Οφείλω να πω ότι είναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς για εσένα, τον Νίκο Φασατάκη, γιατί ό,τι κι αν πει δε θα μπορέσει να αποδώσει και να περιγράψει το μεράκι και το δημιουργικό πάθος που σε κατεύθυνε σ’ ολόκληρη τη ζωή σου.
Δε θα καταφέρει να φωτίσει με επάρκεια τις πτυχές της ανθρώπινης, πνευματικής, επιστημονικής, κοινωνικής και πολιτιστικής, ισχυρής παρουσίας σου.
Από τις Μέλαμπες που γεννήθηκες, το 1941, το Ρέθυμνο που μαθήτευσες στο γυμνάσιο, στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και στη συνέχεια στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών που σπούδασες Παιδαγωγικά, υπήρξες ο άριστος, ο επιμελής, ο ευγενής και ο φιλοπρόοδος νέος.
Στη συνέχεια και στη διάρκεια της σταδιοδρομίας σου, ως δάσκαλος διακρίθηκες για την επιστημονική σου αρτιότητα, την παιδαγωγική σου ακεραιότητα, την ανθρωπιστική σου ευαισθησία και την αγάπη σου για τα παιδιά.
Στα σχολεία των Κεραμέ, Σακτουρίων, Καρινών, Αγ. Ιωάννου Καμένου του νομού μας, αλλά και σε άλλα σχολεία ανά την Ελλάδα, όπως των Σερρών και των Αθηνών, στα οποία υπηρέτησες, άφησες όνομα άρτιου εκπαιδευτικού, σοφού και συνετού ανθρώπου.
Για όλα τα παραπάνω, μάλιστα, επιλέχτηκες και υπηρέτησες για πολλά χρόνια ως σχολικός σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στον Δομοκό, στη Θήβα και στο Ναύπλιο.
Εκτός όμως του παιδαγωγικού σου έργου, στο οποίο διακρίθηκες, ασχολήθηκες με ξεχωριστό ζήλο και με αναγνωρισμένη επιτυχία στην έρευνα, σε θέματα τοπικής ιστορίας και λαογραφίας.
Καρποί αυτής της έρευνάς σου αποτελούν πλείστες όσες δημοσιεύσεις στον Τύπο, ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες. Ώριμο καταστάλαγμα αυτής της δημιουργικής παρουσίας σου αποτελεί το πλούσιο και ιδιαίτερης πνευματικής αξίας συγγραφικό έργο, που έχεις στο ενεργητικό σου, μεταξύ των οποίων είναι: “Η Ιστορία της τέως Επαρχίας Αγίου Βασιλείου”, το μνημειώδες έργο “Οι Μέλαμπες Ρεθύμνης. Ιστορία-Πολιτισμός” και το 4τομο έργο με τίτλο “Η Λαογραφία των Μελάμπων Ρεθύμνης” με περιεχόμενο την κοινωνική, την πνευματική και την υλική ζωή του χωριού μας.
Τα έργα σου αυτά, όντως, αποτελούν μια σπουδαία παρακαταθήκη στην καταγραφή του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου του χωριού μας, αφού διατηρούν μόνιμα ένα ανοικτό “παράθυρο” στο παρελθόν και στον πολιτισμό του τόπου μας.
Και αναγνωρίζουμε, Νίκο Φασατάκη, πως η καταγραφή, η δημοσίευση και η επεξεργασία του ιστορικού και λαογραφικού αυτού υλικού δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.
Εντούτοις, τα κατάφερες γιατί διέθετες περισσή αγάπη για τον τόπο σου, εργατικότητα και μεθοδικότητα, μα προπάντων φιλότιμο και διάθεση για ανιδιοτελή προσφορά.
Σε μία από τις συζητήσεις μας και σε ερώτησή μου για το πώς πήρες τη απόφαση να ξεκινήσεις τη συγγραφή ενός τέτοιου σοβαρού και επίπονου έργου, με τις όποιες επιπτώσεις στην προσωπική και οικογενειακή σου ζωή, μου είπες: «Θεωρώ ότι καθήκον του καθενός από εμάς είναι να συναγωνίζεται με τους άλλους όχι στο τι θα πάρει και πώς θα επωφεληθεί από τον τόπο του, αλλά στο τι θα προσφέρει ο ίδιος στον τόπο του...».
