Του Τόλη Κοϊνη:
Όταν ξεκίνησε το έργο ήταν Γενική Γραμματέας στο ΥΠΠΟ και όταν τέλειωσε Υπουργός. Δεν γνωρίζω τι την έχει κάνει αναντικατάστατη στο πόστο της. Δεν με ενδιαφέρει. Εκείνοι που συμμετέχουν στα πανηγύρια μαζί της, ας το σκεφθούν και ας αναλογιστούν.
Είμαι από εκείνους που από το 1982 υποστηρίζουν ότι το Μπούρτζι ανήκει στο Ναύπλιο, στον Δήμο και στο λαό του. Όχι σε ΕΟΤ, ούτε στο διάδοχο σχήμα την ΕΤΑΔ, ούτε σε ιδιώτες, ντόπιους ή ξένους. Στον Δήμο και στο Υπουργείο Πολιτισμού που είναι ο φορέας με τους ειδικούς επιστήμονες για τη συντήρηση και την ανάδειξή του.
Η ιστορία του Μπούρτζι είναι συνυφασμένη με αυτή της πόλης μας.
Ξεκίνησε από τον φόβο των Ενετών να κρατήσουν τις κτήσεις τους στην περιοχή. Μετά την κατάλυση του Δεσποτάτου του Μυστρά από τους Τούρκους (μια ιστορία που δεν μας κάνει και πολύ εθνικά υπερήφανους) εκτός κυριαρχίας του Οθωμανού Σουλτάνου, έμειναν μερικές «φλούδες γης» στην Αργολίδα, η Μονεμβάσια, η Μεθώνη και η Κορώνη. Τέσσερα λιμάνια, σημαντικοί σταθμοί για το Βενετσιάνικο εμπόριο. Την εποχή εκείνη η θάλασσα έφτανε τουλάχιστον μέχρι τον «Κύκνο» και το λιμάνι ήταν στη σημερινή λεωφόρο Αμαλίας. Η είσοδος των καραβιών γινόταν από το ίδιο «μπουγάζι» που γίνεται και σήμερα, ανάμεσα στους δύο φανούς πλωτό και επάκτιο. Μπορούσαν όμως και να περιπλεύσουν το Μπούρτζι πλεούμενα χαμηλού βυθίσματος.
Το λιμάνι ήταν το πιο αδύναμο σημείο στην οχύρωση της πόλης. Μια μαζική απόβαση Τούρκων εκεί θα είχε ολέθρια αποτελέσματα. Γι αυτό οι Βενετοί αποφάσισαν να το οχυρώσουν. Οχύρωσαν το νησάκι που ήταν στην είσοδο του λιμανιού καθώς και την απέναντι ακτή (Πέντε Αδέρφια). Τα ένωσαν με μια μεγάλη αλυσίδα κατά το Βυζαντινό πρότυπο οχύρωσης του Κερατίου Κόλπου. Η αλυσίδα αυτή απεικονίζεται σε ζωγραφιές της εποχής. Το μυστήριο είναι ότι δείχνουν οι ζωγραφιές δυο καδένες, μια προς τα Πέντε Αδέλφια και μια προς τον Βάλτο. (σε ποιο σημείο δεν έχει εντοπιστεί με βεβαιότητα).
Με την χρήση των κανονιών η χρησιμότητα της αλυσίδας μειώθηκε μέχρι που έγινε περιττή.
Το Μπούρτζι έπαιξε ρόλο σημαντικό σε όλους τους Ενετοτουρικούς πολέμους. Σε κανέναν δεν αναφέρεται πως υπήρξε προσπάθεια από τη θάλασσα κατάληψης του λιμανιού. Μόνο ναυτικός αποκλεισμός με πλοία που περιπολούσαν ανάμεσα στο Τολό και το Κυβέρι.Άρα και μόνο η σκέψη ότι τα πλοία θα αντιμετώπιζαν τα κανόνια του, απέτρεπε το πλησίασμα των καραβιών.
