Του Τόλη Κοϊνη:
Το σύνθημα «Ναύπλιον-Νίκη» θυμίζει δημοτικές εκλογές, αλλά είναι άσχετο με αυτές. Ακούστηκε πριν από 161 χρόνια στην Αθήνα. Ήταν σύνθημα και παρασύνθημα των στρατιωτικών μονάδων που είχαν μυηθεί στην συνωμοσία για την έξωση του Βασιλιά Όθωνα.
Ήταν 10 προς 11 Οκτωβρίου 1862. Ο Όθωνας έχει φύγει από τον Πειραιά, με τον «βασιλικό ατμοδρόμωνα» «Αμαλία» για περιοδεία στην Πελοπόννησο. Είχε πάει στην Καλαμάτα. Εκεί έφτασαν τα νέα. Η Επανάσταση εναντίον του είχε ξεκινήσει από την Βόνιτσα (!!!) με επικεφαλής τον Θεοδωράκη Γρίβα. Αυτή η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του 1821, είχε δει τον γιό του Δημήτρη να ηγείται της Επανάστασης στο Ναύπλιο τον Φλεβάρη του 1862 και να εξορίζεται στην Τουρκία τον Απρίλιο. Φοβήθηκε ότι επίκειται η σύλληψή του και ξεκίνησε με μια μικρή ομάδα την Επανάσταση. Προχώρησε προς τον Κραβασαρά, όπου οι βασιλικές δυνάμεις αν και περισσότερες από τις δικές του προσχώρησαν σε αυτόν. Συνέχισε την κάθοδό του προς το Αγρίνιο. Τα ίδια. Όπου έφτανε στρατός και χωροφυλακή έπαιρναν το μέρος του. Πριν φτάσει στο Μεσολόγγι ξαφνικά πεθαίνει. Επίσημη εκδοχή έμφραγμα. Ανεπίσημη συνωμοσιολογική: δηλητηριάστηκε από πράκτορες των Άγγλων, γιατί με την φόρα που είχε πάρει θα γινόταν πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Η Επανάσταση δεν σταμάτησε στο Μεσολόγγι. Πέρασε απέναντι. Αίγιο, Πάτρα Κιάτο στα χέρια των επαναστατών. Σαν ντόμινο. Κανείς δεν είναι σίγουρος ποιος κινούσε τα νήματα ενός τέτοιου εγχειρήματος, από την στιγμή που δεν υπήρχε αναγνωρισμένος αρχηγός. (Άλλο ωραίο θέμα να εξάψει την φαντασία των συνωμοσιολόγων).
Ο Όθωνας μόλις έμαθε τα νέα για τον Γρίβα, μπήκε στον ατμοδρόμωνα, εγκατέλειψε την Καλαμάτα και ερχόταν για Πειραιά.
Ο Μ. Λαμπρινίδης και στην πρώτη και στη δεύτερη έκδοση της «Ναυπλίας» επιμένει ότι ο Όθωνας προσπάθησε να κατευθυνθεί στο Ναύπλιο. Αλλά, άκουσε πυροβολισμούς και πίστεψε πως η πόλη μας είχε καταληφθεί από τους Επαναστάτες. Άλλαξε πάλι ρότα το πλοίο. Έφτασε ξημερώματα στον Πειραιά. Είδε ότι η Επανάσταση είχε επικρατήσει. Παραιτήθηκε. Μπήκε σε ένα Αγγλικό πλοίο, την «Σκύλλα» και έφυγε για την πατρίδα του.
Το γεγονός αυτό που αναφέρει ο Λαμπρινίδης δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί από άλλες πηγές. Το πιο πιθανό είναι, να ήταν μια διάδοση Ναυπλιώτικη, που θα την είχε ακούσει μικρός. Στη δεύτερη έκδοση γράφει ότι παραπλέοντας το Σκύλαιον άκουσε τους κανονιοβολισμούς στο Ναύπλιο. Απίθανο, να είσαι πιο μακριά από τις Σπέτσες και να ακούς δυο τρεις κανονιές, που έπεσαν μπροστά στην Πύλη της Ξηράς.
Τι είχε γίνει όμως στο Ναύπλιο; Στη δεύτερη έκδοση της «Ναυπλίας» ο Μ. Λαμπρινίδης δημοσιεύει μια επιστολή του Νομάρχη Αργολιδοκορινθίας, Ηλία Παπαηλιόπουλου, στην οποία εξιστορεί λεπτομερειακά τα γεγονότα. Θα προσπαθήσουμε να τα δώσουμε απλά και συνοπτικά.
Σεπτέμβριος 1862. Ο Όθωνας έχει διορίσει Πρωθυπουργό τον Γενναίο Κολοκοτρώνη. Αυτός ο πονηρός και έξυπνος άνθρωπος διαλέγει έναν από τους πιο καλούς, παραγωγικούς και μετριοπαθείς πολιτικούς για Νομάρχη στο Ναύπλιο. Ηλίας Παπαηλιόπουλος, Πατρινός την καταγωγή. Εγκαθίσταται εδώ. Τον ακολουθεί η γυναίκα του και το μικρό του παιδί. Φθάνουν με πλοίο τα έπιπλά τους και η οικοσκευή.
Η κυρία Νομάρχου είχε ένα κακό προαίσθημα. Αν και φανατική στην νοικοκυροσύνη, Δεν ξε-αμπαλάρει τα πράγματα. Δεν επιπλώνει το σπίτι τους. Σα να περιμένει κάτι. Στο Ναύπλιο υπάρχουν εκείνη την εποχή ο πατέρα της και ένα θείος της Δικαστικοί. Έχει να μείνει. Το σπίτι τους, λέει, ότι ήταν στην πλατεία Καποδιστρίου παραπλεύρως της Νομαρχίας και πλησίον του Οπλοστασίου … περίεργο… μάλλον είναι μια ακόμη ονομασία της πλατείας των Τριών Ναυάρχων, γιατί η Νομαρχία ήταν στο Παλατάκι.