Νίκο Φασατάκη, στο συγγραφικό σου έργο φαίνεται καθαρά το κίνητρό σου, που δεν είναι άλλο από την αγάπη για την ιστορία και την παράδοση. Με μοναδικά “όπλα” σου το μπλε μαθητικό τετράδιο και ένα μολύβι, με βοηθό σου τον ανοιχτόκαρδο χαρακτήρα σου, ξεκίνησες από τις παιδικές, προσωπικές σου μνήμες, στη συνέχεια ανέτρεξες στις πηγές σου, που κατά κύριο λόγο ήταν οι συγχωριανοί σου, που αποτέλεσαν και πρωταγωνιστές του έργου σου. Σε βλέπαμε σε όλη τη διάρκεια των διακοπών σου στο χωριό να ανηφορίζεις στην Πάνω Ρούγα, να συνομιλείς στη Μεσοχωριά και να βεγγερίζεις στην Κάτω Ρούγα, να συναντάς γέροντες και γερόντισσες, να καταγράφεις, να σκιαγραφείς και να αποτυπώνεις στο χαρτί όλα εκείνα που συνιστούν και διαμορφώνουν την ταυτότητά μας, την έννοια “Μέλαμπες”.
Γι’ αυτό αισθάνεται κανείς διαβάζοντας το έργο σου πως μεταφέρεται με τη “μηχανή του χρόνου” στην απαρχή της ιστορίας μας, στο απώτερο παρελθόν μας, και συμμετέχει σε όλες ανεξαιρέτως τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στα προβλήματα, στις ανησυχίες, στα πάθη, αλλά και στο μεγαλείο της εποχής των προγόνων μας, δηλαδή στους αγώνες για ελευθερία και ανεξαρτησία και στην καθημερινή πάλη για επιβίωση και πρόοδο.
Δάσκαλε, Νίκο Φασατάκη, θέλω όμως να σου πω και κάτι άλλο, προσωπικό, έστω και αυτή την ώρα, και να σου κάμω τη χαρά, που δεν πρόλαβα. Στη μικρή έως τώρα ερευνητική μου διαδρομή εντοπίζω, ακόμα και τώρα και συνεχώς, νέα αποτυπώματα από το πέρασμά σου στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στη Βικελαία, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και αλλού: Μικρές δικές σου σημειώσεις, αναφορές και επεξηγήσεις σου σε βιβλία και χειρόγραφα, γραμμένες με μολύβι δίπλα στα λήμματα “Μέλαμπες” και “Αϊ Βασίλης”, για τα οποία ερευνούσες. Το γεγονός αυτό ομολογώ μου δίνει χαρά απερίγραπτη, δύναμη και θάρρος να συνεχίσω.
Αξέχαστε Νίκο, μαζί με τη μακαριστή, αλησμόνητη και δημιουργική σύζυγό σου, την Αγγέλα, αφήνετε στα παιδιά και στα εγγόνια σας, στην ευρύτερη οικογένειά σας, μαζί με την αγάπη σας και την ευχή σας, ένα ζωντανό παράδειγμα συνετών, δημιουργικών φιλοπρόοδων πνευματικών ανθρώπων, κληρονομιά ανεκτίμητη και ισόβια για να αντλούν δύναμη και φως.
Σε εμάς δε τους υπολοίπους αφήνεις ένα έργο πνευματικό “θησαυρό”, που συνεχώς επισκεπτόμαστε και θα επισκεπτόμαστε, θα ανατρέχουμε σε αυτό για να βρίσκουμε τον εαυτό μας, το παρελθόν και την ιστορία μας, για να γινόμαστε καλύτεροι, άξιοι των ανθρώπων που περιγράφεις στα βιβλία σου, δηλαδή των προγόνων μας, αυτούς που αγάπησες, διέσωσες, σεβάστηκες και τίμησες.
Για όλα αυτά, σε ευχαριστούμε! Και σου λέμε όλοι σήμερα εδώ ότι ανήκεις στα σπουδαία, άξια και φιλότιμα μέλη της Μελαμπιανής κοινωνίας, που δε θα ξεχάσουμε ποτέ. Δε θα σε ξεχάσουμε, γιατί δεν έζησες μόνο για τον εαυτό σου, όπως έλεγες, έζησες προσφέροντας για τους άλλους και για τον τόπο τους.
