Τα προβλήματα οικονομικής φύσεως της φαρμακοβιομηχανίας συνεχίστηκαν τη χρονιά που πέρασε. Παρά τα «σφιχτά» οικονομικά, όμως, οι κλινικές δοκιμές συνεχίζονται ακόμη και εν μέσω παρατεταμένων ελλείψεων προσωπικού και φαρμάκων.
Μετά τις… αρρυθμίες που προκάλεσε η πανδημία, δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί τι θα προσφέρει ο κόσμος της βιοϊατρικής το 2024.
Ωστόσο, είναι σε εξέλιξη σημαντικές κλινικές δοκιμές που θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων φαρμάκων και προγνωστικών παραγόντων για σοβαρές ασθένειες το 2024. Το περιοδικό Nature καταγράφει κάποιες εξ αυτών.
Βάση για υπερχοληστερολαιμία
Περίπου ένας στους 300 ανθρώπους γεννιέται με ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία, γεγονός που την καθιστά μία από τις συχνότερες κληρονομικές γενετικές παθήσεις. Η νόσος προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο PCSK9, το οποίο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη που διασπά τους υποδοχείς για τη λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), έναν τύπο χοληστερόλης. Αν και οι στατίνες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου σε αυτούς τους ασθενείς, οι περισσότεροι δεν είναι σε θέση να επιτύχουν βέλτιστα επίπεδα χοληστερόλης LDL σε χρόνια θεραπεία.
Η δοκιμή heart-1 είναι μια παγκόσμια πρώτη in-human μελέτη in vivo επεξεργασίας βάσεων του DNA και έχει τη δυνατότητα να προσφέρει αποδείξεις για τις θεραπευτικές προσεγγίσεις επεξεργασίας βάσεων με στόχο την PCSK9 για τη διαρκή μείωση της χοληστερόλης LDL.
Ένα ερευνητικό, in vivo, φάρμακο είναι σχεδιασμένο για μονοθεραπεία, το οποίο αδρανοποιεί την PCSK9 στο ήπαρ για να μειώσει μόνιμα την LDL χοληστερόλη που προκαλεί τη νόσο. Τα συστατικά του VERVE-101 είναι ένα mRNA που κωδικοποιεί έναν επεξεργαστή βάσεων αδενίνης, καθώς και ένα RNA-οδηγό, τα οποία συσκευάζονται εντός ενός λιπιδικού νανοσωματιδίου και χορηγούνται με ενδοφλέβια έγχυση. Τα προσωρινά αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στις επιστημονικές συνεδρίες 2023 της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας.
Τεχνητή νοημοσύνη για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα σώζει ζωές. Αν και σχεδόν τα τρία τέταρτα των καρκίνων του πνεύμονα διαγιγνώσκονται αργά, στο στάδιο 3 ή 4, η έγκαιρη διάγνωση σε οποιοδήποτε στάδιο επιτρέπει καλύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία. Η ακτινογραφία θώρακος είναι τις περισσότερες φορές η πρώτη εξέταση που υποδηλώνει καρκίνο του πνεύμονα και, αν ακολουθήσει αμέσως αξονική τομογραφία (CT), μπορεί να επισπεύσει τη διάγνωση.
Τυχαιοποιημένη μελέτη που είναι σε εξέλιξη σε 150.000 ασθενείς έξι νοσοκομείων του Ηνωμένου Βασιλείου εξετάζει αν η τεχνητή νοημοσύνη (AI) που εφαρμόζεται στις ακτινογραφίες θώρακος αμέσως μετά τη λήψη τους συντομεύει τον χρόνο μέχρι την αξονική τομογραφία και τον χρόνο διάγνωσης.