Τα ίδια έγιναν και στην Επανάσταση του 1821. Από τις πρώτες ημέρες που φάνηκε να περιπλέει ο «Αγαμέμνων» της Μπουμπουλίνας στα ανοιχτά του Ναυπλίου, η Οθωμανική φρουρά είχε ετοιμασθεί για παν ενδεχόμενο. Ο επικεφαλής Τζιδάρης της ήταν τέταρτος στην τάξη των Οθωμανών διοικητών των επιμέρους φρουρίων (πρώτος του Παλαμηδιού, δεύτερος ο Γιανιτσάρ Αγάς που είχε την φρουρά εκ Γενιτσάρων της Ακροναυπλίας, μετά ο Τζιδάρης της Πύλης της Ξηράς και τέταρτος ο φρούραρχος στο Μπούρτζι.
Δεν έχουμε στοιχεία για Ελληνική επίθεση. Στις 4 Δεκέμβρη του 1821, είχαμε διέλευση από Κρανιδιώτικες βάρκες κοντά στο Μπούρτζι, αλλά λόγω άπνοιας δεν κινήθηκαν τα πλοία και έτσι δεν αποτολμήθηκε ρεσάλτο.
Την Άνοιξη του 1822 οι Τούρκοι του Ναυπλίου είχαν περιέλθει σε έσχατη ένδεια και πείνα. Αποφάσισαν να παραδώσουν τα φρούρια και να φύγουν με Ελληνικά πλοία για την Μικρά Ασία. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν πάνω από μήνα. Τελικά συμφωνήθηκε να εισέλθει στην πόλη μας Ελληνική Αντιπροσωπεία για καταγραφή των Τουρκικών περιουσιών, να εγκατασταθεί Ελληνική φρουρά στο Μπούρτζι και να δοθούν στα χέρια των Ελλήνων ως όμηροι 5 νεαροί Τούρκοι, γόνοι των καλύτερων οικογενειών της πόλης.
Στις 19 Ιουνίου έγιναν όλα αυτά. Μπήκε η υπό τον Θεοδώρητο Βρεσθένης επιτροπή, συνοδευόμενη από ένοπλη φρουρά, έφυγαν οι Οθωμανοί από το Μπούρτζι και στη θέση τους πήγαν Κρανιδιώτες και Σπετσιώτες.
Μετά από 15 ημέρες περίπου κατέφθασαν οι Τουρκικές ενισχύσεις με τον Δράμαλη. Οι Τούρκοι όμηροι μεταφέρθηκαν στο εσωτερικό του νησιού των Σπετσών. Τα μέλη της Επιτροπής υπό τον Θεοδώρητο κρατήθηκαν όμηροι στην πόλη του Ναυπλίου. Και πολλά μέλη της φρουράς της καστρονησίδας Μπούρτζι το εγκατέλειψαν και πήγαν στα χωριά τους.
Τότε η Κυβέρνηση που είχε καταφύγει σε πλοία στον Αργολικό κόλπο, έστειλε στον Μπούρτζι μια από τις πιο σκοτεινές φυσιογνωμίες του 1821. Τον Γάλλο φιλέλληνα Φίλιππο Γιουρντέν. Ήταν ναύαρχος (πού είχε υπηρετήσει δεν είναι σίγουρο) και ήταν μέλος του Τάγματος των ΙωαννιτώνΙπποτών (αυτών που είχαν κάποτε τη Ρόδο και μετά την Μάλτα). Οι δικοί μας του έδωσαν αμέσως βαθμό συνταγματάρχη και έφερε στο Μπούρτζι μια σχάρα και ένα κανόνι… πλησίασε με βάρκες από τους Μύλους και ξεφόρτωσε το υλικό. Στη σχάρα πυράκτωνε τις ορειχάλκινες βόμβες και με το πυροβόλο σημάδευε τα σπίτια του Ναυπλίου, στα οποία προκαλούσαν πυρκαγιές.
Το αναφέρει ο Λαμπρυνίδης … αλλά δεν δίνει περισσότερες πληροφορίες. Γιατί ο περίεργος αυτός φιλέλληνας δεν πολέμησε σε καμία άλλη μάχη, αλλά αναμίχθηκε στην συνωμοσία, να μας δώσει το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών δάνειο 10 εκατομμύρια φράγκα, με αντάλλαγμα τα νησιά του Αιγαίου που κατοικούσαν Έλληνες καθολικοί, μαζί με τα νησάκια που είναι ανοιχτά της Μεθώνης και Κορώνης, για να ιδρύσουν δικό τους ανεξάρτητο κράτος!!!!
