Σπάνια συνέντευξη του Ιάννη Ξενάκη στις Μυκήνες το 1978 για το πολυθέαμα «Πολύτοπο» (βίντεο)

Η ενημερωτική εκπομπή «Κάθε Σάββατο» της ΕΡΤ και η δημοσιογράφος Φωτεινή Πιπιλή συναντούν τον Ιάννη Ξενάκη στις Μυκήνες, τον Αύγουστο του 1978, κατά την διάρκεια των εργασιών για το στήσιμο του πολυθεάματος «Πολύτοπο Μυκηνών», ένα από τα σημαντικότερα έργα του και σημείο αναφοράς στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής, που επρόκειτο να παρουσιαστεί από τις 2 έως τις 5 Σεπτεμβρίου στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών.

Το Πολύτοπο Μυκηνών αποτελούσε μέρος της σειράς των Πολυτόπων, έργων που συνδύαζαν ήχο, εικόνα, κίνηση και μουσική και συνδιαλέγονταν με πολλά στρώματα ιστορίας, πολιτισμού ενός τόπου. 

Ο Ιάννης Ξενάκης στη συνέντευξή του στο «Κάθε Σάββατο» αναφέρεται στα στοιχεία του «Πολύτοπου των Μυκηνών», που ήταν το πρώτο του έργο που δημιούργησε στην Ελλάδα επιλέγοντας το μυκηναϊκό τοπίο, και ήταν εμπνευσμένο από τον μυκηναϊκό πολιτισμό. 

Λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού εξηγεί την άμεση σχέση του μουσικού έργου του με την ελληνικότητα. Με επίκεντρο την «Ορέστεια» στο Πολύτοπο θα ακούγονταν ένα σύνολο από “ελληνικά” έργα του Ξενάκη («Ελένη», «Ψάπφα», «Περσέφασα», «Οιδίποδας») και απαγγελίες αρχαίων κειμένων, όπως χορικά από την Ορέστεια του Αισχύλου και απαγγελία κειμένων του Ομήρου, που θα διανθιζόταν με “ηχητικές παρεμβολές” οι οποίες αποτελούνταν από αποσπάσματα του Μυκήνες ‘Αλφα (1978), ενός έργου που γράφτηκε ειδικά για την περίσταση με το σύστημα UPIC, στα ελληνικά Πολυαγωγία. 

Μια πολυμεσική εγκατάσταση όπου η μουσική συνδυαζόταν με οπτικά ερεθίσματα (φωτεινές δέσμες μήκους πολλών χιλιομέτρων, από αντιεροπορικούς προβολείς) που προστέθηκαν στην παράσταση, την οποία σκηνοθέτησε ο Ξενάκης από ασύρματο. 

Τα κείμενα θα αποδίδονταν από τον βαρύτονο Σπύρο Σακκά και την ηθοποιό Όλγα Τουρνάκη. Εκτελεστές των έργων του Ξενάκη, η Συμφωνική Ορχήστρα της Λωραίνης με τη διεύθυνση του Μισέλ Ταμπάσνικ, η χορωδία του Πανεπιστημίου της Αιξ-αν–Προβάνς, η χορωδία του Λυκείου Ελληνίδων του Άργους, καθώς επίσης και 60μελής χορωδία με την ευθύνη του συνθέτη Στέφανου Βασιλειάδη, στενού συνεργάτη του Ξενάκη, από παιδιά της περιοχής. 

Ο Ξενάκης σχολιάζει την ανταπόκριση του απλού κόσμου μιλώντας για την παλλαϊκή πομπή, ως μέρος του πολυθεάματος, με τη συμμετοχή ντόπιου πληθυσμού που θα την αποτελούσαν δεκάδες παιδιά με φακούς στα χέρια και κλαδιά δέντρων αλλά και ένα κοπάδι από 270 αιγοπρόβατα με φαναράκια και κουδούνια στερεωμένα στο λαιμό τους, με επίκεντρο τη φωτισμένη Ακρόπολη των Μυκηνών. Τέλος, αναφέρεται στο κοινό στο οποίο απευθύνεται. Προβάλλονται επίσης πλάνα από τις προετοιμασίες και τη διαμόρφωση του χώρου. Διακρίνεται ο μουσικολόγος και πιανίστας Γιάννης Γ. Παπαϊωάννου. 

Ρεπορτάζ: Φωτεινή Πιπιλή 

Έτος παραγωγής: 1978

Δείτε επίσης παρακάτω και το ντοκιμαντέρ με θέμα την παρουσίαση του πολιτιστικού δρώμενου «Πολύτοπο» που επιμελήθηκε ο ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ στον χώρο των Μυκηνών. Ο αφηγητής και σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ ΚΩΣΤΑΣ ΦΕΡΡΗΣ μιλά για τις δυσκολίες της κινηματογραφικής καταγραφής ενός ξενάκειου πολύτοπου, καθώς πρόκειται για θέαμα που λειτουργεί συγχρόνως σε πολλούς τόπους κι έτσι δεν μπορεί να αποδοθεί πιστά σε μία και μόνη οθόνη. 

Ο ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ εξηγεί ότι το πολύτοπο αποτελεί ένα σύμφυρμα πολλών τόπων, καθώς νοείται ως συνδυασμός οπτικοακουστικών ερεθισμάτων, μουσικής και ποίησης σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Εκφράζει επίσης τον θαυμασμό του για τις Μυκήνες και τον μυκηναϊκό πολιτισμό και μιλά για τα ομηρικά έπη που υπήρξαν η πηγή έμπνευσής του. 

Ακολουθούν στιγμιότυπα από το πολιτιστικό δρώμενο που διοργανώθηκε στις Μυκήνες, ενώ παρεμβάλλονται πλάνα με τον εμπνευστή του δρώμενου Ι. Ξενάκη να δουλεύει και να εκφράζει τις προσδοκίες του από ένα τέτοιο εγχείρημα.