«Καλούμαστε σήμερα να ψηφίσουμε το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με τίτλο ‘Θεσμικό πλαίσιο για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων και την ασφάλεια των μεταφορών’.
Ένα νομοσχέδιο που έρχεται να επιλύσει, όπως είπε πριν από λίγο και ο Υπουργός, χρόνια προβλήματα και έχε διπλή στόχευση.
Αφενός επιδιώκει να βελτιώσει σημαντικά την υφιστάμενη κατάσταση, όπου η λειτουργία δύο αρμόδιων φορέων για τη διερεύνηση συμβάντων – της Επιτροπής Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων, και της Επιτροπής Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων – συνεπάγεται γραφειοκρατική επιβάρυνση και δημιουργεί δυνητικές καθυστερήσεις στην επιτέλεση του σημαντικού αυτού έργου.
Αφετέρου, το νομοσχέδιο στοχεύει στην πλήρη εναρμόνιση της χώρας με τους ενωσιακούς κανονισμούς και τις οδηγίες για την πρόληψη, την ασφάλεια και τη διερεύνηση ατυχημάτων και συμβάντων στην πολιτική αεροπορία και τις σιδηροδρομικές μεταφορές.
Με τις προβλέψεις του συνεπώς το νομοσχέδιο επιλύει ένα υπαρκτό ζήτημα, το οποίο όπως τόνισε και ο αρμόδιος Υπουργός, παρέμενε άλυτο επί πολλά χρόνια.
Βασικός άξονας του νομοσχεδίου είναι βεβαίως η σύσταση του ενιαίου πλέον Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών που έρχεται να αντικαταστήσει τους δύο επιμέρους φορείς και να αναλάβει πλήρως τις αρμοδιότητες και το έργο τους, με επικαιροποιημένες διαδικασίες, σύμφωνες με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, και αναβαθμισμένα μέσα, έτσι ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα στην αξιοποίηση των ανθρώπινων και υλικών πόρων, να ενισχυθεί η αξιοπιστία του έργου της διερεύνησης και της πρόληψης, αλλά και μειωθούν σημαντικά τόσο ο απαιτούμενος χρόνος για την επιτέλεση του προβλεπόμενου έργου, όσο και οι σχετικές δαπάνες.
Ο νέος αυτός φορές, με έδρα την Αθήνα, θα τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, απολαμβάνοντας όμως λειτουργική και οργανωτική ανεξαρτησία τόσο από όμορους φορείς, όσο και ιδιαίτερα από αεροπορικές και σιδηροδρομικές αρχές και επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την ακεραιότητα του.
Η λογοδοσία του φορέα διασφαλίζεται μέσω του κοινοβουλευτικού του ελέγχου καθώς και από την υποχρέωση υποβολής ετήσιας έκθεσης πεπραγμένων στον αρμόδιο Υπουργό.
Ως προς την οργανωτική του δομή, ο Οργανισμός διαρθρώνεται από το Συμβούλιο και την αυτοτελή Μονάδα Μελετών και Διερευνήσεων.
Το Συμβούλιο αποτελείται από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο, που έχουν σχέση πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, και από άλλα τρία μέλη. Τα πέντε συνολικά μέλη του, που πρέπει να διαθέτουν εγνωσμένο κύρος, επιστημονική γνώση και εμπειρία στον αεροπορικό ή τον σιδηροδρομικό τομέα, διορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών για πενταετή, άπαξ ανανεώσιμη θητεία.
Το Συμβούλιο συνεδριάζει τακτικά σε μηναία βάση, ενώ το νομοσχέδιο προσδιορίζει μεταξύ άλλων τις προϋποθέσεις απαρτίας, τις διαδικασίες σύγκλισης σε συνεδρίαση, τις σχετικές αρμοδιότητες του Προέδρου και τις διαδικασίες αναπλήρωσης και εξουσιοδότησής του.
Ακόμη, προσδιορίζονται με λεπτομερειακό τρόπο τα κωλύματα, τα ασυμβίβαστα και οι υποχρεώσεις των μελών του Συμβουλίου. Ιδιαίτερα θέλω να επισημάνω την υποχρέωση της εχεμύθειας κατά τη διάρκεια της θητείας των μελών και για πέντε χρόνια μετά την αποχώρησή τους, αλλά και το ασυμβίβαστο της κατοχής θέσης, κεφαλαίου ή μετοχών σε σχετιζόμενους φορείς ή συναφείς οριζόμενες επιχειρήσεις ή ο προσπορισμός οφέλους από αυτές. Ορίζονται επίσης οι κανόνες λειτουργίας, οι αρμοδιότητες και οι πειθαρχικές ευθύνες των μελών του Συμβουλίου σε περίπτωση παράβασης των υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν εκ της θέσης τους.
Ο δεύτερος οργανωτικός πυλώνας του φορέα, η Μονάδα Μελετών και Διερευνήσεων, υπάγεται απευθείας στον Πρόεδρο και διαρθρώνεται σε τρία γραφεία – το Γραφείο Διερεύνησης Αεροπορικών Ατυχημάτων και Συμβάντων, το Γραφείο Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων, και το Γραφείο Πρόληψης, Μελετών, Ανάλυσης, Εφαρμογών και Στατιστικής – περιλαμβάνοντας 20 θέσεις διερευνητών και μία θέση δικηγόρου με σχέση έμμισθης εντολής.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ακόμη τις διαδικασίες μετάταξης και μεταφοράς προσωπικού στον Οργανισμό, ενώ προσδιορίζει τη μηναία αποζημίωση των Διερευνητών, τις αποδοχές του Προέδρου και του Αναπληρωτή Προέδρου καθώς και τις αποζημιώσεις των υπόλοιπων μελών του Συμβουλίου.