Έχει φανεί ότι η άμεση αναφορά των ακτινογραφιών θώρακος από τους ακτινολόγους μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά, μειώνοντας σχεδόν στο μισό το χρόνο διάγνωσης, από 63 ημέρες σε 32 ημέρες. Οι ασθενείς που παραπέμπονται από την πρωτοβάθμια περίθαλψη για ακτινογραφία θώρακος περιλαμβάνονται για ανάλυση από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Οι επιστήμονες ελπίζουν σε αποτελέσματα το 2024. Σύμφωνα με την υπόθεσή τους, που βασίζεται σε προηγούμενη έρευνα, είναι ότι μπορούν να εντοπίσουν τον καρκίνο του πνεύμονα νωρίτερα και να μειώσουν το χρόνο διάγνωσης έως και 50%.
Εμβόλιο Τ κυττάρων για τον HIV
Εμβόλιο για την πρόληψη της λοίμωξης από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV); Μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο πολυκεντρική μελέτη προσπαθεί για αυτό. Περιλαμβάνει ενήλικες 18-55 ετών με γενικά καλή υγεία και χωρίς HIV, οι οποίοι θα λάβουν ένα από τα τρία επίπεδα δόσεων του υπό δοκιμή εμβολίου ή εικονικό φάρμακο.
Το VIR-1388 είναι ένα εμβόλιο-φορέας κυτταρομεγαλοϊού (CMV) που επάγει ισχυρές, μοναδικές και διαρκείς Τ κυτταρικές αποκρίσεις που μπορούν δυνητικά να αποτρέψουν την απόκτηση του HIV.
Ο συνολικός σχεδιασμός της μελέτης περιλαμβάνει δύο μέρη. Το μέρος Α θα είναι μια εισαγωγική φάση με την εγγραφή ενός μικρού αριθμού ατόμων μη αναπαραγωγικής ικανότητας που είναι οροθετικοί για τον φορέα CMV. Το μέρος Β θα επεκτείνει την εγγραφή σε έναν ευρύτερο πληθυσμό συμμετεχόντων που είναι οροθετικοί για τον CMV, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με δυνατότητα τεκνοποίησης (που θα πρέπει να χρησιμοποιούν δύο μορφές αντισύλληψης). Υπάρχει μια προαιρετική μακροπρόθεσμη μελέτη παρακολούθησης που θα παρατείνει τη συμμετοχή έως και τρία έτη μετά την πρώτη δόση.
Θεραπεία μέσω app για την περιγεννητική κατάθλιψη
Πολλά μέρη του κόσμου αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην παροχή επαρκούς και αποτελεσματικής ψυχικής υγείας, αλλά η έλλειψη εκπαιδευμένων επαγγελματιών είναι ιδιαίτερα έντονη στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Με τη χρηματοδότηση του προγράμματος Research and Innovation for Global Health Transformation από το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Υγεία και τη Φροντίδα του Ηνωμένου Βασιλείου, μια ομάδα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ ανέπτυξε μια εφαρμογή που παρέχει παρέμβαση βασισμένη στη γνωστική θεραπεία σε γυναίκες στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης που πάσχουν από μείζονα κατάθλιψη.
Η δοκιμή αυτή θα συγκρίνει την εφαρμογή με την τυπική δια ζώσης εκδοχή της θεραπείας του προγράμματος Thinking Healthy Programme που παρέχεται από κοινοτικούς λειτουργούς υγείας στο αγροτικό Πακιστάν. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης θα υποκινήσουν περαιτέρω καινοτομία και έρευνα σε αυτόν τον σημαντικό τομέα που μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αλλαγής στην αντιμετώπιση του θεραπευτικού κενού για μια κοινή ψυχική διαταραχή σε παγκόσμιο επίπεδο.
Βλαστοκύτταρα για τη νόσο Πάρκινσον
Οι περισσότερες κλινικές δοκιμές για τη νόσο του Πάρκινσον μελετούν ασθενείς με προχωρημένη νόσο. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς που βρίσκονται σε πολύ πρώιμη φάση της νόσου, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι πιο επιδεκτικοί στη θεραπεία, συχνά μένουν εκτός δοκιμών.
