχή στη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση των παιδιών αλλά και η καλύτερη αντιμετώπιση των περιστατικών από όλες τις υπηρεσίες.
Πέραν, όμως, των μέτρων που η Πολιτεία οφείλει να λαμβάνει, αναγκαία είναι η εγρήγορση των γονέων. Εγρήγορση για την άμεση διαπίστωση οποιασδήποτε αλλαγής στη συμπεριφορά των παιδιών μας. Σημάδια όπως η ξαφνική εσωστρέφεια, η συνεχής παραμονή στο σπίτι, η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο ή σε εξωσχολικές δραστηριότητες, οι διαταραχές στον ύπνο, οι εφιάλτες, η άρνηση τροφής ή η υπερβολική βουλιμία, η διαρκής ανησυχία και η γνώση πραγμάτων για το σεξ που δεν ανταποκρίνεται στα ηλικιακά του δεδομένα, πρέπει να μας ενεργοποιήσουν. Κυρίως, όμως, χρειάζεται να δρούμε προληπτικά. Η σχέση επικοινωνίας και εμπιστοσύνης που θα χτίσουμε με τα παιδιά μας είναι η ασπίδα τους. Θα πρέπει να τα βοηθήσουμε να εμπεδώσουν ότι το σώμα τους είναι δικό τους, δεν επιτρέπεται να το αγγίζει κανείς και πρέπει να αντιδρούν σε οτιδήποτε τα κάνει να νιώθουν άβολα, χωρίς τα ίδια να νιώθουν ενοχές και φόβο. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που τα παιδιά δεν μιλούν από φόβο ότι δεν θα τα πιστέψει κανείς ή ότι θα δημιουργηθούν καταστάσεις που θα φέρουν σε δύσκολη θέση τα ίδια ή την οικογένειά τους.
Με αρωγό τη Πολιτεία και με την επαγρύπνηση όλων μας ας δώσουμε στα παιδιά μας τα εφόδια για να αντιμετωπίσουν με θάρρος επικίνδυνες καταστάσεις, που όλοι τρομάζουμε στη σκέψη ότι μπορεί να βρεθούν στο δρόμο τους. Και το κυριότερο• να μιλήσουμε και για αυτά που γνωρίζουμε ή υποψιαζόμαστε ότι συμβαίνουν κοντά μας, πίσω από κλειστές πόρτες. Κάθε παιδί είναι το δικό μας παιδί.
Φορείς και τηλεφωνικές γραμμές που μπορούμε να απευθυνόμαστε για πρόσθετες πληροφορίες ή καταγγελίες:
– Εθνική Γραμμή SOS 1056 για Παιδιά, Εφήβους και Γονείς και εφαρμογή Chat 1056
– Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, email:childline1107@ekka.org.gr.
– Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111
_ Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού
_ Τηλεφωνική γραμμή «Μαζί για το Παιδί» 115 25
- Αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές
*Η Σόνια Τάνταρου – Κρίγγου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω και κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Διακυβέρνηση και τις Δημόσιες Πολιτικές. Είναι Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και έχει πιστοποιηθεί ως Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων.
Διετέλεσε Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας, φορέα γενικής κυβέρνησης που υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας και του Εθνικού Συμβουλίου Κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και συμμετείχε, αντιστοίχως, στις ομάδες εργασίας για την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας 2020 -2023.
