γράφει η Αικατερίνη Δήμα, Υπ. Διδάκτωρ Τ.Θ.Σ.
Το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2022 το Βουλευτικό στο Ναύπλιο πλημμύρισε από αγαπημένα πρόσωπα, χαμόγελα, μελωδίες και στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου που αγκάλιασαν την παρουσίαση των δεκαοχτώ βιβλίων της σειράς «ΕΓΚΛΕΙΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ-Στις φυλακές Τίρυνθας και Ναυπλίου». Ένα σπουδαίο εγχείρημα υλοποιήθηκε, μια σημαντική παρακαταθήκη για την εκπαίδευση στις φυλακές.
Η σειρά των βιβλίων είναι συνεργασία των εκδόσεων Άπαρσις με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δραματική Τέχνη και Παραστατικές Τέχνες στην Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με Επιστημονική Υπεύθυνη την Ομότιμη Καθηγήτρια, κυρία Άλκηστις Κοντογιάννη, η οποία το εμπνεύστηκε και επιμελήθηκε τη σειρά των δεκαοχτώ βιβλίων.
Το «ΕΓΚΛΕΙΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ-Στις φυλακές Τίρυνθας και Ναυπλίου» έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και έχει τη στήριξη του Δήμου Ναυπλιέων. Συνάμα, η εκδήλωση του Σαββάτου πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη του Δήμου Ναυπλιέων και του ΔΟΠΠΑΤ, τους οποίους ευχαριστούμε πολύ για τον όμορφο χώρο που μας διέθεσαν και όλη την υποστήριξη στις εκδηλώσεις μας. Τίποτα όμως δεν θα είχε συμβεί χωρίς τον ενθουσιασμό των μαθητών μας, των εγκλείστων του Αγροτικού Καταστήματος της Τίρυνθας και του Καταστήματος Κράτησης του Ναυπλίου.
Ευχαριστούμε, ιδιαιτέρως, τη Διευθύντρια του Αγροτικού Καταστήματος Κράτησης, την κυρία Ευαγγελία Κατερίνη και τη Διευθύντρια του Καταστήματος Κράτησης Ναυπλίου, την κυρία Ιωάννα Αναστασοπούλου που μας τίμησαν με την παρουσία τους και υπήρξαν αρωγοί όλα αυτά τα χρόνια, από το 2014 που ξεκίνησαν τα μαθήματα στις φυλακές υπό τον συντονισμό της κυρίας Κοντογιάννη.
Ευχαριστούμε θερμά, επίσης, και τα πολιτικά πρόσωπα που παραβρέθηκαν και μας τίμησαν.
Στην παρουσίαση χαιρέτισαν ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Καθηγητής κύριος Αθανάσιος Κατσής μέσω γραπτής επιστολής που διαβάστηκε και ο Δήμαρχος Ναυπλιέων κύριος Δημήτρης Κωστούρος, ο οποίος στηρίζει όλα αυτά τα χρόνια τις δράσεις του Πανεπιστημίου και τον ευχαριστούμε πάρα πολύ.
Στην εκδήλωση ξεχώρισε με την παρουσία της και τα υπέροχα λόγια που εξέφρασε, γιʼ αυτό το εγχείρημα, η στιχουργός και ποιήτρια, κυρία Λίνα Νικολακοπούλου. Τραγούδια σε στίχους της ιδίας ερμήνευσε το Γυναικείο Φωνητικό Σύνολο Ναυπλίου "ΣΥΜΦΩΝΙΑ", τιμώντας τη σπουδαία στιχουργό και ποιήτρια. Ευχαριστούμε πολύ τον Θεοδόση Αντωνιάδη, Μαέστρο- Αρχιμουσικό του Δήμου Ναυπλιέων-ΔΟΠΠΑΤ.