Η δοκιμή STEM-PD (Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο) θα μεταμοσχεύσει ντοπαμινεργικούς νευρώνες που προέρχονται από ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα στους εγκεφάλους ασθενών ηλικίας 50-75 ετών με μέτρια νόσο του Πάρκινσον. Είναι σημαντική τόσο επειδή είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται μια θεραπεία με ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα στη νόσο του Πάρκινσον, όσο και επειδή στοχεύει σε άτομα με μέτρια νόσο, γεγονός που τους δίνει τις περισσότερες πιθανότητες να επωφεληθούν από τη θεραπεία. Στους πρώτους ασθενείς χορηγήθηκαν δόσεις τον Φεβρουάριο του 2023 και οι επιστήμονες ελπίζουν σε προκαταρκτικά αποτελέσματα μέχρι το τέλος του 2024.
Μηχανική μάθηση για διαλογή ασθενών
Ο εντοπισμός των ασθενών στο τμήμα επειγόντων περιστατικών που διατρέχουν υψηλό ή χαμηλό κίνδυνο αμέσως μετά την εισαγωγή θα μπορούσε να βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων για τη φροντίδα των ασθενών. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες κλινικές βαθμολογίες κινδύνου και συστήματα διαλογής για τη διαστρωμάτωση των ασθενών, αλλά συχνά υπολειτουργούν στην κλινική πρακτική. Επιπλέον, οι περισσότερες από αυτές τις βαθμολογίες κινδύνου έχουν επικυρωθεί μόνο διαγνωστικά σε μια ομάδα παρατήρησης, αλλά ποτέ για τον πραγματικό κλινικό αντίκτυπό τους.
Σε μια πρόσφατη αναδρομική μελέτη στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μάαστριχτ, παρουσιάστηκε μια νέα κλινική βαθμολογία κινδύνου, το RISKINDEX. Αυτό χρησιμοποίησε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για την πρόβλεψη της θνησιμότητας 31 ημερών των ασθενών που ζήτησαν θεραπεία σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών. Το εργαλείο αναπτύχθηκε και αξιολογήθηκε σε τέσσερα ολλανδικά νοσοκομεία, βασιζόμενο σε δεδομένα από 266.327 ασθενείς με 7,1 εκατομμύρια διαθέσιμα εργαστηριακά αποτελέσματα. Παραμένει, ωστόσο, άγνωστο σε ποιο βαθμό αυτά τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης έχουν ευεργετική αξία όταν εφαρμόζονται στην κλινική πρακτική.
Ωστόσο, είναι σε εξέλιξη σημαντικές κλινικές δοκιμές που θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων φαρμάκων και προγνωστικών παραγόντων για σοβαρές ασθένειες το 2024. Το περιοδικό Nature καταγράφει κάποιες εξ αυτών.
Βάση για υπερχοληστερολαιμία
Περίπου ένας στους 300 ανθρώπους γεννιέται με ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία, γεγονός που την καθιστά μία από τις συχνότερες κληρονομικές γενετικές παθήσεις. Η νόσος προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο PCSK9, το οποίο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη που διασπά τους υποδοχείς για τη λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), έναν τύπο χοληστερόλης. Αν και οι στατίνες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου σε αυτούς τους ασθενείς, οι περισσότεροι δεν είναι σε θέση να επιτύχουν βέλτιστα επίπεδα χοληστερόλης LDL σε χρόνια θεραπεία.
Η δοκιμή heart-1 είναι μια παγκόσμια πρώτη in-human μελέτη in vivo επεξεργασίας βάσεων του DNA και έχει τη δυνατότητα να προσφέρει αποδείξεις για τις θεραπευτικές προσεγγίσεις επεξεργασίας βάσεων με στόχο την PCSK9 για τη διαρκή μείωση της χοληστερόλης LDL.
Ένα ερευνητικό, in vivo, φάρμακο είναι σχεδιασμένο για μονοθεραπεία, το οποίο αδρανοποιεί την PCSK9 στο ήπαρ για να μειώσει μόνιμα την LDL χοληστερόλη που προκαλεί τη νόσο. Τα συστατικά του VERVE-101 είναι ένα mRNA που κωδικοποιεί έναν επεξεργαστή βάσεων αδενίνης, καθώς και ένα RNA-οδηγό, τα οποία συσκευάζονται εντός ενός λιπιδικού νανοσωματιδίου και χορηγούνται με ενδοφλέβια έγχυση. Τα προσωρινά αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στις επιστημονικές συνεδρίες 2023 της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας.