Για όλα αυτά και τόσα άλλα σε ευγνωμονούμε και στο σημερινό αιώνιο ταξίδι σου σού ευχόμαστε ο Θεός να σε αναπαύσει!
*Ο Αντώνης Τσουρδαλάκης είναι πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Αγίου Βασιλείου & υπεύθυνος Παιδείας, καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου.
Από τις Μέλαμπες που γεννήθηκες, το 1941, το Ρέθυμνο που μαθήτευσες στο γυμνάσιο, στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και στη συνέχεια στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών που σπούδασες Παιδαγωγικά, υπήρξες ο άριστος, ο επιμελής, ο ευγενής και ο φιλοπρόοδος νέος.
Στη συνέχεια και στη διάρκεια της σταδιοδρομίας σου, ως δάσκαλος διακρίθηκες για την επιστημονική σου αρτιότητα, την παιδαγωγική σου ακεραιότητα, την ανθρωπιστική σου ευαισθησία και την αγάπη σου για τα παιδιά.
Στα σχολεία των Κεραμέ, Σακτουρίων, Καρινών, Αγ. Ιωάννου Καμένου του νομού μας, αλλά και σε άλλα σχολεία ανά την Ελλάδα, όπως των Σερρών και των Αθηνών, στα οποία υπηρέτησες, άφησες όνομα άρτιου εκπαιδευτικού, σοφού και συνετού ανθρώπου.
Για όλα τα παραπάνω, μάλιστα, επιλέχτηκες και υπηρέτησες για πολλά χρόνια ως σχολικός σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στον Δομοκό, στη Θήβα και στο Ναύπλιο.
Εκτός όμως του παιδαγωγικού σου έργου, στο οποίο διακρίθηκες, ασχολήθηκες με ξεχωριστό ζήλο και με αναγνωρισμένη επιτυχία στην έρευνα, σε θέματα τοπικής ιστορίας και λαογραφίας.
Καρποί αυτής της έρευνάς σου αποτελούν πλείστες όσες δημοσιεύσεις στον Τύπο, ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες. Ώριμο καταστάλαγμα αυτής της δημιουργικής παρουσίας σου αποτελεί το πλούσιο και ιδιαίτερης πνευματικής αξίας συγγραφικό έργο, που έχεις στο ενεργητικό σου, μεταξύ των οποίων είναι: “Η Ιστορία της τέως Επαρχίας Αγίου Βασιλείου”, το μνημειώδες έργο “Οι Μέλαμπες Ρεθύμνης. Ιστορία-Πολιτισμός” και το 4τομο έργο με τίτλο “Η Λαογραφία των Μελάμπων Ρεθύμνης” με περιεχόμενο την κοινωνική, την πνευματική και την υλική ζωή του χωριού μας.
Τα έργα σου αυτά, όντως, αποτελούν μια σπουδαία παρακαταθήκη στην καταγραφή του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου του χωριού μας, αφού διατηρούν μόνιμα ένα ανοικτό “παράθυρο” στο παρελθόν και στον πολιτισμό του τόπου μας.
Και αναγνωρίζουμε, Νίκο Φασατάκη, πως η καταγραφή, η δημοσίευση και η επεξεργασία του ιστορικού και λαογραφικού αυτού υλικού δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.
Εντούτοις, τα κατάφερες γιατί διέθετες περισσή αγάπη για τον τόπο σου, εργατικότητα και μεθοδικότητα, μα προπάντων φιλότιμο και διάθεση για ανιδιοτελή προσφορά.
Σε μία από τις συζητήσεις μας και σε ερώτησή μου για το πώς πήρες τη απόφαση να ξεκινήσεις τη συγγραφή ενός τέτοιου σοβαρού και επίπονου έργου, με τις όποιες επιπτώσεις στην προσωπική και οικογενειακή σου ζωή, μου είπες: «Θεωρώ ότι καθήκον του καθενός από εμάς είναι να συναγωνίζεται με τους άλλους όχι στο τι θα πάρει και πώς θα επωφεληθεί από τον τόπο του, αλλά στο τι θα προσφέρει ο ίδιος στον τόπο του...».