Στην παρουσίαση μίλησε η Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Συντονίστρια του Προγράμματος και Επιστημονική επιμελήτρια της έκδοσης, η κυρία Άλκηστις Κοντογιάννη, που εξέφρασε τη χαρά και τη συγκίνησή της για την υλοποίηση αυτού του σημαντικού έργου, καθώς και η κυρία Αλεξάνδρα Χριστακάκη, δημοσιογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΑ, που με την εκφραστικότητά της μας μετέφερε την εμπειρία της από το Κατάστημα Κράτησης της Τρίπολης.
Στη συνέχεια, τον λόγο πήραν οι υπεύθυνοι των Εκδόσεων Άπαρσις, ο κύριος Γεώργιος Χ. Ευσταθίου και η κυρία Κατερίνα Θανοπούλου, Εκπαιδευτικός, Msc στην Ειδική Αγωγή, οι οποίοι εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την επίτευξη αυτού του σημαντικού έργου από τις εκδόσεις Άπαρσις.
Με ενθουσιασμό μίλησαν για το βιβλίο τους οι συγγραφείς, όπου οι περισσότεροι ήταν απόφοιτοι του ΠΜΣ «Δραματική Τέχνη και Παραστατικές Τέχνες στην Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»:
Ο Στυλιανός Καρατάσος διάβασε από το βιβλίο του «ΑΠΟ-ΔΡΑΣΕΙΣ Στιγμές από τον γλωσσικό εγγραμματισμό εγκλείστων»: «Δάσκαλε, δεν μπορώ να κάνω αυτό το γράμμα!» «Δάσκαλε, εγώ θα γράφω μόνο με εκείνα τα μεγάλα γράμματα, τα μικρά με παιδεύουν πολύ!». Ιστορίες βγαλμένες μέσα από τους τέσσερις τοίχους της φυλακής. Ιστορίες καθημερινής σχολικής ζωής… μέσα σε μία βιβλιοθήκη… στο Αγροτικό Κατάστημα Κράτησης Τίρυνθας. Μία ιστορία προερχόμενη από τους ανθρώπους που μένουν στη σκιά και θέλουν να δουν το φως. Η σχολική τάξη σε όλο της το μεγαλείο!
Η Ελπίδα Κομνιανού είπε: Το θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα «Ουτοπικά Διαβατήρια», που περιέχεται στο Συλλογικό Βιβλίο «Κοινωνικά βήματα προς την πολιτεία», σχεδιάστηκε, σε συνεργασία με τον Στέλιο Καρατάσο, με σκοπό να προσφέρει μια εξ αποστάσεως «επικοινωνία» των εγκλείστων με έφηβους μαθητές. Μέσα από προσωπικά, με μια ιδιότυπη παιδικότητα, κείμενα, έφηβοι μαθητές και έγκλειστοι αντάλλαξαν σημειώσεις ζωής. Είχαν την ευκαιρία να ταξιδέψουν με «ουτοπικά διαβατήρια» ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες με στόχο έναν κοινό προορισμό: Τη μοναδική αίσθηση της ελευθερίας της έκφρασης και της ψυχικής επαφής που δεν υποκύπτει πίσω από ψηλούς τοίχους.
Ο Κυριάκος Σάμιος ένας από τους πρώτους εθελοντές με θεατρική ομάδα στο Ναύπλιο ανέφερε για το βιβλίο του «Θεατρική απόδραση σε δύο πράξεις»: Πρόκειται για μια βιωματική εμπειρία που ξεδιπλώνεται και σπέρνει στις σελίδες του, στιγμές, δράσεις, λόγια των συμμετεχόντων εγκλείστων των Αγροτικών Φυλακών Τίρυνθας, γεγονότα, δημιουργικά διαλείμματα. Μία εμπειρία που δεν είναι παρά προέκταση της εκφραστικής φωνής των εγκλείστων. Ταξιδεύουμε με όχημα το θέατρο, αφορμή και ερέθισμα τα θεατρικά κείμενα.