Το προαίσθημα της κυρίας Νομάρχου επαληθεύτηκε. Η Επανάσταση «ντόμινο» που είχε ξεκινήσει από την Βόνιτσα έφτασε στο Άργος. Λαός και στρατός εξεγέρθηκαν υψώνοντας κόκκινες σημαίες (!!!). Η Χωροφυλακή έμεινε πιστή στον Βασιλιά. Ο στρατός άρχισε να πυροβολάει τους Χωροφύλακες. Πέφτει νεκρός ο Μοίραρχος Βερβέτας. Το πλήθος παίρνει το νεκρό σώμα του άτυχου άντρα και το διαπομπεύει στους δρόμους του Άργους. Γιατί τόσο μίσος για τον Μοίραρχο, δεν γνωρίζουμε.
Οι επαναστάτες από το Άργος κατευθύνονται στο Ναύπλιο. Καταλαμβάνουν αμαχητί την Πρόνοια. Έρχονται κυριολεκτικά παρελαύνοντας προς την Πύλη της Ξηράς. Τότε, ο Νομάρχης Παπαηλιόπουλος με τον Διοικητή του Οπλοστασίου αντιδρούν. Αντικαθιστούν την φρουρά της Πύλης της Ξηράς και αρχίζουν τις κανονιές στους Επαναστάτες. Δεν έχουμε μαρτυρία για θύματα. Το βέβαιο είναι ότι δεν τολμούν να συνεχίσουν την προέλασή τους. Αυτές είναι οι κανονιές που, τάχα, άκουσε ο ΄Οθωνας ανοικτά από την Ύδρα.ση
Την άλλη ημέρα καταφθάνει ένα ατμόπλοιο στο λιμάνι μας. Φέρνει την είδηση της Μεταπολίτευσης. Χαμός στο Ναύπλιο αμέσως. Συγκέντρωση λαού στην πλατεία Συντάγματος. Αποφασίζουν να καταλύσουν τις αρχές επαναστατικώ δικαίω. Εκλέγουν, δια βοής, Δήμαρχο τον Μιχαήλ Ιατρού… Πώς γίνεται η Επανάσταση να δίνει την εξουσία σε έναν τοκογλύφο;… ο Θεός και η ψυχή των προγόνων μας το ξέρει.
Μεταβαίνουν στο σπίτι του Παπαηλιόπουλου. Τον βρίσκουν στο ιδιωτικό του γραφείο. Είχε φέρει κάποιους φακέλους από τη Νομαρχία και διεκπεραίωνε υπηρεσιακά προβλήματα. Προσπαθούν να τα πάρουν τα χαρτιά από το τραπέζι. Αντιστέκεται. Ο Μιχαήλ Ιατρού παρεμβαίνει. Του ανακοινώνει απλώς πως δεν είναι πια Νομάρχης και να μεταφέρει ο ίδιος τους φακέλους πίσω στη Νομαρχία. Εκτονώνεται η κατάσταση πρόσκαιρα.
Την άλλη ημέρα προσχωρούν οι στρατιώτες της φρουράς του Παλαμηδιού στην Επανάσταση. Απελευθερώνουν τους καταδίκους. Πολιτικούς και Ποινικούς. Κατεβαίνουν αλαλάζοντες στην πόλη. Οι αστοί τρομάζουνε (που λέει και το τραγούδι). Γεμίζουν οι πλατείες από αξούριγους και ρυπαρούς φουστανελοφόρους. Τρώνε και πίνουνε ελεύθερα. Εικόνα χαρούμενης αναρχίας. Οι απελευθερωθέντες ποινικοί αρχίζουν τις επιθέσεις στα εμπορικά καταστήματα. Ο Παπαηλιόπουλος βλέποντας την κατάσταση να εκτραχύνεται, προσπαθεί να διαφύγει. Παίρνει γυναίκα, παιδί, πενθερό και θείο. Κανονίζει να φύγουν με ένα Σπετσιώτικο πλεούμενο , που θα πλησίαζε στο Οπλοστάσιο, δλδ. στην παραλία εκεί που τώρα είναι το άγαλμα του Κανάρη.
Η αστική τάξη όταν βλέπει ότι η εξουσία της διασαλεύεται την κάνει γυριστή με ψηλά πηδηματάκια. Την ώρα που ο Παπαηλιόπουλος διασχίζει το Οπλοστάσιο, εμφανίζεται ο Μιχαήλ Ιατρού και του ανακοινώνει ότι «ξε παύεται» από Νομάρχης. Θέλουν κάποιον να αντιμετωπίσει την αναρχία. Ο Παπαηλιόπουλος αρνείται στην αρχή. Τελικά συμβιβάζεται. Επιτρέπουν κα καλύπτουν την διαφυγή της οικογένειάς του και αυτός επιστρέφει στα καθήκοντά του.
Στην Αθήνα έχει αναλάβει καθήκοντα μια νέα Κυβέρνηση. Επικεφαλής η Τριανδρία Δ. Βούλγαρης- Κων. Κανάρης- Μπενιζέλος Ρούφος. Καταφτάνει τηλεγράφημα στο Ναύπλιο. Ο κ. Νομάρχης να παραμείνει στην θέση του. Ο Παπαηλιόπουλος μόλις η κατάσταση ομαλοποιείται επιμένει στην παραίτησή του. Λόγοι ευθιξίας. Πράγμα απίθανο για δημόσιο λειτουργό. Δεν θεώρησε σωστό να υπηρετήσει δύο αντίπαλες Κυβερνήσεις.
