Η μελέτη και προώθηση του ελληνικού πολιτισμού μέσω διεθνών προγραμμάτων, αποτελεί προτεραιότητα του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού του Harvard στο Ναύπλιο.
Ολοκληρώθηκε ο 12ος κύκλος του ετήσιου Θερινού Προγράμματος Λυκείου του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών (ΚΕΣ) του Πανεπιστημίου Harvard στο Ναύπλιο με τη συμμετοχή 22 μαθητών λυκείου. Διδάσκουσες ήταν τέσσερις φοιτήτριες από την Αμερική - υπό την επίβλεψη ακαδημαϊκών. Στα σεμινάρια φιλοσοφίας, εκτός των κλασικών φιλοσόφων, επιχειρείται μία εισαγωγή των παιδιών στα μεγάλα ερωτήματα της εποχής μας.
Στο διάρκειας δυόμιση εβδομάδων πρόγραμμα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν – μεταξύ άλλων – όχι μόνο οι κοινές απόψεις αλλά και τα σημεία διαφοροποίησης μεταξύ των νέων.
Οι μαθητές συζητούν και φιλοσοφούν
Το παράδειγμα του τρένου με τα μπλοκαρισμένα φρένα είναι ένα από τα κλασικά για την εισαγωγή των μαθητών στην ηθική φιλοσοφία: στο υποθετικό σενάριο, βρίσκονται στις γραμμές πέντε εργάτες από τη μια μεριά, ένας από την άλλη. Αν παραμείνει στην πορεία του, θα σκοτώσει τους πέντε. Αν αλλάξει πορεία, θα σκοτώσει μόνο τον ένα. Τί κάνουμε’; «Θέτουμε διλήμματα, όπως ‘αφήνουμε την κατάσταση να εξελιχθεί ως έχει, αφού ο φόνος είναι έτσι κι αλλιώς έγκλημα ή αλλάζουμε την πορεία του τρένου, ώστε να προκύψει ο λιγότερος δυνατός πόνος;’. Στη φιλοσοφία δεν υπάρχουν ‘σωστές’ απαντήσεις. Προσπαθούμε να διαλευκάνουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, το ηθικό μας θεμέλιο», εξηγεί ο διευθυντής του προγράμματος Νικόλας Πρεβελάκης, Επίκουρος Kαθηγητής Πολιτικής Θεωρίας (Associate Senior Lecturer) στο Τμήμα Κοινωνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, συμβεβλημένος επίσης με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, που έχει έδρα στην Ουάσιγκτον και το ‘δίδυμο’ Κέντρο του βρίσκεται στο Ναύπλιο.
Διαχρονικοί προβληματισμοί της ανθρωπότητας, όπως η ερμηνεία του κόσμου ή ο διαχωρισμός του καλού από το κακό, απασχολούν τους συμμετέχοντες, πυροδοτώντας συζητήσεις. Σύμφωνα δε με τον κ.Πρεβελάκη, «Πλάτωνα και Αριστοτέλη θα έχουμε πάντα – η αρχαία ελληνική φιλοσοφία αποτελεί την αφετηρία όλων των σημαντικών θεμάτων. Χομπς και Ρουσώ, βρίσκονται, επίσης, στην ετήσια λίστα μας. Το περιεχόμενο κάθε σεμιναριακού κύκλου, εκτός των ‘σταθερών’ αξόνων, εμπλουτίζεται με επιπλέον φιλοσοφικές σχολές και θεματολογία. Στόχος μας δεν είναι να γίνονται διαλέξεις αλλά συζητήσεις με ισορροπημένη συμμετοχή όλων. Τα κείμενα είναι δύσκολα - είτε λόγω γλώσσας, είτε λόγω νοήματος. Ωστόσο, τα παιδιά είναι απολύτως έτοιμα, τα αγγλικά τους είναι καταπληκτικά. Πρόκειται για παιδιά που ‘ψάχνονται’ – άλλωστε, γιατί να ‘κλειστούν’ σε μία αίθουσα για δυόμιση εβδομάδες, συν Σάββατα, μέσα στο καλοκαίρι;».
Οι φετινοί συμμετέχοντες προήλθαν από Λύκεια της Αργολίδας και της Δυτικής Αττικής ενώ έλαβε μέρος και ο πρωτεύσας μαθητής του Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφικού Δοκιμίου, που διοργανώνει το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών με την υποστήριξη του ΚΕΣ και της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.). Οι δια ζώσης συναντήσεις της ομάδας πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και στο 1ο Λύκειο Ναυπλίου.