Η Μάγδα Μάρα σε σχέση με το βιβλίο της «ΜΙΑ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ εντός των τειχών – Φυλακές Ναυπλίου», η οποία σχεδιάστηκε στον εσωτερικό προαύλιο χώρο του Καταστήματος Κράτησης Ναυπλίου, ανέφερε: Οι έγκλειστοι δεν ζωγράφισαν ποτέ κάγκελα και φυλακές, αντίθετα, τα θέματά τους έδιναν τη διέξοδο, να ταξιδέψουν με τη φαντασία προς τον «έξω από τα τείχη» τόπο και να αποδράσουν νοερά σε γνώριμα μέρη. Να ελευθερωθούν έστω και λίγο από τα δεσμά τους.
Η Μαντώ Μπεκιάρη και η Κωνσταντίνα Τσίρου αναφέρθηκαν στο κεφάλαιό τους «Φυλακές Ακροναυπλίας – Μνήμες και Καταγραφές» που περιλαμβάνεται στον 13ο τόμο «Εκπαίδευση και πολιτισμός στις παλιές φυλακές Ναυπλίου». Μίλησαν για τον θαυμασμό και την εκτίμηση που ένιωσαν μέσα απ’ αυτή την έρευνα για τους έγκλειστους Ακροναυπλιώτες, που σε τόσο αντίξοες και αναμφισβήτητα σκληρές συνθήκες κράτησαν το ηθικό τους ψηλά. Συγκίνηση προκάλεσε η ανάγνωση του αποχαιρετιστήριου γράμματος προς την οικογένειά του, του Ακροναυπλιώτη Βασίλη Καραμάνου από το Μάνεσι Αργολίδας, λίγες μέρες πριν την εκτέλεσή του, το 1949 στο νεκροταφείο του Ναυπλίου.
Ο Δημήτρης Δερζέκος, ο οποίος είναι αρχιτέκτονας και έχει ερευνήσει παλαιά κτίρια του Ναυπλίου, αναφέρθηκε στο άρθρο του «Ποδόσφαιρο και φυλακές», το οποίο εντάσσεται στο Συλλογικό Βιβλίο «Κοινωνικά βήματα προς την πολιτεία» λέγοντας: Μου δόθηκε η ευκαιρία να συνεισφέρω σε αυτό το εγχείρημα και να αφιερώσω κάποιες σελίδες στη μνήμη του ποιητή Κώστα Γ. Παπαγεωργίου.
Ο Δημήτρης Δίπλας και η Άννα Πολίτου αναφέρθηκαν στο εργαστήρι τους με τίτλο: «Μικρές Στιγμές Συντροφικότητας»: Η ζωή στη σημασία της είναι κάποιες μικρές στιγμές. Αν τύχει και είμαστε εκεί, συντελεστικά συμβαίνουν και τότε νιώθουμε πολύ δυνατοί και συντροφικά γεμάτοι. Οι στιγμές δεν χρειάζονται και πολλές λέξεις. Αρκεί ένα μουσικό - ηχητικό χαλί ή άλλες φορές η δημιουργία ενός μουσικού τοίχου, όπου όλοι μπορούν να καταγράψουν τις εμπειρίες τους.
Η Δέσποινα Διακάκη και η Μαίρη Λούμου διάβασαν το μήνυμα του Κωνσταντίνου Αγκιναρασταχάκη, και μίλησαν για το βιβλίο τους «Μουσική – πράξη – κίνηση, κεκλεισμένων των θυρών». Σηματοδότησε μια «μαζική απόδραση» εγκλείστων και μη από κάθε είδους εγκλεισμούς, αποκλεισμούς και προκαταλήψεις για τον σωφρονιστικό και την εκπαίδευση. Το έγκλειστο φεγγάρι φώτισε πολύ έντονα τις μνήμες μας... τα χέρια τους, όταν χορεύαμε κυκλικούς χορούς πιασμένοι χέρι με χέρι, απαλλαγμένα για λίγο από μνήμες που γράφτηκαν και δεν ξεγράφονται... λόγια που ειπώθηκαν, μάτια που βούρκωσαν σε κάποια τραγούδια. Η αδερφή ενός έγκλειστου μας ευχαρίστησε λέγοντας «Τώρα τα παιδιά του ετοιμάστηκαν για τη γιορτή του μπαμπά ... όχι για να πάνε στη φυλακή όπου βρίσκεται ο μπαμπάς».
