Τρεις με τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν, στη Μινωική και Μυκηναϊκή Ελλάδα, υπήρχε ήδη πλήρως ανεπτυγμένο αποχετευτικό σύστημα, και στα ανακτορικά συγκροτήματα και στις πόλεις. Αντιθέτως, στη Γαλλία, το 1700, την εποχή που ήταν πρώτη δύναμη στην Ευρώπη, στα ανάκτορα των Βερσαλλιών και έδρα του Γαλλικού κράτους, δεν υπήρχε ίχνος αποχετευτικού συστήματος. Παρόλα, λοιπόν, τα χρυσά πόμολα, έκαναν την ανάγκη τους στο περιώνυμο καθίκι.
Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι η έννοια της εξέλιξης παραμένει σχετική, και δεν σημαίνει ότι όσο προχωράμε μέσα στον χρόνο, προοδεύουμε κιόλας. Ας μιλήσουμε όμως για την Αργολίδα μας.
Εν προκειμένω, στην Αργολίδα, υπάρχει ήδη ένα σύστημα βιολογικών καθαρισμών (εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων), δικτύων αποχέτευσης και συναφών αντλιοστασίων λυμάτων, διαφορετικού βαθμού επεξεργασίας (α', β', γ' βαθμού) και διαφορετικής λειτουργικότητας, λόγω παλαιότητας. Το ζητούμενο είναι να δρομολογηθούν όλες οι απαραίτητες εργασίες ώστε το αποχετευτικό δίκτυο λυμάτων της Αργολίδας να λειτουργεί εύρυθμα.
Άλλωστε, όπως έχει αναφερθεί και σε παλαιότερο άρθρο, αν το πιο κομβικό ζήτημα που πρέπει να λύσουμε στην Αργολίδα είναι το νερό, το δεύτερο είναι το "βρώμικο" νερό, ήτοι τα υγρά απόβλητα/λύματα.
Αν το πρώτο μας δίνει ζωή, η σωστή διαχείριση του δεύτερου είναι πολιτισμός.
Επί του πρακτέου, είναι ευκταίο να ακολουθηθούν, στην Αργολίδα, οι κάτωθι ενέργειες:
α) Αναβάθμιση των υπαρχόντων βιολογικών καθαρισμών, με προσθήκη ενισχυμένης τριτοβάθμιας επεξεργασίας, περιλαμβανομένης της τεχνολογίας των μεμβρανών, ώστε τα επεξεργασμένα λύματα να είναι ικανά για άρδευση. Η ως άνω προσθήκη αποτελεί πλέον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αναφέρει αυστηρά οι νέοι βιολογικοί καθαρισμοί να περιλαμβάνουν την εν λόγω τεχνολογία των μεμβρανών, ώστε να εκπληρώνονται τα προβλεπόμενα ποιοτικά όρια. Στο πλαίσιο αυτό, και η εθνική νομοθεσία έχει αυστηροποιηθεί, και ενώ μέχρι το 2011 απαιτούσε να υπάρχουν το πολύ 20 τεμάχια κολοβακτηριδίων ανά 100ml νερού, στο παραγόμενο επεξεργασμένο νερό για άρδευση, πλέον αυτό το όριο είναι μόλις στα 2-5 τεμ. κολοβακτηριδίων ανά 100ml νερού. Η επιτυχία του εν λόγω βήματος είναι κομβική, καθώς έτσι γλιτώνουμε μεγάλη ποσότητα καθαρού νερού, από πηγές και γεωτρήσεις, και συγχρόνως δεν χάνονται τα επεξεργασμένα λύματα στη θάλασσα, αλλά απεναντίας αξιοποιούνται αρδευτικά.
β) Πέραν της προσθήκης ενισχυμένης τριτοβάθμιας επεξεργασίας στους βιολογικούς καθαρισμούς, θα χρειαστεί όπου απαιτηθεί, αντικατάσταση του ηλεκτρομηχανολογικού (Η/Μ) εξοπλισμού των υπαρχόντων δεξαμενών καθώς και συντήρηση των δομικών στοιχείων αυτών.