Πόσο καιρό κράτησε αυτός ο βομβαρδισμός δεν ξέρουμε. Πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι Έλληνες όμηροι στην πόλη μας, θα ζήτησαν να σταματήσει…
Μετά έχουμε μαρτυρίες κανονιοβολισμών από το Μπούρτζι προς καράβια που προσπαθούσαν να σπάσουν τον αποκλεισμό του Ναυπλίου. Μνημονεύεται το όνομα του ΜικέλεΓκράμσι… διίστανται οι απόψεις… αλλού τον βρίσκουμε ως Ιταλό φιλέλληνα από τη Νάπολη και αλλού ως Έλληνα από την Χειμάρα, Μιχάλη Γκράμψη, που υπηρετούσε στην Ιταλία και ήρθε να πολεμήσει για την Ελλάδα. Πάντως, έκανε πολύ καλή δουλειά, ειδικά στην τελευταία απελπισμένη προσπάθεια των Τούρκων αρχές Νοεμβρίου, που κατάφερε με μια κανονιά να κατεβάσει κάτω το κατάρτι ενός μεγάλου εμπορικού με Αγγλική σημαία.
Στο Μπούρτζι συνέχιζε να γράφεται ιστορία. Το καλοκαίρι του 1826 κατέφυγε στο νησάκι η …Ελληνική Κυβέρνηση, γιατί η φρουρά του Παλαμηδιού βομβάρδιζε την πόλη και είχε γεμίσει το Ανάπλι με αδελφότητες που αλληλοσκοτώνονταν… για να μη πούμε για την επιδημία του τύφου. Ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού, Ανδρέας Ζαΐμης μετέφερε την κυβέρνηση στο Μπούρτζι. Κι εκεί λειτουργούσε για μεγάλο διάστημα. Μια από τις σημαντικές αποφάσεις ήταν ο διορισμός του Γεωργίου Καραϊσκάκη ως αρχιστράτηγου της Ρούμελης. Τον κάλεσαν στο Μπούρτζι και του την ανακοίνωσαν.
Από τον Μάρτιο του 1826 μέχρι τον Απρίλιο του 1827 γινόταν η Τρίτη Εθνοσυνέλευση. Ξεκίνησε στην Νέα Επίδαυρο, διακόπηκε λόγω εξόδου του Μεσολογγίου, συνεχίστηκε άλλοτε διασπασμένη, άλλοτε σε πραγματική ολομέλεια σε διάφορα μέρη παράλια του Αργοσαρωνικού. Τελικά, κατέληξε στην Τροιζήνα, αποφάσισε την εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια και τον διορισμό μιας Αντικυβερνητικής Επιτροπής που θα έκανε χρέη Κυβέρνησης, υπό τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη (τον μετέπειτα δολοφόνο του Κυβερνήτη). Αυτή εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο. Βρήκε όμως τις ίδιες συνθήκες που είχε βρει και πριν από ένα χρόνο η Κυβέρνηση Ζαΐμη . Μετέφερε στο Μπούρτζι την έδρα της και μαζί με αυτή και ολόκληρη η Βουλή.
Όταν οι μεγάλες Δυνάμεις μας αναγνώρισαν και έστειλαν επίσημα τους στόλαρχους της Μεσογείου, Κόρδιγκτων και Δεριγνύ, τον Αύγουστο του 1827 να συναντήσουν την Κυβέρνηση είδαν την άθλια κατάσταση που επικρατούσε στην καστρονησίδα και έθεσαν όρο την απομάκρυνση της Αντικυβερνητικής Επιτροπής… έτσι προέκυψε η Αίγινα «πρωτεύουσα» (προσωρινή διαμονή της Κυβερνήσεως ήταν). (Δεν ήταν δυνατόν να στείλουν και πρεσβευτές στο Μπούρτζι!!!)