Ο Γιώργος Ντέμος αναφερόμενος στο άρθρο που έγραψαν με τη Μαρία Δέδε και είχε τίτλο «εΘΕΛΩντισμός: Το πιο όμορφο χρέος….», το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο Συλλογικό βιβλίο «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Α)» είπε τα εξής: Οι στόχοι δεν περιορίστηκαν μόνο στην κατανόηση των εννοιών της συμπαράστασης, του εθελοντισμού και της προσφοράς, αλλά διευρύνθηκαν με την εμπλοκή και τη συνεργασία των συμμετεχόντων σε ομάδες, στην ενδυνάμωση της ενεργητικής τους ακρόασης, στην έκφραση και κατανόηση των συναισθημάτων τους, καθώς και τη βελτίωση της ενσυναίσθησής τους και της ψυχικής τους ενδυνάμωσης.
Ο Γεώργιος Κόνδης για το βιβλίο «Πολιτισμική γεωγραφία στη φυλακή: Γνωρίζοντας τον κόσμο αλλιώς» είπε: Μπορεί μια υδρόγειος σφαίρα να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για μια εκπαίδευση πίσω από τα κάγκελα; Η απάντηση είναι ναι, αρκεί η υδρόγειος να γυρίζει και γυρίζοντας να διηγείται. Με την ιδέα αυτή προσπάθησα να διαμορφώσω και να προτείνω ταξίδια στα βήματα της ιστορίας του Ανθρώπου, της ιστορία μας δηλαδή, έγκλειστων και μη. Κάθε βήμα από αυτά ήταν και μια μεγάλη προσπάθεια να γνωρίσουμε, να καταλάβουμε, να προσαρμοστούμε και να συνεννοηθούμε με το περιβάλλον μας. Τους άλλους ανθρώπους και τη φύση. Αυτή ακριβώς τη διαδρομή κάναμε.
Η Ελένη Γρίβα για το βιβλίο της «ΕΔΩ ΦΥΛΑΚΗ: Είμαι εφευρέτης και είμαι ελεύθερος» είπε: Η πρωτοτυπία των παρεμβάσεών μας, οφείλεται στο συνδυασμό της ευεργετικής επίδρασης των δραματικών διαδικασιών με την επιστήμη της Μηχανικής, που αποτελεί μέρος των Φυσικών Επιστημών. Κάθε φορά, το παιχνίδι του μυαλού ενός εφευρέτη γινόταν παιχνίδι των δραστηριοτήτων μας, μέσα από τις οποίες λύναμε το πρόβλημα, που έθετε ο εφευρέτης πριν οδηγηθεί στην ανακάλυψη του.
Η Καλλιόπη Καλποδήμου και η Αγγελική Τσάκωνα αναφέρθηκαν στο άρθρο τους «Συνταγές της... Μνήμης» που εντάσσεται στο Συλλογικό τόμο «Κοινωνικά βήματα προς την πολιτεία». «Τις ιστορίες της ζωής μας, για να μην τις ξεχάσουμε, τις βάζουμε μέσα στα φαγητά μας…». Με αφορμή, εκκίνηση και μέσον τη Δραματική Τέχνη «σιγομαγειρέψαμε» Συνταγές της …μνήμης, ώστε μέσα από την εμπειρία της γεύσης, οι έγκλειστοι να «μεταφερθούν» σε ευχάριστες πτυχές της ζωής τους και να επανατοποθετηθούν μέσα στον κόσμο και τη «νοστιμιά» του δημιουργώντας ελεύθερα το δικό τους «γευστικό» σύμπαν: «ξαναγύρισα με το μυαλό μου στο σπίτι μου και στις μυρωδιές του», «θέλω να ξαναζήσω από την αρχή».
