Το βουνό αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, το φυσικό όριο ανάμεσα στη βόρεια και στη νότια Ελλάδα, καθώς και το όριο μεταξύ ανατολικής και δυτικής Στερεάς Ελλάδας.
Η ονομασία Τυμφρηστός είναι αρχαία και προέρχεται από την λέξη τύμβος, ενώ στις ιστορικές αναφορές εμφανίζεται και με τις παραλλαγές Τεφραστός και Τυφρηστός, κάτι που πιθανολογεί την προέλευση του ονόματος και από την λέξη τέφρα.
Η ονομασία Βελούχι είναι ουσιαστικά η ονομασία της ψηλότερης κορυφής του Τυμφρηστού με την οποία συχνά αναφέρεται το βουνό. Η λέξη Βελούχι είναι μεσαιωνική, πιθανώς σλαβικής προελεύσεως και σημαίνει «λευκό βουνό».
Το βουνό βρίσκεται στα ανατολικά του νομού Ευρυτανίας στα σύνορα με την Φθιώτιδα και αποτελεί την είσοδο προς τα Άγραφα και την Νότια Πίνδο. Πρόκειται για έναν σχετικά κυκλικό ορεινό όγκο με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τα ανατολικά και έκταση που φτάνει τα 40.000 στρέμματα.
Ο Τυμφρηστός, παρότι σχετικά μικρός σε μέγεθος, είναι το τρίτο σε ύψος βουνό της Στερεάς Ελλάδας και η ψηλότερη κορυφή του είναι το Βελούχι ή Ψηλή Κορυφή (2.312 μ.). Από γεωλογική σκοπιά, στο βουνό επικρατεί ο ασβεστόλιθος που ακολουθείται από φλύσχες.
Είναι ένα βουνό που χαρακτηρίζεται από βαθιές χαράδρες και από ένα πυκνό υδρογραφικό δίκτυο με πολλές πηγές και ρέματα. Από εδώ πηγάζουν ο Σπερχειός και ο Καρπενησιώτης αλλά και πολλά μικρότερα ποτάμια και ρέματα.
Στα δυτικά της κορυφογραμμής, σε υψόμετρο 1.870 μ. και κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο, βρίσκεται μια μικρή δρακόλιμνη, ενώ στους νότιους πρόποδες του βουνού είναι χτισμένο το Καρπενήσι, η πρωτεύουσα της Ευρυτανίας.
Στα δυτικά της κορυφογραμμής, σε υψόμετρο 1.870 μ. και κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο, βρίσκεται μια μικρή δρακόλιμνη, ενώ στους νότιους πρόποδες του βουνού είναι χτισμένο το Καρπενήσι, η πρωτεύουσα της Ευρυτανίας.
Η λίμνη αυτή διατηρεί σχεδόν σταθερή την στάθμη της όλες τις εποχές του χρόνου. Αυτό οφείλεται στο λιώσιμο των χιονιών που σκεπάζουν την γύρο περιοχή που καμιά φορά αυτά διατηρούνται μέχρι και τον Ιούνιο αλλά και στην ύπαρξη υπόγειων πηγών.
Η μικρή αυτή λιμνούλα χρησιμοποιείται από μετακινούμενους κτηνοτρόφους για να ξεδιψάσουν τα ζώα τους τα οποία φέρνουν τους καλοκαιρινούς μήνες για να τραφούν από τα πλούσια βοσκοτόπια που σχηματίζονται μετά από το χειμώνα.