Αυτή είναι μια μη τουριστική ιστορία για το Μπούρτζι.
ΝΑΥΠΛΙΟΝ, 27/10/2023
ΤΟΛΗΣ ΚΟΪΝΗΣ
Μαθηματικός.
Είμαι από εκείνους που από το 1982 υποστηρίζουν ότι το Μπούρτζι ανήκει στο Ναύπλιο, στον Δήμο και στο λαό του. Όχι σε ΕΟΤ, ούτε στο διάδοχο σχήμα την ΕΤΑΔ, ούτε σε ιδιώτες, ντόπιους ή ξένους. Στον Δήμο και στο Υπουργείο Πολιτισμού που είναι ο φορέας με τους ειδικούς επιστήμονες για τη συντήρηση και την ανάδειξή του.
Η ιστορία του Μπούρτζι είναι συνυφασμένη με αυτή της πόλης μας.
Ξεκίνησε από τον φόβο των Ενετών να κρατήσουν τις κτήσεις τους στην περιοχή. Μετά την κατάλυση του Δεσποτάτου του Μυστρά από τους Τούρκους (μια ιστορία που δεν μας κάνει και πολύ εθνικά υπερήφανους) εκτός κυριαρχίας του Οθωμανού Σουλτάνου, έμειναν μερικές «φλούδες γης» στην Αργολίδα, η Μονεμβάσια, η Μεθώνη και η Κορώνη. Τέσσερα λιμάνια, σημαντικοί σταθμοί για το Βενετσιάνικο εμπόριο. Την εποχή εκείνη η θάλασσα έφτανε τουλάχιστον μέχρι τον «Κύκνο» και το λιμάνι ήταν στη σημερινή λεωφόρο Αμαλίας. Η είσοδος των καραβιών γινόταν από το ίδιο «μπουγάζι» που γίνεται και σήμερα, ανάμεσα στους δύο φανούς πλωτό και επάκτιο. Μπορούσαν όμως και να περιπλεύσουν το Μπούρτζι πλεούμενα χαμηλού βυθίσματος.
Το λιμάνι ήταν το πιο αδύναμο σημείο στην οχύρωση της πόλης. Μια μαζική απόβαση Τούρκων εκεί θα είχε ολέθρια αποτελέσματα. Γι αυτό οι Βενετοί αποφάσισαν να το οχυρώσουν. Οχύρωσαν το νησάκι που ήταν στην είσοδο του λιμανιού καθώς και την απέναντι ακτή (Πέντε Αδέρφια). Τα ένωσαν με μια μεγάλη αλυσίδα κατά το Βυζαντινό πρότυπο οχύρωσης του Κερατίου Κόλπου. Η αλυσίδα αυτή απεικονίζεται σε ζωγραφιές της εποχής. Το μυστήριο είναι ότι δείχνουν οι ζωγραφιές δυο καδένες, μια προς τα Πέντε Αδέλφια και μια προς τον Βάλτο. (σε ποιο σημείο δεν έχει εντοπιστεί με βεβαιότητα).
Με την χρήση των κανονιών η χρησιμότητα της αλυσίδας μειώθηκε μέχρι που έγινε περιττή.
Το Μπούρτζι έπαιξε ρόλο σημαντικό σε όλους τους Ενετοτουρικούς πολέμους. Σε κανέναν δεν αναφέρεται πως υπήρξε προσπάθεια από τη θάλασσα κατάληψης του λιμανιού. Μόνο ναυτικός αποκλεισμός με πλοία που περιπολούσαν ανάμεσα στο Τολό και το Κυβέρι.Άρα και μόνο η σκέψη ότι τα πλοία θα αντιμετώπιζαν τα κανόνια του, απέτρεπε το πλησίασμα των καραβιών.