Τεχνητή νοημοσύνη για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα σώζει ζωές. Αν και σχεδόν τα τρία τέταρτα των καρκίνων του πνεύμονα διαγιγνώσκονται αργά, στο στάδιο 3 ή 4, η έγκαιρη διάγνωση σε οποιοδήποτε στάδιο επιτρέπει καλύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία. Η ακτινογραφία θώρακος είναι τις περισσότερες φορές η πρώτη εξέταση που υποδηλώνει καρκίνο του πνεύμονα και, αν ακολουθήσει αμέσως αξονική τομογραφία (CT), μπορεί να επισπεύσει τη διάγνωση.
Τυχαιοποιημένη μελέτη που είναι σε εξέλιξη σε 150.000 ασθενείς έξι νοσοκομείων του Ηνωμένου Βασιλείου εξετάζει αν η τεχνητή νοημοσύνη (AI) που εφαρμόζεται στις ακτινογραφίες θώρακος αμέσως μετά τη λήψη τους συντομεύει τον χρόνο μέχρι την αξονική τομογραφία και τον χρόνο διάγνωσης.
Έχει φανεί ότι η άμεση αναφορά των ακτινογραφιών θώρακος από τους ακτινολόγους μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά, μειώνοντας σχεδόν στο μισό το χρόνο διάγνωσης, από 63 ημέρες σε 32 ημέρες. Οι ασθενείς που παραπέμπονται από την πρωτοβάθμια περίθαλψη για ακτινογραφία θώρακος περιλαμβάνονται για ανάλυση από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Οι επιστήμονες ελπίζουν σε αποτελέσματα το 2024. Σύμφωνα με την υπόθεσή τους, που βασίζεται σε προηγούμενη έρευνα, είναι ότι μπορούν να εντοπίσουν τον καρκίνο του πνεύμονα νωρίτερα και να μειώσουν το χρόνο διάγνωσης έως και 50%.
Εμβόλιο Τ κυττάρων για τον HIV
Εμβόλιο για την πρόληψη της λοίμωξης από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV); Μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο πολυκεντρική μελέτη προσπαθεί για αυτό. Περιλαμβάνει ενήλικες 18-55 ετών με γενικά καλή υγεία και χωρίς HIV, οι οποίοι θα λάβουν ένα από τα τρία επίπεδα δόσεων του υπό δοκιμή εμβολίου ή εικονικό φάρμακο.
Το VIR-1388 είναι ένα εμβόλιο-φορέας κυτταρομεγαλοϊού (CMV) που επάγει ισχυρές, μοναδικές και διαρκείς Τ κυτταρικές αποκρίσεις που μπορούν δυνητικά να αποτρέψουν την απόκτηση του HIV.
Ο συνολικός σχεδιασμός της μελέτης περιλαμβάνει δύο μέρη. Το μέρος Α θα είναι μια εισαγωγική φάση με την εγγραφή ενός μικρού αριθμού ατόμων μη αναπαραγωγικής ικανότητας που είναι οροθετικοί για τον φορέα CMV. Το μέρος Β θα επεκτείνει την εγγραφή σε έναν ευρύτερο πληθυσμό συμμετεχόντων που είναι οροθετικοί για τον CMV, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με δυνατότητα τεκνοποίησης (που θα πρέπει να χρησιμοποιούν δύο μορφές αντισύλληψης). Υπάρχει μια προαιρετική μακροπρόθεσμη μελέτη παρακολούθησης που θα παρατείνει τη συμμετοχή έως και τρία έτη μετά την πρώτη δόση.
Θεραπεία μέσω app για την περιγεννητική κατάθλιψη
Πολλά μέρη του κόσμου αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην παροχή επαρκούς και αποτελεσματικής ψυχικής υγείας, αλλά η έλλειψη εκπαιδευμένων επαγγελματιών είναι ιδιαίτερα έντονη στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Με τη χρηματοδότηση του προγράμματος Research and Innovation for Global Health Transformation από το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Υγεία και τη Φροντίδα του Ηνωμένου Βασιλείου, μια ομάδα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ ανέπτυξε μια εφαρμογή που παρέχει παρέμβαση βασισμένη στη γνωστική θεραπεία σε γυναίκες στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης που πάσχουν από μείζονα κατάθλιψη.
Η δοκιμή αυτή θα συγκρίνει την εφαρμογή με την τυπική δια ζώσης εκδοχή της θεραπείας του προγράμματος Thinking Healthy Programme που παρέχεται από κοινοτικούς λειτουργούς υγείας στο αγροτικό Πακιστάν. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης θα υποκινήσουν περαιτέρω καινοτομία και έρευνα σε αυτόν τον σημαντικό τομέα που μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αλλαγής στην αντιμετώπιση του θεραπευτικού κενού για μια κοινή ψυχική διαταραχή σε παγκόσμιο επίπεδο.
Βλαστοκύτταρα για τη νόσο Πάρκινσον
Οι περισσότερες κλινικές δοκιμές για τη νόσο του Πάρκινσον μελετούν ασθενείς με προχωρημένη νόσο. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς που βρίσκονται σε πολύ πρώιμη φάση της νόσου, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι πιο επιδεκτικοί στη θεραπεία, συχνά μένουν εκτός δοκιμών.
Η δοκιμή STEM-PD (Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο) θα μεταμοσχεύσει ντοπαμινεργικούς νευρώνες που προέρχονται από ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα στους εγκεφάλους ασθενών ηλικίας 50-75 ετών με μέτρια νόσο του Πάρκινσον. Είναι σημαντική τόσο επειδή είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται μια θεραπεία με ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα στη νόσο του Πάρκινσον, όσο και επειδή στοχεύει σε άτομα με μέτρια νόσο, γεγονός που τους δίνει τις περισσότερες πιθανότητες να επωφεληθούν από τη θεραπεία. Στους πρώτους ασθενείς χορηγήθηκαν δόσεις τον Φεβρουάριο του 2023 και οι επιστήμονες ελπίζουν σε προκαταρκτικά αποτελέσματα μέχρι το τέλος του 2024.
Μηχανική μάθηση για διαλογή ασθενών
Ο εντοπισμός των ασθενών στο τμήμα επειγόντων περιστατικών που διατρέχουν υψηλό ή χαμηλό κίνδυνο αμέσως μετά την εισαγωγή θα μπορούσε να βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων για τη φροντίδα των ασθενών. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες κλινικές βαθμολογίες κινδύνου και συστήματα διαλογής για τη διαστρωμάτωση των ασθενών, αλλά συχνά υπολειτουργούν στην κλινική πρακτική. Επιπλέον, οι περισσότερες από αυτές τις βαθμολογίες κινδύνου έχουν επικυρωθεί μόνο διαγνωστικά σε μια ομάδα παρατήρησης, αλλά ποτέ για τον πραγματικό κλινικό αντίκτυπό τους.
Σε μια πρόσφατη αναδρομική μελέτη στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μάαστριχτ, παρουσιάστηκε μια νέα κλινική βαθμολογία κινδύνου, το RISKINDEX. Αυτό χρησιμοποίησε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για την πρόβλεψη της θνησιμότητας 31 ημερών των ασθενών που ζήτησαν θεραπεία σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών. Το εργαλείο αναπτύχθηκε και αξιολογήθηκε σε τέσσερα ολλανδικά νοσοκομεία, βασιζόμενο σε δεδομένα από 266.327 ασθενείς με 7,1 εκατομμύρια διαθέσιμα εργαστηριακά αποτελέσματα. Παραμένει, ωστόσο, άγνωστο σε ποιο βαθμό αυτά τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης έχουν ευεργετική αξία όταν εφαρμόζονται στην κλινική πρακτική.
