Η παρουσία του Πέτρου Δαμιανού στο Ε.Κ.Κ.Ν.Α. μετρά από το 2000 ως Διευθυντής Γυμνασίου, Λυκείου και αργότερα ΙΕΚ και είναι όχι μόνο πολύτιμη, αλλά και καταλυτική. Ήδη από το 1997 συνέβαλε δυναμικά στο εγχείρημα δημιουργίας σχολείου στις Φυλακές, για πρώτη φορά από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Ήθελα πάρα πολύ εδώ και χρόνια να είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω και να του σφίξω το χέρι για να του δώσω συγχαρητήρια για το λειτούργημα που άοκνα επιτελεί. Αυτή η ευκαιρία ήρθε φέτος, όταν του τηλεφώνησα για να του προτείνω να διεξάγουμε στα τέλη του Μάρτη, ένα Σεμινάριο-Εργαστήριο ποίησης στους μαθητές του Γυμνασίου και Λυκείου που διευθύνει.
Η συμβολή του στην εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας συμπεριλήφθηκε στην Εισήγησή μου στο Συνέδριο Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Εταιρείας (ESA), που διεξήχθη στη Βαρκελώνη από 31/8/2021 μέχρι 03/09/2021. Το θέμα του Συνεδρίου ήταν «Κοινωνιολογικές Γνώσεις για Εναλλακτικά Μέλλοντα». Η Εισήγησή μου με τίτλο «Prisonersduringthepandemic: Abetdestinedtobelost?» εντάχθηκε στην ενότητα «Διδάσκοντας, Μαθαίνοντας και Εκπαιδεύοντας σε συνθήκες εγκλεισμού του covid-19». Ήταν ο ίδιος που επινόησε ένα κανάλι τηλεοπτικό με το όνομα «ΠροσπαθώνταςTV». Αυτό συνέβη, διότι οι μαθητές του δεν μπορούσαν να έχουν τηλεκπαίδευση καθώς δεν επιτρέπονταν laptop στα κελιά τους. Σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να εκπέμπει ένα καλωδιακό κανάλι που θα συντονίζεται με τις τηλεοράσεις στα κελιά και θα μεταδίδει βιντεοσκοπημένα μαθήματα. Θυμάμαι τις έκπληκτες αντιδράσεις των υπόλοιπων εισηγητών, όταν μιλούσα για το πώς κατάφερε ο Πέτρος Δαμιανός να συνεχιστεί αδιάλειπτα η εκπαίδευση σε ένα περιβάλλον τόσο κόντρα όσο αυτό μιας φυλακής.
Η συμβολή του στην εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας συμπεριλήφθηκε στην Εισήγησή μου στο Συνέδριο Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Εταιρείας (ESA), που διεξήχθη στη Βαρκελώνη από 31/8/2021 μέχρι 03/09/2021. Το θέμα του Συνεδρίου ήταν «Κοινωνιολογικές Γνώσεις για Εναλλακτικά Μέλλοντα». Η Εισήγησή μου με τίτλο «Prisonersduringthepandemic: Abetdestinedtobelost?» εντάχθηκε στην ενότητα «Διδάσκοντας, Μαθαίνοντας και Εκπαιδεύοντας σε συνθήκες εγκλεισμού του covid-19». Ήταν ο ίδιος που επινόησε ένα κανάλι τηλεοπτικό με το όνομα «ΠροσπαθώνταςTV». Αυτό συνέβη, διότι οι μαθητές του δεν μπορούσαν να έχουν τηλεκπαίδευση καθώς δεν επιτρέπονταν laptop στα κελιά τους. Σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να εκπέμπει ένα καλωδιακό κανάλι που θα συντονίζεται με τις τηλεοράσεις στα κελιά και θα μεταδίδει βιντεοσκοπημένα μαθήματα. Θυμάμαι τις έκπληκτες αντιδράσεις των υπόλοιπων εισηγητών, όταν μιλούσα για το πώς κατάφερε ο Πέτρος Δαμιανός να συνεχιστεί αδιάλειπτα η εκπαίδευση σε ένα περιβάλλον τόσο κόντρα όσο αυτό μιας φυλακής.
Μας υποδέχτηκε με ένα ζεστό χαμόγελο και αφού περάσαμε τον έλεγχο, οδηγηθήκαμε στα ενδότερα, δηλαδή εκεί που λειτουργεί το σχολείο. Περνώντας ανάμεσα από μαθητές, πριν χτυπήσει το κουδούνι, κάποιος του είπε,
-Καλημέρα, πατέρα!