Τα ίδια έγιναν και στην Επανάσταση του 1821. Από τις πρώτες ημέρες που φάνηκε να περιπλέει ο «Αγαμέμνων» της Μπουμπουλίνας στα ανοιχτά του Ναυπλίου, η Οθωμανική φρουρά είχε ετοιμασθεί για παν ενδεχόμενο. Ο επικεφαλής Τζιδάρης της ήταν τέταρτος στην τάξη των Οθωμανών διοικητών των επιμέρους φρουρίων (πρώτος του Παλαμηδιού, δεύτερος ο Γιανιτσάρ Αγάς που είχε την φρουρά εκ Γενιτσάρων της Ακροναυπλίας, μετά ο Τζιδάρης της Πύλης της Ξηράς και τέταρτος ο φρούραρχος στο Μπούρτζι.
Δεν έχουμε στοιχεία για Ελληνική επίθεση. Στις 4 Δεκέμβρη του 1821, είχαμε διέλευση από Κρανιδιώτικες βάρκες κοντά στο Μπούρτζι, αλλά λόγω άπνοιας δεν κινήθηκαν τα πλοία και έτσι δεν αποτολμήθηκε ρεσάλτο.
Την Άνοιξη του 1822 οι Τούρκοι του Ναυπλίου είχαν περιέλθει σε έσχατη ένδεια και πείνα. Αποφάσισαν να παραδώσουν τα φρούρια και να φύγουν με Ελληνικά πλοία για την Μικρά Ασία. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν πάνω από μήνα. Τελικά συμφωνήθηκε να εισέλθει στην πόλη μας Ελληνική Αντιπροσωπεία για καταγραφή των Τουρκικών περιουσιών, να εγκατασταθεί Ελληνική φρουρά στο Μπούρτζι και να δοθούν στα χέρια των Ελλήνων ως όμηροι 5 νεαροί Τούρκοι, γόνοι των καλύτερων οικογενειών της πόλης.
Στις 19 Ιουνίου έγιναν όλα αυτά. Μπήκε η υπό τον Θεοδώρητο Βρεσθένης επιτροπή, συνοδευόμενη από ένοπλη φρουρά, έφυγαν οι Οθωμανοί από το Μπούρτζι και στη θέση τους πήγαν Κρανιδιώτες και Σπετσιώτες.
Μετά από 15 ημέρες περίπου κατέφθασαν οι Τουρκικές ενισχύσεις με τον Δράμαλη. Οι Τούρκοι όμηροι μεταφέρθηκαν στο εσωτερικό του νησιού των Σπετσών. Τα μέλη της Επιτροπής υπό τον Θεοδώρητο κρατήθηκαν όμηροι στην πόλη του Ναυπλίου. Και πολλά μέλη της φρουράς της καστρονησίδας Μπούρτζι το εγκατέλειψαν και πήγαν στα χωριά τους.
Τότε η Κυβέρνηση που είχε καταφύγει σε πλοία στον Αργολικό κόλπο, έστειλε στον Μπούρτζι μια από τις πιο σκοτεινές φυσιογνωμίες του 1821. Τον Γάλλο φιλέλληνα Φίλιππο Γιουρντέν. Ήταν ναύαρχος (πού είχε υπηρετήσει δεν είναι σίγουρο) και ήταν μέλος του Τάγματος των ΙωαννιτώνΙπποτών (αυτών που είχαν κάποτε τη Ρόδο και μετά την Μάλτα). Οι δικοί μας του έδωσαν αμέσως βαθμό συνταγματάρχη και έφερε στο Μπούρτζι μια σχάρα και ένα κανόνι… πλησίασε με βάρκες από τους Μύλους και ξεφόρτωσε το υλικό. Στη σχάρα πυράκτωνε τις ορειχάλκινες βόμβες και με το πυροβόλο σημάδευε τα σπίτια του Ναυπλίου, στα οποία προκαλούσαν πυρκαγιές.
Το αναφέρει ο Λαμπρυνίδης … αλλά δεν δίνει περισσότερες πληροφορίες. Γιατί ο περίεργος αυτός φιλέλληνας δεν πολέμησε σε καμία άλλη μάχη, αλλά αναμίχθηκε στην συνωμοσία, να μας δώσει το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών δάνειο 10 εκατομμύρια φράγκα, με αντάλλαγμα τα νησιά του Αιγαίου που κατοικούσαν Έλληνες καθολικοί, μαζί με τα νησάκια που είναι ανοιχτά της Μεθώνης και Κορώνης, για να ιδρύσουν δικό τους ανεξάρτητο κράτος!!!!
