Σήμερα ένα νέο πρόγραμμα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου προτείνει την έρευνά του σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας, προκειμένου να διαπιστωθεί η εσωτερική δομή του, που ουσιαστικά δεν έχει διερευνηθεί ποτέ, παρ΄ότι είναι γνωστό από την δεκαετία του 1930.
Το φράγμα χρονολογείται στα τέλη του 13ου π.Χ. αιώνα και βρίσκεται στα ανατολικά του αργολικού πεδίου, 2 χιλιόμετρα ανατολικά της Νέας Τίρυνθας και 5 περίπου χιλιόμετρα από την μυκηναϊκή ακρόπολη της Τίρυνθας, όπου βασίλευε ο «γνωστός» μας από τους άθλους του Ηρακλή, βασιλιάς Ευρυσθέας. Για την ακρίβεια έχει εντοπιστεί στην κοίτη του Μεγάλου Ρέματος, το οποίο προκαλούσε καταστροφικές πλημμύρες, καθώς υπερχείλιζε συχνά. Έτσι αποφασίστηκε η εκτροπή του ρέματος στην παρακείμενη όχθη του ρέματος του Αγίου Ανδριανού.
Η κατασκευή
Συγκεκριμένα το έργο της εκτροπής περιελάμβανε την κατασκευή ενός φράγματος στην κοίτη του ρέματος της Τίρυνθας και την διάνοιξη τεχνητού καναλιού – Μεγάλο Ρέμα, μήκους τουλάχιστον 1,5 χλμ., το οποίο διοχέτευε τα ύδατα σε μεγάλη απόσταση νοτίως της Τίρυνθας. Η κοίτη από το φράγμα και κατάντη αυτού έμεινε ανενεργή και σήμερα καλλιεργείται και ονομάζεται Λάκισσα.
Το φράγμα της Τίρυνθας και το κανάλι εκτροπής του Μεγάλου Ρέματος, αποτελεί κατά μία άποψη το μυθολογικό υπόβαθρο του μύθου του ήρωα Ηρακλή για τον άθλο του καθαρισμού των στάβλων του Αυγεία, του βασιλιά της Ήλιδας με τα 3.000 βόδια, από την κοπριά, που είχε μαζευτεί εκεί επί τριάντα χρόνια. Ο Ηρακλής τους καθάρισε στρέφοντας τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους.
Στην Μυκηναϊκή Τίρυνθα άλλωστε έζησε ο Ηρακλής τουλάχιστον επί δώδεκα χρόνια, υπηρετώντας υποχρεωτικά τον Ευρυσθέα, ο οποίος του είχε επιβάλλει τους άθλους. Το νέο ερευνητικό πρόγραμμα αποσκοπεί να εστιάσει στην διερεύνηση του εσωτερικού του φράγματος με την εφαρμογή πρωτοποριακών και μη καταστρεπτικών μεθόδων, όπως η διασκόπηση σεισμικής διάτμησης. Πρόκειται για αρχαιολογική-γεωφυσική έρευνα στη δομή του μυκηναϊκού φράγματος με διατμητικά κύματα.
Το φράγμα χρονολογείται στα τέλη του 13ου π.Χ. αιώνα και βρίσκεται στα ανατολικά του αργολικού πεδίου, 2 χιλιόμετρα ανατολικά της Νέας Τίρυνθας και 5 περίπου χιλιόμετρα από την μυκηναϊκή ακρόπολη της Τίρυνθας, όπου βασίλευε ο «γνωστός» μας από τους άθλους του Ηρακλή, βασιλιάς Ευρυσθέας. Για την ακρίβεια έχει εντοπιστεί στην κοίτη του Μεγάλου Ρέματος, το οποίο προκαλούσε καταστροφικές πλημμύρες, καθώς υπερχείλιζε συχνά. Έτσι αποφασίστηκε η εκτροπή του ρέματος στην παρακείμενη όχθη του ρέματος του Αγίου Ανδριανού.