Ένα ρίγος με διαπέρασε και τότε κατάλαβα τη βαρύτητα της ύπαρξης του και πόσο αξιοσέβαστος είναι από τα παιδιά.
Στην αίθουσα Κ. Π. Καβάφης, μια ομάδα μαθητών παρακολούθησε με ενδιαφέρον το Σεμινάριο μας. Μου έκανε έκπληξη ότι μαθητές Ρομά παρακολουθούσαν τάξεις του Λυκείου, κάτι πολύ ελπιδοφόρο! Μιλώντας για ποίηση καταφέραμε για λίγο να διώξουμε τη μελαγχολία και τα αρνητικά συναισθήματα και βλέπαμε το βλέμμα τους να φωτίζει όσο περνούσε η ώρα.
Το πρώτο διάλειμμα έγινε υποχρεωτικά για να φάνε το δεκατιανό τους, το οποίο προσφέρεται από την επιχείρηση «Γρηγόρης» που έχει φροντίσει να προμηθεύει με μια τυρόπιτα και ένα χυμό τους 300 έγκλειστους, Κάτι που δεν σταμάτησε ούτε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Είναι η εταιρική ευθύνη που αντικατοπτρίζει στις τοπικές κοινωνίες το κοινωνικό πρόσωπο της συγκεκριμένης εταιρείας που είναι κορυφαία στον τομέα της εστίασης.
Μετά το διάλειμμα, η συγγραφή ποιημάτων έγινε πολύ πιο εύκολα και γρήγορα από ότι υπολογίζαμε αμφότεροι. Οι σκέψεις έρρεαν στο χαρτί σαν να είχε ανοίξει μια κάνουλα έμπνευσης και γεννήθηκαν στίχοι με τη μορφή προτροπών, συμβουλών και διαπιστώσεων. Τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα παρατίθενται παρακάτω.
Ο RedjanD.κάτω από τον τίτλο «Έχω ένα όνειρο» συνειδητοποιεί, «Όνειρο ζούσα την κάθε μου στιγμή/μέχρι που ήρθα στα σίδερα της φυλακής./Τώρα το όνειρο έχει για λίγο σταματήσει/μέχρι κάποια μέρα που θα ανοίξουν οι τοίχοι/και τότε το όνειρο θα σβήσει./Ονειροπόλο παιδί με μια τρέλα στο κεφάλι./ Αναμνήσεις και χαρές κρατάω μέσα πάλι./Με ανοιχτά τα μάτια πέρασα στη φλόγα/τώρα μια ισόβια βγάζω στην Αυλώνα».Τώρα που το ξαναδιαβάζω, το σκέφτομαι σε μελοποιημένη ραπ.
-Καλημέρα, πατέρα!
Ένα ρίγος με διαπέρασε και τότε κατάλαβα τη βαρύτητα της ύπαρξης του και πόσο αξιοσέβαστος είναι από τα παιδιά.
Στην αίθουσα Κ. Π. Καβάφης, μια ομάδα μαθητών παρακολούθησε με ενδιαφέρον το Σεμινάριο μας. Μου έκανε έκπληξη ότι μαθητές Ρομά παρακολουθούσαν τάξεις του Λυκείου, κάτι πολύ ελπιδοφόρο! Μιλώντας για ποίηση καταφέραμε για λίγο να διώξουμε τη μελαγχολία και τα αρνητικά συναισθήματα και βλέπαμε το βλέμμα τους να φωτίζει όσο περνούσε η ώρα.
Το πρώτο διάλειμμα έγινε υποχρεωτικά για να φάνε το δεκατιανό τους, το οποίο προσφέρεται από την επιχείρηση «Γρηγόρης» που έχει φροντίσει να προμηθεύει με μια τυρόπιτα και ένα χυμό τους 300 έγκλειστους, Κάτι που δεν σταμάτησε ούτε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Είναι η εταιρική ευθύνη που αντικατοπτρίζει στις τοπικές κοινωνίες το κοινωνικό πρόσωπο της συγκεκριμένης εταιρείας που είναι κορυφαία στον τομέα της εστίασης.
Μετά το διάλειμμα, η συγγραφή ποιημάτων έγινε πολύ πιο εύκολα και γρήγορα από ότι υπολογίζαμε αμφότεροι. Οι σκέψεις έρρεαν στο χαρτί σαν να είχε ανοίξει μια κάνουλα έμπνευσης και γεννήθηκαν στίχοι με τη μορφή προτροπών, συμβουλών και διαπιστώσεων. Τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα παρατίθενται παρακάτω.