Πόσο καιρό κράτησε αυτός ο βομβαρδισμός δεν ξέρουμε. Πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι Έλληνες όμηροι στην πόλη μας, θα ζήτησαν να σταματήσει…
Μετά έχουμε μαρτυρίες κανονιοβολισμών από το Μπούρτζι προς καράβια που προσπαθούσαν να σπάσουν τον αποκλεισμό του Ναυπλίου. Μνημονεύεται το όνομα του ΜικέλεΓκράμσι… διίστανται οι απόψεις… αλλού τον βρίσκουμε ως Ιταλό φιλέλληνα από τη Νάπολη και αλλού ως Έλληνα από την Χειμάρα, Μιχάλη Γκράμψη, που υπηρετούσε στην Ιταλία και ήρθε να πολεμήσει για την Ελλάδα. Πάντως, έκανε πολύ καλή δουλειά, ειδικά στην τελευταία απελπισμένη προσπάθεια των Τούρκων αρχές Νοεμβρίου, που κατάφερε με μια κανονιά να κατεβάσει κάτω το κατάρτι ενός μεγάλου εμπορικού με Αγγλική σημαία.
Στο Μπούρτζι συνέχιζε να γράφεται ιστορία. Το καλοκαίρι του 1826 κατέφυγε στο νησάκι η …Ελληνική Κυβέρνηση, γιατί η φρουρά του Παλαμηδιού βομβάρδιζε την πόλη και είχε γεμίσει το Ανάπλι με αδελφότητες που αλληλοσκοτώνονταν… για να μη πούμε για την επιδημία του τύφου. Ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού, Ανδρέας Ζαΐμης μετέφερε την κυβέρνηση στο Μπούρτζι. Κι εκεί λειτουργούσε για μεγάλο διάστημα. Μια από τις σημαντικές αποφάσεις ήταν ο διορισμός του Γεωργίου Καραϊσκάκη ως αρχιστράτηγου της Ρούμελης. Τον κάλεσαν στο Μπούρτζι και του την ανακοίνωσαν.
Από τον Μάρτιο του 1826 μέχρι τον Απρίλιο του 1827 γινόταν η Τρίτη Εθνοσυνέλευση. Ξεκίνησε στην Νέα Επίδαυρο, διακόπηκε λόγω εξόδου του Μεσολογγίου, συνεχίστηκε άλλοτε διασπασμένη, άλλοτε σε πραγματική ολομέλεια σε διάφορα μέρη παράλια του Αργοσαρωνικού. Τελικά, κατέληξε στην Τροιζήνα, αποφάσισε την εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια και τον διορισμό μιας Αντικυβερνητικής Επιτροπής που θα έκανε χρέη Κυβέρνησης, υπό τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη (τον μετέπειτα δολοφόνο του Κυβερνήτη). Αυτή εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο. Βρήκε όμως τις ίδιες συνθήκες που είχε βρει και πριν από ένα χρόνο η Κυβέρνηση Ζαΐμη . Μετέφερε στο Μπούρτζι την έδρα της και μαζί με αυτή και ολόκληρη η Βουλή.
Όταν οι μεγάλες Δυνάμεις μας αναγνώρισαν και έστειλαν επίσημα τους στόλαρχους της Μεσογείου, Κόρδιγκτων και Δεριγνύ, τον Αύγουστο του 1827 να συναντήσουν την Κυβέρνηση είδαν την άθλια κατάσταση που επικρατούσε στην καστρονησίδα και έθεσαν όρο την απομάκρυνση της Αντικυβερνητικής Επιτροπής… έτσι προέκυψε η Αίγινα «πρωτεύουσα» (προσωρινή διαμονή της Κυβερνήσεως ήταν). (Δεν ήταν δυνατόν να στείλουν και πρεσβευτές στο Μπούρτζι!!!)
Αυτή είναι μια μη τουριστική ιστορία για το Μπούρτζι.
ΝΑΥΠΛΙΟΝ, 27/10/2023
ΤΟΛΗΣ ΚΟΪΝΗΣ
Μαθηματικός.