Ηλικίες κοντινές, απόψεις σε απόσταση
Ολοκληρώθηκε ο 12ος κύκλος του ετήσιου Θερινού Προγράμματος Λυκείου του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών (ΚΕΣ) του Πανεπιστημίου Harvard στο Ναύπλιο με τη συμμετοχή 22 μαθητών λυκείου. Διδάσκουσες ήταν τέσσερις φοιτήτριες από την Αμερική - υπό την επίβλεψη ακαδημαϊκών. Στα σεμινάρια φιλοσοφίας, εκτός των κλασικών φιλοσόφων, επιχειρείται μία εισαγωγή των παιδιών στα μεγάλα ερωτήματα της εποχής μας.
Στο διάρκειας δυόμιση εβδομάδων πρόγραμμα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν – μεταξύ άλλων – όχι μόνο οι κοινές απόψεις αλλά και τα σημεία διαφοροποίησης μεταξύ των νέων.
Οι μαθητές συζητούν και φιλοσοφούν
Το παράδειγμα του τρένου με τα μπλοκαρισμένα φρένα είναι ένα από τα κλασικά για την εισαγωγή των μαθητών στην ηθική φιλοσοφία: στο υποθετικό σενάριο, βρίσκονται στις γραμμές πέντε εργάτες από τη μια μεριά, ένας από την άλλη. Αν παραμείνει στην πορεία του, θα σκοτώσει τους πέντε. Αν αλλάξει πορεία, θα σκοτώσει μόνο τον ένα. Τί κάνουμε’; «Θέτουμε διλήμματα, όπως ‘αφήνουμε την κατάσταση να εξελιχθεί ως έχει, αφού ο φόνος είναι έτσι κι αλλιώς έγκλημα ή αλλάζουμε την πορεία του τρένου, ώστε να προκύψει ο λιγότερος δυνατός πόνος;’. Στη φιλοσοφία δεν υπάρχουν ‘σωστές’ απαντήσεις. Προσπαθούμε να διαλευκάνουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, το ηθικό μας θεμέλιο», εξηγεί ο διευθυντής του προγράμματος Νικόλας Πρεβελάκης, Επίκουρος Kαθηγητής Πολιτικής Θεωρίας (Associate Senior Lecturer) στο Τμήμα Κοινωνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, συμβεβλημένος επίσης με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, που έχει έδρα στην Ουάσιγκτον και το ‘δίδυμο’ Κέντρο του βρίσκεται στο Ναύπλιο.
Διαχρονικοί προβληματισμοί της ανθρωπότητας, όπως η ερμηνεία του κόσμου ή ο διαχωρισμός του καλού από το κακό, απασχολούν τους συμμετέχοντες, πυροδοτώντας συζητήσεις. Σύμφωνα δε με τον κ.Πρεβελάκη, «Πλάτωνα και Αριστοτέλη θα έχουμε πάντα – η αρχαία ελληνική φιλοσοφία αποτελεί την αφετηρία όλων των σημαντικών θεμάτων. Χομπς και Ρουσώ, βρίσκονται, επίσης, στην ετήσια λίστα μας. Το περιεχόμενο κάθε σεμιναριακού κύκλου, εκτός των ‘σταθερών’ αξόνων, εμπλουτίζεται με επιπλέον φιλοσοφικές σχολές και θεματολογία. Στόχος μας δεν είναι να γίνονται διαλέξεις αλλά συζητήσεις με ισορροπημένη συμμετοχή όλων. Τα κείμενα είναι δύσκολα - είτε λόγω γλώσσας, είτε λόγω νοήματος. Ωστόσο, τα παιδιά είναι απολύτως έτοιμα, τα αγγλικά τους είναι καταπληκτικά. Πρόκειται για παιδιά που ‘ψάχνονται’ – άλλωστε, γιατί να ‘κλειστούν’ σε μία αίθουσα για δυόμιση εβδομάδες, συν Σάββατα, μέσα στο καλοκαίρι;».
Οι φετινοί συμμετέχοντες προήλθαν από Λύκεια της Αργολίδας και της Δυτικής Αττικής ενώ έλαβε μέρος και ο πρωτεύσας μαθητής του Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφικού Δοκιμίου, που διοργανώνει το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών με την υποστήριξη του ΚΕΣ και της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.). Οι δια ζώσης συναντήσεις της ομάδας πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και στο 1ο Λύκειο Ναυπλίου.