Η κατασκευή
Συγκεκριμένα το έργο της εκτροπής περιελάμβανε την κατασκευή ενός φράγματος στην κοίτη του ρέματος της Τίρυνθας και την διάνοιξη τεχνητού καναλιού – Μεγάλο Ρέμα, μήκους τουλάχιστον 1,5 χλμ., το οποίο διοχέτευε τα ύδατα σε μεγάλη απόσταση νοτίως της Τίρυνθας. Η κοίτη από το φράγμα και κατάντη αυτού έμεινε ανενεργή και σήμερα καλλιεργείται και ονομάζεται Λάκισσα.
Το φράγμα της Τίρυνθας και το κανάλι εκτροπής του Μεγάλου Ρέματος, αποτελεί κατά μία άποψη το μυθολογικό υπόβαθρο του μύθου του ήρωα Ηρακλή για τον άθλο του καθαρισμού των στάβλων του Αυγεία, του βασιλιά της Ήλιδας με τα 3.000 βόδια, από την κοπριά, που είχε μαζευτεί εκεί επί τριάντα χρόνια. Ο Ηρακλής τους καθάρισε στρέφοντας τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους.
Στην Μυκηναϊκή Τίρυνθα άλλωστε έζησε ο Ηρακλής τουλάχιστον επί δώδεκα χρόνια, υπηρετώντας υποχρεωτικά τον Ευρυσθέα, ο οποίος του είχε επιβάλλει τους άθλους. Το νέο ερευνητικό πρόγραμμα αποσκοπεί να εστιάσει στην διερεύνηση του εσωτερικού του φράγματος με την εφαρμογή πρωτοποριακών και μη καταστρεπτικών μεθόδων, όπως η διασκόπηση σεισμικής διάτμησης. Πρόκειται για αρχαιολογική-γεωφυσική έρευνα στη δομή του μυκηναϊκού φράγματος με διατμητικά κύματα.
Η δομή του φράγματος
Η επικρατέστερη άποψη, που έχει διατυπωθεί σχετικά με την δομή του, ότι δηλαδή το φράγμα αποτελείται κυρίως από γήϊνο ανάχωμα με λίθινη επένδυση μόνο στις πλευρές του, πιθανότατα να μην ευσταθεί, καθώς ότι το μυκηναϊκό φράγμα εδώ και 3200 χρόνια σφραγίζει την παλιά κοίτη του ποταμού και παρά τα επιμέρους διαβρωμένα σημεία του παραμένει εμφανώς αντιληπτό ως μνημείο.
Ως εκ τούτου, θεωρείται πιθανότερο το φράγμα να είχε μια πολύ πιο σύνθετη εσωτερική δομή από ό,τι είχε παλαιότερα υποτεθεί, με τον πυρήνα του να αποτελείται από έναν συνδυασμό λίθινων κατασκευών με ιζήματα.
Επικεφαλής της έρευνας θα είναι η δρ Άλκηστη Παπαδημητρίου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας και από πλευράς του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου ο Γιόζεφ Μάραν, καθηγητής του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης.
Η επικρατέστερη άποψη, που έχει διατυπωθεί σχετικά με την δομή του, ότι δηλαδή το φράγμα αποτελείται κυρίως από γήϊνο ανάχωμα με λίθινη επένδυση μόνο στις πλευρές του, πιθανότατα να μην ευσταθεί, καθώς ότι το μυκηναϊκό φράγμα εδώ και 3200 χρόνια σφραγίζει την παλιά κοίτη του ποταμού και παρά τα επιμέρους διαβρωμένα σημεία του παραμένει εμφανώς αντιληπτό ως μνημείο.
Ως εκ τούτου, θεωρείται πιθανότερο το φράγμα να είχε μια πολύ πιο σύνθετη εσωτερική δομή από ό,τι είχε παλαιότερα υποτεθεί, με τον πυρήνα του να αποτελείται από έναν συνδυασμό λίθινων κατασκευών με ιζήματα.
Επικεφαλής της έρευνας θα είναι η δρ Άλκηστη Παπαδημητρίου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας και από πλευράς του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου ο Γιόζεφ Μάραν, καθηγητής του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης.