Ο RedjanD.κάτω από τον τίτλο «Έχω ένα όνειρο» συνειδητοποιεί, «Όνειρο ζούσα την κάθε μου στιγμή/μέχρι που ήρθα στα σίδερα της φυλακής./Τώρα το όνειρο έχει για λίγο σταματήσει/μέχρι κάποια μέρα που θα ανοίξουν οι τοίχοι/και τότε το όνειρο θα σβήσει./Ονειροπόλο παιδί με μια τρέλα στο κεφάλι./ Αναμνήσεις και χαρές κρατάω μέσα πάλι./Με ανοιχτά τα μάτια πέρασα στη φλόγα/τώρα μια ισόβια βγάζω στην Αυλώνα».Τώρα που το ξαναδιαβάζω, το σκέφτομαι σε μελοποιημένη ραπ.
Ο Αλέξανδρος Σ. εξωτερικεύει την αγάπη του,«Σε αγαπώ, σε είδα σε ένα όνειρο/το όνειρο αυτό έγινε εφιάλτης/σε άφησα…/και το όνειρο τελείωσε…./αλλά αυτό δεν ήταν όνειρο/ήταν νόημα ζωής./Ποτέ ένα όνειρο δεν είναι ασήμαντο».
Ο Διονύσης Κ. γράφει μετανιωμένος, «Όπως πετάνε τα πουλιά ψηλά στον ουρανό/έξω στην κοινωνία/έτσι θα ήθελα και εγώ/έξω από τη φυλακή/να επανορθώσω τις λάθος πράξεις μου».
Ο Θανάσης Σ. αναπολεί, «Το παιδί μου, μου λείπει./Θα γυρίσω σύντομα κοντά σας./Όταν βρέχει κάθομαι στο παράθυρο/και σας σκέφτομαι και γεμίζω το τασάκι./Θα βγούμε με βροχή/και θα περπατάμε μόνοι μας στο δρόμο».
Η ρομαντική ζωγραφιά που συνοδεύει αυτό το άρθρο είναι χαρισμένη από τον Βασίλη Τ., ένα από τους δύο Ρομά που είχαμε την τύχη να τους μεταφέρουμε ποιητικές εικόνες. Ήδη πατέρας 4 παιδιών δεν γινόταν πάρα γύρω από τους δικούς του να περιστραφεί η σκέψη του σε λόγο πεζό γραμμένη, με τη βοήθεια του Κωνσταντίνου. «Τα παιδιά μου, μου λείπουν, η οικογένεια μου, η μάνα μου, ο πατέρας μου, η γυναίκα μου. Όταν βρέχει σε σκέφτομαι, η βροχή είναι σαν δάκρυα που ρίχνω για σένα όταν είμαι μακριά σου. Και μετά τη βροχή, είσαι το ουράνιο τόξο μου».
Ο Βασίλης Τ. ήταν ο τελευταίος που παρέμεινε στην αίθουσα και παρέδωσε το χαρτί με τις σκέψεις του. Χωρίς κανέναν και τίποτα να τον αποσπάει, το ρεσιτάλ γραφής του αρχίζει και τελειώνει με το πεζοποίημα που παρατίθεται αυτούσιο. «Όπως βλέπω τα πουλιά απ’ το παράθυρό μου στο κελί, σκέφτομαι και αναρωτιέμαι πώς θα ήταν να μην είχα βρεθεί στη φυλακή και να «πετούσα» κι εγώ ελεύθερος σαν εκείνα. Όταν μπαίνεις μέσα σε ένα κατάστημα κράτησης κόβονται ό,τι φτερά και όνειρα είχες ποτέ μέσα σε μια στιγμή. Καθώς η άνοιξη πλησιάζει και τα φύλλα πέφτουν, νιώθεις μια διαφορετική σκέψη να καταβάλει το εγώ σου όταν σκέφτεσαι ότι κι εσύ έχεις «πέσει» και δεν μπορείς να ξανασηκωθείς. Ο άνεμος όταν βγαίνεις στο προαύλιο έχει μια γεύση ελευθερίας ανεκτίμητη όπως καμία άλλη, είναι πρωτότυπη από αυτή της κοινωνίας. Εν τέλει η λύτρωση που θα νιώσεις όταν αποφυλακιστείς θα είναι σαν να γεννιέσαι πρώτη φορά, είναι σαν να ξαναρχίσεις από το μηδέν».
-Περάσαμε καλά μαζί σας, σήμερα. Ποτέ δεν φανταζόμαστε ότι είναι τόσο εύκολο να γράψεις ποίηση. Σας περιμένουμε του χρόνου. Ευχαριστούμε.