Ηλικίες κοντινές, απόψεις σε απόσταση
Αντίθετα ίσως από ότι θα περίμενε κανείς, η ηλικιακή ‘γειτνίαση’ μεταξύ διδασκόντων φοιτητών και μαθητών, δεν συνεπάγεται οπωσδήποτε ταύτιση απόψεων. Σύμφωνα με τον Πρεβελάκη, «αποτελεί ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή του σεμιναρίου, η αλληλεπίδραση μεταξύ νέων, που προέρχονται από εντελώς διαφορετικά περιβάλλοντα. Για παράδειγμα, τα οποία απασχολούν έντονα τους φοιτητές μας, έχουν διαφορετική απήχηση σε σχέση με τη Βοστώνη. Από την άλλη, κάποια αξιακά ζητήματα, που θεωρούνται κεντρικής σημασίας για τα ελληνόπουλα, όπως η οικογένεια ή η κοινωνική αλληλεγγύη, συνειδητοποιούμε πως είναι λιγότερο αυτονόητα για κάποιους Αμερικανούς φοιτητές, που προέρχονται από περιβάλλοντα πιο ανταγωνιστικά ή ατομοκεντρικά. Η κοινωνική διάσταση της θρησκείας, αυτονόητη σε μία επαρχιακή πόλη όπως το Ναύπλιο, συχνά δεν είναι δεδομένη για την Αμερική, καθώς εκεί η θρησκεία μπορεί να είναι προϊόν προσωπικής επιλογής. Επιπλέον, στην Αμερική, είναι πιο διαδεδομένος ο ωφελιμιστικός τρόπος σκέψης, που βασίζεται στην ιδέα του να ‘απαλύνεις τον πόνο του άλλου με το μέγιστο δυνατό όφελος’, υπολογίζοντας κανείς τις συνέπειες των πράξεών του σχεδόν αριθμητικά».
Τα θέματα που βάζει στο τραπέζι η νέα γενιά – η στάση απέναντί τους
«Θέματα ηθικής, που σχετίζονται με την ταυτότητα φύλου ή τη σεξουαλικότητα είναι πιο έντονα στη νέα γενιά. Το παρελθόν αξιολογείται συχνά ως ‘άδικο’ για τις γυναίκες λόγω της πατριαρχίας. Έντονα κριτική στάση κρατούν, επίσης, απέναντι στο θέμα του περιβάλλοντος και της καταστροφής του, όπως και στη συμπεριφορά απέναντι στα ζώα. Καμιά φορά βλέπουμε οργή – ‘μας υποχρεώσατε να ζούμε σε έναν κόσμο τρισχειρότερο από το δικό σας’, μας λένε, κωδικοποιεί ο κ Πρεβελάκης ορισμένα από τα ζητήματα, που απασχολούν φοιτητές και μαθητές. Όσο δε για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων θεμάτων από τα παιδιά, ο ίδιος θα πει: «Κρατούν συχνά στάση επαγρύπνησης και υπευθυνότητας, επιλέγοντας να μην βλέπουν τα προβλήματα από απόσταση, θέλουν να προχωρήσουν άμεσα στην επίλυσή τους – ‘είναι κάτι σοβαρό και είναι επάνω μας’, λένε». Μαθητές και ενήλικες, βρισκόμαστε εκεί για να μάθουμε, να εμπνευστούμε από τα κείμενα αλλά και να αμφισβητήσουμε φιλοσοφικές θεωρίες, αναζητώντας τις αδυναμίες και τα όριά τους. Στόχος μας δεν είναι η αποδόμηση αλλά η καλλιέργεια της κριτικής συνείδησης», εξηγεί ο κ.Πρεβελάκης.
Οι σχέσεις που αναπτύσσονται
Οι δεσμοί φιλίας, που οικοδομούνται μεταξύ των μελών της φιλοσοφικής ομάδας, έρχονται να προστεθούν στα οφέλη, που αποκομίζουν. «Τα παιδιά δημιουργούν σχέσεις, τις οποίες φροντίζουν να διατηρούν. Μάλιστα, στο τέλος του προγράμματος, πάντα όλοι κλαίνε – έτσι καταλαβαίνω ότι πέτυχε το πρόγραμμα!», διαπιστώνει με χαμόγελο ο κ.Πρεβελάκης και συνεχίζει: «Οι φοιτητές από την Αμερική, δένονται με τον τόπο μας - κάποιοι θα κάνουν την πτυχιακή τους στην Ελλάδα, άλλοι θέλουν να έρθουν να διδάξουν στην αγγλική. Αν έρθουν μία φορά στην Ελλάδα, θα επανέλθουν οπωσδήποτε».