γ) Επέκταση των υπαρχόντων βιολογικών καθαρισμών ώστε να καλύπτουν ποσοτικά σε παραγόμενα λύματα τις ανάγκες:
του σημερινού μόνιμου πληθυσμού
του επαυξημένου μόνιμου πληθυσμού σε βάθος 25ετίας
του πολλαπλάσιου πληθυσμού κατά τους έξι θερινούς μήνες, λόγω τουρισμού
δ) Συντήρηση των υπαρχόντων δικτύων αποχέτευσης
ε) Επέκταση των δικτύων αποχέτευσης
στ) Ιδιωτικές συνδέσεις, ήτοι συνδέσεις μεταξύ οικιών και διαφόρων κτηρίων με το κεντρικό δίκτυο αποχέτευσης. Εν προκειμένω, αν και οι δαπάνες για το κεντρικό δίκτυο αποχέτευσης είναι επιλέξιμες, καλύπτονται δηλαδή από ευρωπαϊκά κονδύλια, θα πρέπει οι Δήμοι να προβλέπουν, από νωρίς, και τις αντίστοιχες δαπάνες για τις ιδιωτικές συνδέσεις, καθόσον αυτές μόλις με το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 έγιναν επιλέξιμες από τους ευρωπαϊκούς πόρους.
Η λέξη ιδιωτικές συνδέσεις αποτελεί μια διαχρονική γάγγραινα στα έργα αποχέτευσης ανά την επικράτεια, καθόσον επειδή μέχρι πρότινος δεν χρηματοδοτούνταν από ευρωπαϊκά κονδύλια, τις περισσότερες φορές παραλείπονταν από τον αρχικό σχεδιασμό των Δήμων και των Περιφερειών, με αποτέλεσμα να ξανάρχονται μεθεόρτια στο προσκήνιο όταν πλέον οι βιολογικοί καθαρισμοί και τα κεντρικά δίκτυα αποχέτευσης είναι έτοιμα, χωρίς όμως λύματα.
Συγκεκριμένα, η ολοκλήρωσή των ιδιωτικών συνδέσεων παίρνει πολύ χρόνο μέχρι να βρεθούν τα χρήματα, να προκηρυχθούν τα έργα, να συμβασιοποιηθούν και να εκτελεστούν. Το τελευταίο δε αποτελεί χρονοβόρα διαδικασία καθώς επειδή εμπλέκεται κάθε οικία ξεχωριστά, καταλαβαίνετε τον χρόνο που απαιτείται ώστε να συνεννοηθούν όλες οι πλευρές. Και μέχρι τότε, οι βιολογικοί καθαρισμοί φέρουν Η/Μ εξοπλισμό που υπολειτουργεί, καθώς δεν δέχονται τα λύματα για τα οποία έχουν προβλεφθεί, με αποτέλεσμα να φθείρονται μέσα στο χρόνο, και για αρκετά χρόνια μέχρι να ολοκληρωθούν οι ιδιωτικές συνδέσεις.
ζ) Αναβάθμιση του Η/Μ εξοπλισμού των υπαρχόντων αντλιοστασίων (Α/Σ), καθώς και επέκταση νέων Α/Σ όπου απαιτείται.
η) Δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων προς κάλυψη των αναγκών ενέργειας των αντλιοστασίων (Α/Σ) και των βιολογικών καθαρισμών, κατά το μέγιστο δυνατό.
Τα κλειδιά, λοιπόν, για την εύρυθμη λειτουργία του αποχετευτικού δικτύου είναι τα κάτωθι:
σωστός σχεδιασμός έργων με πλήρεις μελέτες, ώστε να κλειδώνουν όλες οι απαραίτητες χρηματοδοτήσεις από το α έως το ω
ενισχυμένη τριτοβάθμια επεξεργασία με την τεχνολογία των μεμβρανών, των βιολογικών καθαρισμών, προς αξιοποίηση του παραγόμενου νερού για άρδευση
ιδιωτικές συνδέσεις ώστε όλα τα προβλεπόμενα λύματα να καταλήγουν στους βιολογικούς προς επεξεργασία, κάτι που αν και φαντάζει αμελητέο, μπορεί να κρίνει στην πράξη την επιτυχία του όλου εγχειρήματος
Επειδή, άλλωστε, όπως έχει αναφερθεί, στην Αργολίδα, λόγω έλλειψης νερού, δεν καλύπτονται αρδευτικά όλες οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, θα πρέπει να αναβαθμιστούν όλοι οι βιολογικοί μας, και να κατασκευαστούν νέοι όπου δεν υπάρχουν, ή είναι απαρχαιωμένοι, στους οποίους να συμπεριληφθεί η ενισχυμένη τριτοβάθμια επεξεργασία με την τεχνολογία των μεμβρανών. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε αρδευτικά το παραγόμενο επεξεργασμένο νερό εκροής από τους βιολογικούς καθαρισμούς, το οποίο θα καλύπτει κάθε φορά τα όρια στα κολοβακτηρίδια με βάση τις κατά τόπους Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.).
Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να συσταθεί φορέας, ο οποίος θα παραλαμβάνει το νερό εκροής από τους βιολογικούς για αρδευτικούς λόγους. Ο φορέας αυτός θα είναι υπεύθυνος ώστε να λαμβάνει τις αρχικές πιστοποιήσεις για το επεξεργασμένο νερό από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εν συνεχεία να επιμελείται επισταμένα τους περιοδικούς ποιοτικούς ελέγχους, και τέλος να υλοποιεί τα όποια συμπληρωματικά αρδευτικά έργα απαιτούνται για την σωστή κατανομή του επεξεργασμένου νερού προς άρδευση.
Προτείνεται, λοιπόν, ο εν λόγω φορέας να είναι ο ίδιος με τον φορέα που προτάθηκε πριν λίγο καιρό στο άρθρο μας για το νερό, υπεύθυνου για την ομαλή λειτουργία των εγκαταστάσεων και δικτύων διανομής νερού στην Αργολίδα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα έχουμε έναν ενιαίο φορέα στην Αργολίδα, ο οποίος θα μπορούσε να υπάγεται στην Περιφέρεια, με τη συμμετοχή των Δήμων διαμέσου των Δ.Ε.Υ.Α. (Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης – Αποχέτευσης), και ο οποίος θα αναλάμβανε την διαχείριση του συνόλου του νερού ύδρευσης – άρδευσης.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία για τα απαιτούμενα έργα έχουν αναπτυχθεί και σε παλαιότερα άρθρα και περιλαμβάνουν τους εθνικούς πόρους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.), το Ε.Σ.Π.Α. 2021-2027 (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης), το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» (με ορίζοντα έως το 2026 - NextGenerationEU), τις Συμπράξεις Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.), τα ποικίλα Ιδρύματα κ.α.
Το βασικό όμως χρηματοδοτικό εργαλείο βρίσκεται στην Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης (Ε.Υ.Δ.) του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Ε.Π.) «Περιβάλλον – Κλιματική Αλλαγή» και «Πολιτική Προστασία» (ΕΥΔ ΠΕ.Κ.Α. – ΠΟΛ.ΠΡΟ.) 2021-2027 του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, το οποίο διαχειρίζεται το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών κονδυλίων για τα έργα επεξεργασίας νερού, μεταξύ των οποίων και για τους βιολογικούς καθαρισμούς.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι για να μπορέσουμε να δεσμεύσουμε χρήματα από τις άνωθεν υπηρεσίες θα πρέπει να δημιουργήσουμε διαύλους επικοινωνίας συντονίζοντας όλες τις ενέργειες μας, παράγοντας ώριμες μελέτες που θα συνοδεύουν τις αντίστοιχες προτάσεις χρηματοδότησης.
Όλα τα ως άνω είναι δυνατά με τον σωστό σχεδιασμό, μελέτη, διοικητική οργάνωση, τεχνοκρατική προσέγγιση, και τέλος αποτελεσματική υλοποίηση των απαιτούμενων έργων.
Κι αυτό όπως έχει αναφερθεί γίνεται μόνο με δουλειά και όχι επαναπαυόμενοι στις όποιες γνωριμίες
Με εκτίμηση,
Κωνσταντίνος Κουβαράς
Υ.Γ. Και επειδή βαρύναμε λίγο το κλίμα με το αποχετευτικό, στην καρδιά του καλοκαιριού, ας κλείσουμε ευθυμώντας με ποίηση του σατιρικού μας ποιητή, από την Σύρο, Γεωργίου Σουρή (1853-1919), προταθέντος 5 φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, και συγκεκριμένα με τους διάσημους και επίκαιρους μυρωμένους στίχους στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.greekstixoi.gr/stixoi/μυρωμένοι-στίχοι/