Η Αικατερίνη Δήμα είπε: Στο «Αλλαγή πορείας ζωής. Επανένταξη των κρατουμένωνπου συν-δημιουργήσαμε με τη συνάδελφο και Υποψήφια Διδακτόρισσα Βαλεντίνα Μιχαήλ παρουσιάζεται ένα πρωτότυπο πρόγραμμα που υλοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2019. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μας, είδαμε ανθρώπους να κάνουν σχέδια για τη ζωή, να ελπίζουν για ένα καλύτερο αύριο. «Θέλω μια ευκαιρία να δουλέψω ξανά», «Εδώ στη φυλακή θέλω να μάθω κάτι, μια τέχνη, κάτι». Το θέατρο στη φυλακή μπορεί να είναι ένας ισχυρός τόπος.. για να ανακαλύψουμε ξανά το παρόν και να φανταστούμε ένα νέο μέλλον.
Η Ελπίδα Στράτου είπε: Πρωταρχικός στόχος στην εργασία μας με τίτλο «Επιστροφή στην Ιθάκη μου» με την Κατερίνα Δήμα, ήταν η συμμετοχικότητα μέσα από έναν βιωματικό τρόπο, μέσα από τις τεχνικές της Δραματικής Τέχνης με απώτερο σκοπό την ενεργοποίηση όλων των δεξιοτήτων, της δημιουργικότητας, της φαντασίας, της συνεργατικότητας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτό το ταξίδι μας γέμισε πείρα, πλούτη, μας έκανε σοφότερες… και ελπίζουμε οι έγκλειστοι να αναζητούν την Ιθάκη τους έξω από τα σίδερα και να ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία.
Την εκδήλωση συντόνισαν οι κυρίες Άλκηστις Κοντογιάννη, Κατερίνα Θανοπούλου και Βαλεντίνα Μιχαήλ.
Εγκάρδια ευχαριστήρια στην κυρία Ξένη Δημητρίου, Εισαγγελέα Αρείου Πάγου επί Τιμή, που παραβρέθηκε στην παρουσίαση και εξέφρασε τη χαρά της για αυτό το σπουδαίο εγχείρημα τονίζοντας, παράλληλα, τη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης στη φυλακή.
Στο τέλος της βραδιάς μαθητές και μαθήτριες του Καλλιτεχνικού Γυμνασίου Αργολίδας, υπό την επίβλεψη της καθηγήτριά τους Μάγδας Μάρα, ζωγράφισαν με αφορμή το Έγκλειστο Φεγγάρι. Οι εικαστικές δημιουργίες θα προσφερθούν στους έγκλειστους των φυλακών Τίρυνθας και Ναυπλίου.
Η παρουσίαση έκλεισε με Αυτοσχεδιαστικό Δρώμενο, «Το έγκλειστο φεγγάρι ευχαριστεί τον έγκλειστο», από τους συγγραφείς.
Ευχαριστούμε πάρα πολύ τη μεταπτυχιακή μας φοιτήτρια Μαριάννα Μπορμπόλη που βοήθησε τόσο πολύ στην οργάνωση αυτής της υπέροχης βραδιάς και είναι πάντα παρούσα.
Συγχαρητήρια σε όλες και όλους για τις όμορφες στιγμές που ζήσαμε. Καλοτάξιδα τα βιβλία μας. Να αγαπηθούν τόσο όσο αγαπήθηκαν από τους συγγραφείς και την καθηγήτριά μας, κυρία Άλκηστις Κοντογιάννη.
Φωτογραφικό υλικό από τον Φάνη Τσίρο:
