Θλίψη σκόρπισε στο Ναύπλιο και όλη την Αργολίδα η είδηση του θανάτου της αφανούς ηρωίδας της συντήρησης των παραδοσιακών ενδυμάτων στη χώρα μας, Βασιλικής Μηναίου.
Σε αφιέρωμα της Καθημερινής" διαβάζουμε για την Βασιλική Μηναίου
"Από τα χέρια της έχουν περάσει οι θησαυροί του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, του Μουσείου Μπενάκη, της συλλογής Καρέλια. Το αρχείο της, όπου έχει φωτογραφίσει και καταγράψει εκατοντάδες φορεσιές και βήμα βήμα κάθε επιδιόρθωση που τους έκανε, είναι ένας θησαυρός καταχωνιασμένος σε κουτιά. «Σε τρία σπίτια και τρία υπόγεια, μέχρι κάποιος να μου τα ζητήσει και να τα αξιοποιήσει», όπως λέει. Ο καημός της είναι ότι κανείς από τους νέους που κατα καιρούς την επισκέφτηκαν δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά να μαθητεύσει δίπλα της, ώστε να παραλάβει τη σκυτάλη. Οσο τα μάτια και τα χέρια της την κρατούν, συνεχίζει. Η συσσωρευμένη τεχνογνωσία της κινδυνεύει να χαθεί μαζί της.
Η Βασιλική Μηναίου εκπαιδεύτηκε επί τρία χρόνια στο Μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου, όπου έστειλε ένα απλό, ειλικρινές βιογραφικό με παρότρυνση της πρωτοπόρου Ιωάννας Παπαντωνίου, σκηνογράφου, ενδυματολόγου, ιδρύτριας και προέδρου του ΠΛΙ. «Τότε στην Ελλάδα δεν είχαμε συντήρηση», λέει. «Τους έγραψα την αλήθεια, ότι είχα ασχοληθεί με την κεραμική, ότι ήξερα που παν τα τέσσερα στα ρούχα, ότι είχα γυρίσει λίγο στα χωριά και είχα μάθει πώς υφαίνουν. Με δέχτηκαν».
Στη χώρα τού «ό,τι δηλώσεις είσαι», η κ. Μηναίου είναι... εκνευριστικά ταπεινόφρων, πεισματικά αρνούμενη να υφάνει ένα πέπλο μύθου γύρω από την εργασία της. Εγώ πάλι, ως μη ειδικός, βρίσκω συγκινητικό έως και τον τρόπο που ξεδιπλώνει κάθε φορά ένα φθαρμένο ρούχο που φτάνει στο ανοξείδωτο τραπέζι της, κάνει την αρχική «διάγνωση» (τρύπες στις μασχάλες, φαγωμένα κεντητά, ξεθωριασμένα χρώματα) και σχεδιάζει τις χειρουργικές της παρεμβάσεις. Αλλού βάζει ύφασμα ίδιου χρώματος (ή βαμμένο) από κάτω και συγκρατεί το αυθεντικό με επιδέξιες βελονιές, άλλες φορές το ρούχο είναι βρώμικο και πρέπει να το καθαρίσει προσεκτικά με νερό και μετά να το στραγγίξει με στυπόχαρτο και να περιμένει μέρες μέχρι να στεγνώσει, άλλες πάλι να ζωντανέψει τα χρώματα με ατμό.
Η διαδικασία είναι εξαιρετικά χρονοβόρα – έως και μήνα μπορεί να χρειαστεί. Τα υλικά, που έρχονται είτε από την Αθήνα είτε ακόμα και από τη Γαλλία, γινονται όλο και πιο δυσευρετα, ειδικά αν μιλάμε για χρυσή κλωστή. Το κόστος; Αν μια πλήρης αυθεντική φορεσιά κοστίζει έως και 10-20 χιλιάδες για να αγοραστεί, η συντήρησή της μπορεί να κοστίσει τα διπλάσια. Αναφέρεται σε όλα τα ενδύματα που έχουν περάσει από τα χέρια της σαν ορφανά παιδιά – «τα καημένα» λέει. Ολα τα αγαπάει. Κι όσο μπορεί θα τα φροντίζει."
Η Βασιλική Μηναίου εκπαιδεύτηκε επί τρία χρόνια στο Μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου, όπου έστειλε ένα απλό, ειλικρινές βιογραφικό με παρότρυνση της πρωτοπόρου Ιωάννας Παπαντωνίου, σκηνογράφου, ενδυματολόγου, ιδρύτριας και προέδρου του ΠΛΙ. «Τότε στην Ελλάδα δεν είχαμε συντήρηση», λέει. «Τους έγραψα την αλήθεια, ότι είχα ασχοληθεί με την κεραμική, ότι ήξερα που παν τα τέσσερα στα ρούχα, ότι είχα γυρίσει λίγο στα χωριά και είχα μάθει πώς υφαίνουν. Με δέχτηκαν».
Στη χώρα τού «ό,τι δηλώσεις είσαι», η κ. Μηναίου είναι... εκνευριστικά ταπεινόφρων, πεισματικά αρνούμενη να υφάνει ένα πέπλο μύθου γύρω από την εργασία της. Εγώ πάλι, ως μη ειδικός, βρίσκω συγκινητικό έως και τον τρόπο που ξεδιπλώνει κάθε φορά ένα φθαρμένο ρούχο που φτάνει στο ανοξείδωτο τραπέζι της, κάνει την αρχική «διάγνωση» (τρύπες στις μασχάλες, φαγωμένα κεντητά, ξεθωριασμένα χρώματα) και σχεδιάζει τις χειρουργικές της παρεμβάσεις. Αλλού βάζει ύφασμα ίδιου χρώματος (ή βαμμένο) από κάτω και συγκρατεί το αυθεντικό με επιδέξιες βελονιές, άλλες φορές το ρούχο είναι βρώμικο και πρέπει να το καθαρίσει προσεκτικά με νερό και μετά να το στραγγίξει με στυπόχαρτο και να περιμένει μέρες μέχρι να στεγνώσει, άλλες πάλι να ζωντανέψει τα χρώματα με ατμό.
Η διαδικασία είναι εξαιρετικά χρονοβόρα – έως και μήνα μπορεί να χρειαστεί. Τα υλικά, που έρχονται είτε από την Αθήνα είτε ακόμα και από τη Γαλλία, γινονται όλο και πιο δυσευρετα, ειδικά αν μιλάμε για χρυσή κλωστή. Το κόστος; Αν μια πλήρης αυθεντική φορεσιά κοστίζει έως και 10-20 χιλιάδες για να αγοραστεί, η συντήρησή της μπορεί να κοστίσει τα διπλάσια. Αναφέρεται σε όλα τα ενδύματα που έχουν περάσει από τα χέρια της σαν ορφανά παιδιά – «τα καημένα» λέει. Ολα τα αγαπάει. Κι όσο μπορεί θα τα φροντίζει."