Νίκο Φασατάκη, στο συγγραφικό σου έργο φαίνεται καθαρά το κίνητρό σου, που δεν είναι άλλο από την αγάπη για την ιστορία και την παράδοση. Με μοναδικά “όπλα” σου το μπλε μαθητικό τετράδιο και ένα μολύβι, με βοηθό σου τον ανοιχτόκαρδο χαρακτήρα σου, ξεκίνησες από τις παιδικές, προσωπικές σου μνήμες, στη συνέχεια ανέτρεξες στις πηγές σου, που κατά κύριο λόγο ήταν οι συγχωριανοί σου, που αποτέλεσαν και πρωταγωνιστές του έργου σου. Σε βλέπαμε σε όλη τη διάρκεια των διακοπών σου στο χωριό να ανηφορίζεις στην Πάνω Ρούγα, να συνομιλείς στη Μεσοχωριά και να βεγγερίζεις στην Κάτω Ρούγα, να συναντάς γέροντες και γερόντισσες, να καταγράφεις, να σκιαγραφείς και να αποτυπώνεις στο χαρτί όλα εκείνα που συνιστούν και διαμορφώνουν την ταυτότητά μας, την έννοια “Μέλαμπες”.
Γι’ αυτό αισθάνεται κανείς διαβάζοντας το έργο σου πως μεταφέρεται με τη “μηχανή του χρόνου” στην απαρχή της ιστορίας μας, στο απώτερο παρελθόν μας, και συμμετέχει σε όλες ανεξαιρέτως τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στα προβλήματα, στις ανησυχίες, στα πάθη, αλλά και στο μεγαλείο της εποχής των προγόνων μας, δηλαδή στους αγώνες για ελευθερία και ανεξαρτησία και στην καθημερινή πάλη για επιβίωση και πρόοδο.
Δάσκαλε, Νίκο Φασατάκη, θέλω όμως να σου πω και κάτι άλλο, προσωπικό, έστω και αυτή την ώρα, και να σου κάμω τη χαρά, που δεν πρόλαβα. Στη μικρή έως τώρα ερευνητική μου διαδρομή εντοπίζω, ακόμα και τώρα και συνεχώς, νέα αποτυπώματα από το πέρασμά σου στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στη Βικελαία, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και αλλού: Μικρές δικές σου σημειώσεις, αναφορές και επεξηγήσεις σου σε βιβλία και χειρόγραφα, γραμμένες με μολύβι δίπλα στα λήμματα “Μέλαμπες” και “Αϊ Βασίλης”, για τα οποία ερευνούσες. Το γεγονός αυτό ομολογώ μου δίνει χαρά απερίγραπτη, δύναμη και θάρρος να συνεχίσω.
Αξέχαστε Νίκο, μαζί με τη μακαριστή, αλησμόνητη και δημιουργική σύζυγό σου, την Αγγέλα, αφήνετε στα παιδιά και στα εγγόνια σας, στην ευρύτερη οικογένειά σας, μαζί με την αγάπη σας και την ευχή σας, ένα ζωντανό παράδειγμα συνετών, δημιουργικών φιλοπρόοδων πνευματικών ανθρώπων, κληρονομιά ανεκτίμητη και ισόβια για να αντλούν δύναμη και φως.
Σε εμάς δε τους υπολοίπους αφήνεις ένα έργο πνευματικό “θησαυρό”, που συνεχώς επισκεπτόμαστε και θα επισκεπτόμαστε, θα ανατρέχουμε σε αυτό για να βρίσκουμε τον εαυτό μας, το παρελθόν και την ιστορία μας, για να γινόμαστε καλύτεροι, άξιοι των ανθρώπων που περιγράφεις στα βιβλία σου, δηλαδή των προγόνων μας, αυτούς που αγάπησες, διέσωσες, σεβάστηκες και τίμησες.
Για όλα αυτά, σε ευχαριστούμε! Και σου λέμε όλοι σήμερα εδώ ότι ανήκεις στα σπουδαία, άξια και φιλότιμα μέλη της Μελαμπιανής κοινωνίας, που δε θα ξεχάσουμε ποτέ. Δε θα σε ξεχάσουμε, γιατί δεν έζησες μόνο για τον εαυτό σου, όπως έλεγες, έζησες προσφέροντας για τους άλλους και για τον τόπο τους.
Για όλα αυτά και τόσα άλλα σε ευγνωμονούμε και στο σημερινό αιώνιο ταξίδι σου σού ευχόμαστε ο Θεός να σε αναπαύσει!
*Ο Αντώνης Τσουρδαλάκης είναι πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Αγίου Βασιλείου & υπεύθυνος Παιδείας, καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου.