Με αυτά τα πολύ συγκινητικά λόγια αποχαιρετιστήκαμε. Ο ήλιος έκαιγε και η αφρικανική σκόνη ήταν έντονη στόν αέρα. Μια ομάδα νεαρών συστήθηκε με το δικό μας διαφορετικό τρόπο με την ποίηση. Η τελευταία χειραψία με τον Πέτρο Δαμιανό ήταν και μια υπόσχεση επόμενης συνάντησης.
Η Γκέλη Ντηλιά είναι καθηγήτρια αγγλικών, ποιήτρια και συγγραφέας και εθελόντρια Σωφρονιστικών Καταστημάτων.
Ο Διονύσης Κ. γράφει μετανιωμένος, «Όπως πετάνε τα πουλιά ψηλά στον ουρανό/έξω στην κοινωνία/έτσι θα ήθελα και εγώ/έξω από τη φυλακή/να επανορθώσω τις λάθος πράξεις μου».
Ο Θανάσης Σ. αναπολεί, «Το παιδί μου, μου λείπει./Θα γυρίσω σύντομα κοντά σας./Όταν βρέχει κάθομαι στο παράθυρο/και σας σκέφτομαι και γεμίζω το τασάκι./Θα βγούμε με βροχή/και θα περπατάμε μόνοι μας στο δρόμο».
Η ρομαντική ζωγραφιά που συνοδεύει αυτό το άρθρο είναι χαρισμένη από τον Βασίλη Τ., ένα από τους δύο Ρομά που είχαμε την τύχη να τους μεταφέρουμε ποιητικές εικόνες. Ήδη πατέρας 4 παιδιών δεν γινόταν πάρα γύρω από τους δικούς του να περιστραφεί η σκέψη του σε λόγο πεζό γραμμένη, με τη βοήθεια του Κωνσταντίνου. «Τα παιδιά μου, μου λείπουν, η οικογένεια μου, η μάνα μου, ο πατέρας μου, η γυναίκα μου. Όταν βρέχει σε σκέφτομαι, η βροχή είναι σαν δάκρυα που ρίχνω για σένα όταν είμαι μακριά σου. Και μετά τη βροχή, είσαι το ουράνιο τόξο μου».
Ο Βασίλης Τ. ήταν ο τελευταίος που παρέμεινε στην αίθουσα και παρέδωσε το χαρτί με τις σκέψεις του. Χωρίς κανέναν και τίποτα να τον αποσπάει, το ρεσιτάλ γραφής του αρχίζει και τελειώνει με το πεζοποίημα που παρατίθεται αυτούσιο. «Όπως βλέπω τα πουλιά απ’ το παράθυρό μου στο κελί, σκέφτομαι και αναρωτιέμαι πώς θα ήταν να μην είχα βρεθεί στη φυλακή και να «πετούσα» κι εγώ ελεύθερος σαν εκείνα. Όταν μπαίνεις μέσα σε ένα κατάστημα κράτησης κόβονται ό,τι φτερά και όνειρα είχες ποτέ μέσα σε μια στιγμή. Καθώς η άνοιξη πλησιάζει και τα φύλλα πέφτουν, νιώθεις μια διαφορετική σκέψη να καταβάλει το εγώ σου όταν σκέφτεσαι ότι κι εσύ έχεις «πέσει» και δεν μπορείς να ξανασηκωθείς. Ο άνεμος όταν βγαίνεις στο προαύλιο έχει μια γεύση ελευθερίας ανεκτίμητη όπως καμία άλλη, είναι πρωτότυπη από αυτή της κοινωνίας. Εν τέλει η λύτρωση που θα νιώσεις όταν αποφυλακιστείς θα είναι σαν να γεννιέσαι πρώτη φορά, είναι σαν να ξαναρχίσεις από το μηδέν».
-Περάσαμε καλά μαζί σας, σήμερα. Ποτέ δεν φανταζόμαστε ότι είναι τόσο εύκολο να γράψεις ποίηση. Σας περιμένουμε του χρόνου. Ευχαριστούμε.
Με αυτά τα πολύ συγκινητικά λόγια αποχαιρετιστήκαμε. Ο ήλιος έκαιγε και η αφρικανική σκόνη ήταν έντονη στόν αέρα. Μια ομάδα νεαρών συστήθηκε με το δικό μας διαφορετικό τρόπο με την ποίηση. Η τελευταία χειραψία με τον Πέτρο Δαμιανό ήταν και μια υπόσχεση επόμενης συνάντησης.
Η Γκέλη Ντηλιά είναι καθηγήτρια αγγλικών, ποιήτρια και συγγραφέας και εθελόντρια Σωφρονιστικών Καταστημάτων.
