Του Τόλη Κοϊνη:
Οι βασιλιάδες αυτοί ζούσαν στις Ακροπόλεις… οι οποίες την εποχή εκείνη δεν ήταν σωροί από πέτρες, όπως έχουν απομείνει τώρα, αλλά ήταν φρούρια που στη μέση τους υπήρχαν ανάκτορα, οικίες, αποθήκες και σε μερικά και τάφοι βασιλιάδων. Για να καταλάβετε φιλοξενώ μια αναπαράσταση της Ακρόπολης της Τίρυνθας, για να δείτε πως ήταν τότε.
Δεν σώθηκαν τα κτίρια αυτά… δεν υπήρχαν ούτε και στους κλασικούς χρόνους… Μόνο μια ανάμνηση και ένα δέος από τους ανθρώπους για τις κατασκευές αυτές.
Ήρθαν, λέει, από την Λυκία (δλδ. Μικρά Ασία) οι Εκατόγχειρες Κύκλωπες και σήκωσαν τις τεράστιες πέτρες και έφτιαξαν τοίχους που το πάχος τους προκαλεί ακόμα και σήμερα εντύπωση. Οι Εκατόγχειρες και οι Κύκλωπες είναι διαφορετικά μυθικά όντα. Πώς ενώθηκαν στη λαϊκή φαντασία, για να φτιάξουν τα τείχη της Τίρυνθας, δεν ξέρουμε.
(Κάνετε σύγκριση του πάχους των τειχών της Τίρυνθας με αυτούς του Παλαμηδιού. Στο Παλαμήδι έχουν κάτι παραπάνω από ένα μέτρο και ήταν χτισμένοι έτσι να αντιμετωπίζουν κανόνια. Στην Τίρυνθα είναι τριπλάσιοι. Γιατί; Τί όπλα έπρεπε να αντιμετωπίσουν;)
Σήμερα, οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει ότι όλα αυτά τα κτίσματα καταστράφηκαν από φωτιά. Μια φωτιά που άλλαξε για πάντα την ζωή στην Αργολίδα. Γύρω στο 1100 π.Χ. Αυτός ο πολιτισμός καταστράφηκε τότε για πάντα. Είναι το τέλος της εποχής του Χαλκού. Λίγο μετά τον Τρωικό πόλεμο.
(Την ίδια εποχή καταστράφηκαν η αυτοκρατορία των Χετταίων, τα κράτη των Σουμερίων και κινδύνευσε η Αίγυπτος- αν και παρήκμασε μάλλον απότομα. Δηλαδή, όλος ο τότε πολιτισμένος κόσμος…)
Τί έγινε - και προκάλεσε την φωτιά και την καταστροφή - πηγές δεν έχουμε. Θεωρίες μόνο έχουν διατυπωθεί. Α) Ήρθαν από την βόρειο Ελλάδα οι Δωριείς και τα κατέστρεψαν όλα. Β) Ήρθαν οι Ηρακλείδες, δηλαδή οι Δωριείς που είχαν διωχθεί κάποτε από εδώ και επέστρεψαν. Γ) ‘Εγιναν επιδρομές των λεγόμενων λαών της θάλασσας. Δ) Έγινε κοινωνική επανάσταση των κατωτέρων τάξεων και πέρασαν τους βασιλιάδες και την παραδοσιακή γραφειοκρατία δια «πυρός και σιδήρου». Ε) Αποτέλεσμα σεισμών και ΣΤ) Αποτέλεσμα κλιματικής αλλαγής.
Οι θεωρίες αυτές δεν αποκλείουν η μια την άλλη. Μπορεί να συνετέλεσαν περισσότεροι από ένας παράγοντες. Πάντως μετά τη φωτιά τα ανάκτορα δεν ξαναγίναν ποτέ όπως πριν.
Με την καταστροφή αυτή το κέντρο της ζωής στην Αργολίδα επανήλθε στο Άργος. Τώρα, πώς είχε φύγει από το Άργος (την αρχαιότερη πόλη, σε αυτό συμφωνούν όλοι) και είχαν γίνει κέντρο της Αργολίδας οι Μυκήνες, υπάρχει μια θεωρία διατυπωμένη από τον Αριστοτέλη… «το Άργος είχε αρχίσει να περιβάλλεται από έλη» και αναζήτησαν πιο υγιεινό μέρος στις Μυκήνες… Μπορεί… Αν και έρχεται σε αντίθεση με την ανάπτυξη Ναυπλίας, Τίρυνθας και Ασίνης, που εκείνη την εποχή περιβάλλονταν από βάλτους.