Για την αποτελεσματική επιτέλεση του έργου του Οργανισμού, προβλέπονται επίσης όροι και διαδικασίες για την αξιοποίηση κατάλληλα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων ατόμων για την υποστήριξη της διερεύνησης συμβάντων, καθώς και για την ανάθεση μελετών, έργων, και συμβάσεων παροχής υπηρεσιών που περιλαμβάνουν και τις υπηρεσίες τεχνικών συμβούλων και προμηθειών.
Ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας και Διαχείρισης του Οργανισμού θα εκδοθεί με Προεδρικό Διάταγμα μετά από την εισήγηση των Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών, Οικονομικών και Εσωτερικών.
Στο τρίτο και τέταρτο μέρος του νομοσχεδίου ορίζονται με σαφήνεια οι κρίσιμες έννοιες και περιγράφονται λεπτομερειακώς και σύμφωνα με προς τις διεθνείς σχετικές πρακτικές οι διαδικασίες διερεύνησης των αεροπορικών και σιδηροδρομικών αντιστοίχως ατυχημάτων και συμβάντων.
Καθορίζονται τα σχετικά με τον συντονισμό των διερευνήσεων με την Αρχή Πολιτικής Προστασίας και τις αρμόδιες διωκτικές και εισαγγελικές αρχές, καθώς και οι διαδικασίες για την απόκτηση και διαφύλαξη αποδεικτικών στοιχείων, την προστασία των ευαίσθητων πληροφοριών καθώς και τη σύνταξη, έκδοση, κοινοποίηση και τυχόν αναθεώρηση των πορισμάτων και εκθέσεων του Οργανισμού.
Ακόμη, προσδιορίζεται το πλαίσιο και το περιεχόμενο των σχέσεων του Οργανισμού με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας της Αεροπορίας και τις ξένες, εθνικές αρχές πολιτικής αεροπορίας, οι υποχρεώσεις παροχής πληροφοριών στον Οργανισμό και από αυτόν, καθώς και τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε περίπτωση παραβίασης του τόπου του ατυχήματος και παρέμβασης σε πιθανά αποδεικτικά στοιχεία.
Προβλέπεται ακόμη η κατάρτιση εθνικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης ειδικά για αεροπορικά ατυχήματα, το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την παροχή βοήθειας στους πληγέντες και τους οικείους τους.
Τέλος, στο πεδίο των μεταβατικών και καταργούμενων διατάξεων ορίζεται η μεταβίβαση της κινητής και ακίνητης περιουσίας, των εκκρεμοτήτων και των ταμειακών υπολοίπων των δύο καταργούμενων φορέων στον νέο Οργανισμό, καθώς και η μετάταξη του μόνιμου προσωπικού τους στο Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, ενώ σε ό,τι αφορά τους Διερευνητές προβλέπεται η μετάταξη και μεταφορά τους στον νέο Οργανισμό.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η διαρκής ενίσχυση και επικαιροποίηση του πλαισίου και των κανονισμών ασφάλειας των μεταφορών είναι μία από τις βασικές υποχρεώσεις της πολιτείας. Πόσο μάλλον, όταν φιλοδοξία μας είναι να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας στο δίκτυο των διεθνών μεταφορών, και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την τουριστική κίνηση στη χώρα μας.
Όπως επεσήμανα και κατά τη διαδικασία της επεξεργασίας του νομοσχεδίου στην αρμόδια επιτροπή, όλοι μας προφανώς ευχόμαστε ο όγκος εργασίας του νέου Οργανισμού σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση των συμβάντων να είναι μηδενικός ή έστω ελάχιστος και να μην αφορά σοβαρά περιστατικά.
Σε κάθε περίπτωση όμως, ο εκσυγχρονισμένος αυτός νέος φορέας είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλει σημαντικά στην αναβάθμιση του επιπέδου ασφαλείας των σιδηροδρομικών και αεροπορικών μεταφορών στη χώρα μας, υπογραμμίζοντας τη δεδομένη δέσμευση της Ελλάδας να εγγυάται έμπρακτα και ουσιαστικά την απαρέγκλιτη τήρηση των κανόνων ασφαλείας στις μετακινήσεις και τις μεταφορές.
Και βεβαίως, μπορεί σήμερα στο πλαίσιο του νομοσχεδίου αυτού να μας απασχολούν οι αεροπορικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, αλλά η ίδια δέσμευση ισχύει προφανώς και για τις οδικές και τις θαλάσσιες μεταφορές.
Κλείνοντας, θέλω να αναφερθώ στο εποικοδομητικό κλίμα που επικράτησε κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου από τους συναδέλφους όλων των παρατάξεων.
Είναι μια απόδειξη ότι, παρά τις επιμέρους -ήσσονες πιστεύω- και θεμιτές διαφορές προσεγγίσεων, αναγνωρίζουμε όλοι ότι σε ζητήματα όπως αυτό δεν χωρούν στείρες αντιπαραθέσεις.
Με την πεποίθηση συνεπώς ότι τόσο σε ό,τι αφορά τη γενική φιλοσοφία και λογική του, όσο και ως προς τις συγκεκριμένες του προβλέψεις, το νομοσχέδιο αυτό υπηρετεί ουσιαστικά τον στόχο του εκσυγχρονισμού και της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας σ’ αυτό το ιδιαίτερα κρίσιμο και ευαίσθητο πεδίο για τους Έλληνες πολίτες, τους ξένους επισκέπτες της χώρας μας και τη συνολική ανάπτυξη της πατρίδας μας, σας καλώ να το υπερψηφίσετε».