Η φετινή ταυτότητα του Θερινού Σχολείου του ΚΕΣ
Στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών (ΚΕΣ) στο Ναύπλιο, το οποίο λειτουργεί ως ένας διεπιστημονικός κόμβος του πανεπιστημίου Harvard στο εξωτερικό, διοργανώνεται κάθε χρόνο ένα Θερινό Πρόγραμμα Λυκείου (HSSP). Πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Τμήμα Κοινωνικών Σπουδών του Harvard και την υποστήριξη του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών Minda de Gunzburg του Harvard.
Στο πλαίσιο της πρακτικής τους, οι φοιτητές-εκπαιδευτικοί συνεργάτες (Teaching Fellows) σε συνεργασία με της καθηγητές της στο Harvard, σχεδιάζουν, οργανώνουν και διδάσκουν ένα σεμινάριο πανεπιστημιακού επιπέδου, το οποίο παρακολουθούν μαθητές από λύκεια της Αργολίδας. Φέτος, το Θερινό Πρόγραμμα επόπτευσαν τρεις διδάσκοντες στο Harvard: o Νικόλας Πρεβελάκης (Harvard και Center for Hellenic Studies), Διευθυντής του Προγράμματος, ο Charles Clavey και η Tracey Rosen, Λέκτορες Κοινωνικών Σπουδών στο Harvard και η κα Ματίνα Γόγκα, Μάνατζερ Ανάπτυξης Αναλυτικών Προγραμμάτων στο Κ.Ε.Σ. Οι τέσσερις φοιτήτριες ήταν οι: Caroline Gage, Chloe Koulefianou, Kari Traylor και Katherine Zhu.
Το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Harvard στο Ναύπλιο
Όταν ο Καθηγητής Gregory Nagy ανέλαβε καθήκοντα ως Διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Harvard στην Ουάσιγκτον το 2000, προσπάθησε να συνενώσει το όραμα του ευεργέτη του Κέντρου, Paul Mellon, «να δώσει μια νέα ώθηση, αλλά και μια νέα κατεύθυνση στη μελέτη της Ελληνικής γραμματείας και επομένως στην επίδρασή της στη δική μας εποχή» και την αποστολή του Κέντρου «να ανακαλύψει και να αναδείξει εκ νέου τον ανθρωπισμό των Ελλήνων». Η διεθνοποίηση της προσπάθειας βρήκε την έκφρασή της στη δημιουργία του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών (ΚΕΣ) στο Ναύπλιο, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2008.
Η διασύνδεση της ακαδημαϊκής κοινότητας του πανεπιστημίου Harvard με την τοπική κοινωνία αλλά και το αντίστροφο, αποτελεί προτεραιότητα του Κέντρου. Αυτό υλοποιείται μέσω της υποστήριξης και προώθησης της μελέτης του ελληνικού πολιτισμού μέσω της αξιοποίησης διεπιστημονικών και διαχρονικών προσεγγίσεων. Παράλληλα, λειτουργεί ως βάση για τους μελετητές, φοιτητές και ερευνητές του Harvard, καθώς επίσης και άλλων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων απ’όλο τον κόσμο ενώ παρέχει ευκαιρίες μέσω της διοργάνωσης δραστηριοτήτων, της αλληλεπίδρασης με εκπαιδευτικές ή μη κοινότητες στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Το ΚΕΣ είναι προσβάσιμο και χωρίς οικονομικό κόστος στο ευρύ κοινό.
Έχοντας ήδη μπει στη δεύτερη δεκαετία λειτουργίας του και υπό την ηγεσία του Καθηγητή Mark J. Schiefsky, Διευθυντή του Κέντρου στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ από το 2021, το Κέντρο στην Ελλάδα, του οποίου εκτελεστικός διευθυντής είναι ο κ.Χρήστος Γιαννόπουλος, εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο δυναμικά διεθνή γραφεία του Harvard, σε σύνολο 22 που λειτουργούν σε όλο τον κόσμο – από την Τυνησία και τη Χιλή ως την Ινδία και την Κίνα.