Μετά την καταστροφή του τέλους της εποχής του χαλκού, στο Άργος εγκαθίστανται οι Δωριείς. Έφτιαξαν ένα καθεστώς ανάλογο της εχθρικής τους Σπάρτης. Δηλαδή, μια αριστοκρατία κυβερνούσε την πόλη, υπό έναν βασιλιά και ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων ήταν δούλοι ή φτωχολογιά χωρίς δικαιώματα. Ο Φείδωνας επιχείρησε κάποιες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Αποτέλεσμα ήταν η μεγάλη ανάπτυξη του Άργους. Λίγο μετά η αριστοκρατία των Δωριέων πήρε την εκδίκησή της. Έδιωξε τον τελευταίο κληρονομικό βασιλιά , απόγονο του Φείδωνα, τον Μέλτα, επειδή ήταν δίκαιος. Έφεραν ένα σύστημα «δημοκρατικής βασιλείας». Οι αριστοκράτες ψήφιζαν για έναν χρόνο έναν βασιλιά.
Οι αριστοκράτες του Άργους ζούσαν από τα χωράφια. Ούτε βιοτεχνία, ούτε τέχνες, ούτε εμπόριο, ούτε ναυτιλία. Ήθελαν πεδινές εκτάσεις. Επικράτησαν στην Αργολίδα καταστρέφοντας τη Ναυπλία. Και συνέχισαν την πάλη εναντίον της Σπάρτης για το ποιος θα έκανε δική του την πεδιάδα του Άστρους.
Στην Σπάρτη εκείνη την εποχή, γύρω στο 500 π.Χ. ήταν βασιλιάς ο Κλεομένης ο Α΄. Τυχοδιώκτης και αδίστακτος. Αυτός αποφασίζει να φέρει τον πόλεμο μέσα στην Αργολίδα. Αντί να σκοτώνονται στα μονοπάτια του Πάρνωνα (στο Καστρί) και του Παρθενίου όρους (στον Αχλαδόκαμπο) – όπως γινόταν επί 200 χρόνια τότε- έκανε απόβαση στο Ναύπλιο και πλησίασε το Άργος. Ή θα νικούσε ολοκληρωτικά ή θα έχανε.
Την εποχή εκείνη στην μέση της Αργολικής πεδιάδας υπήρχε ένα ιερό άλσος. Δεν σώζονται ούτε ίχνη του. Πρέπει να ξεκινούσε από το Πλατανήτι ή το Ανυφί και να έφτανε στη Σηπία, δηλαδή στην παραλιακή εκεί που είναι ο Άγιος Παντελεήμονας. Το άλσος αυτό υπήρχε από την Μυκηναϊκή εποχή… δλδ. τουλάχιστον 600 χρόνια πριν !!! Ήταν το όριο μεταξύ Τίρυνθας και Άργους που είχαν ορίσει ο Προίτος με τον Ακρίσιο. Τι πλάτος είχε αυτό το άλσος δεν ξέρουμε. Ούτε τι δέντρα είχε. Μάλλον κάποιο είδους πεύκου.
Εκείνο όμως που μας παραδίδουν οι αρχαίοι ιστορικοί και περιηγητές ήταν ότι ένα μεσημέρι είχε αποσυρθεί όλος ο Αργείτικος στρατός στο Άλσος και οι πονηροί Λακεδαιμόνιοι έβαλαν φωτιά και τους έκαψαν όλους. (Είπαμε ο Κλεομένης ο Α΄ ήταν τυχοδιώκτης και αδίστακτος). Οι εκτιμήσεις των απωλειών κυμαίνονται από 4.500 άντρες μέχρι 12.000.
Το Άργος σώθηκε από την Τελέσιλλα. Όπλισε όλους, γυναίκες, παιδιά και δούλους… Αυτό ήταν το λάθος της. Έσωσε μεν την πόλη από τους Σπαρτιάτες, αλλά οι δούλοι απέκτησαν κοινωνικά δικαιώματα και έφεραν Δημοκρατία…. «πλέρια Δημοκρατία», που λέγαμε κάποτε.
Ήταν η δεύτερη φορά που η φωτιά γινόταν η … μαμή της Ιστορίας στην Αργολίδα.
Η Τρίτη φορά ήταν το 1821-22 … Μια μεγάλη φωτιά ξέρουμε ότι έβαλε ο Νικηταράς έξω από το Ναύπλιο, τον Μάϊο του 1821 και μια μεγαλύτερη ο Δημ. Τσώκρης (κατ’ εντολή του Κολοκοτρώνη) τον Ιούλιο του 1822… Μικρότερα τα αποτελέσματα των φωτιών αυτών… Απλώς κάηκαν τα Οθωμανικά υποστατικά και τα όρια των τσιφλικιών τους… διευκόλυνε το Ελληνικό κράτος να μοιράσει γη σε ντόπιους ακτήμονες, Κρητικούς και Κύπριους πρόσφυγες, καθώς και σε Αρβανίτες που κατέβηκαν από τα ορεινά χωριά.
ΥΓ : Το έγραφα τις ημέρες της μεγάλης πυρκαγιάς στη Δαδιά… Ελπίζω να μην εμπνευσθεί κανείς από τους καλούς μου φίλους και θυμηθεί εκείνο το παλιό: «Το μόνο κόκκινο σχολείο είναι εκείνο που καίγεται» (γιατί, τέτοια μυαλά έχουν οι περισσότεροι φίλοι μου).
