Του Τόλη Κοϊνη
Στο Ναύπλιο υπάρχει ένα εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων. Στην άκρη της Λάκας του Ψαρομαχαλά, που τώρα την λέμε σκέτα «πάρκινγκ». Πολλοί διαφωνούν και ισχυρίζονται ότι στο εκκλησάκι αυτό τιμάται η μνήμη μόνων των δύο κορυφαίων, Πέτρου και Παύλου. Λάθος. Είναι των Αγίων Αποστόλων.
Η ιστορία έχει ως εξής: Μόλις απελευθερώθηκε το Ναύπλιο τον Δεκέμβριο του 1822, υπήρξε η ανάγκη να αποκτήσουμε Νοσοκομείο, γιατί ο τύφος θέριζε στην περιοχή. Ο Νικηταράς πρότεινε να προτιμηθεί για τον σκοπό αυτό μια Εθνική Οικία (=κτίσμα που είχε περιέλθει στην περιουσία του Δημοσίου) ιδιοκτησίας κάποιου Γιουσούφ Μπέη, «γιατί ήταν σε τόπο υγιεινό».
Είναι το οίκημα που έχω βάλει σε κόκκινο κύκλο,τουλάχιστον, «είχε αέρα», έβλεπε στην θάλασσα. Το 1826 ανέλαβε τη διεύθυνση του Νοσοκομείου αυτού, ο ιατροχειρούργος Πέτρος Στεφανίτζης (μέχρι τότε ήταν στο Μεσολόγγι και είχε πάρει μέρος στην ηρωική έξοδο). Αυτός οργάνωσε πολύ καλά το Νοσοκομείο. Σε κάποιο καλύβι που υπήρχε στην άκρη του κτιρίου, προς τον Ψαρομαχαλά, έφτιαξε την στέγη και το διαμόρφωσε σε εκκλησάκι. Εόρταζε των Αγίων Αποστόλων, γινόταν περιφορά εικόνας στον Ψαρομαχαλά και τιμούσε την τελετή με την παρουσία του ο ίδιος ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Τα περιγράφει ο ίδιος ο Στεφανίτζης στα Απομνημονεύματά του, που έχουν εκδοθεί, με επιμέλεια του Τριαντάφυλλου Σκλαβενίτη.
Το Νοσοκομείο στεγαζόταν σε ένα κτίριο, που δεν έμοιαζε για Οθωμανικό. Κάποτε ο ιστορικός της Ναυπλίας (και Δήμαρχος και Βουλευτής) Μ. Λαμπρυνίδης συνέδεσε αυτό το κτίριο με τη διαθήκη του Νέριου Ατσαγιόλι… για να το πούμε πιο απλά, ισχυρίσθηκε ότι ήταν ένα κτίριο του 1395-1400. Δυστυχώς, δεν σώζεται το κτίσμα, για να επαληθευτεί η άποψη του Λαμπρινίδη. Κατεδαφίστηκε από τον Δήμο Ναυπλιέων την δεκαετία του 1950, για να μπορούν να ανεβαίνουν αυτοκίνητα και στον Ψαρομαχαλά.
[Το πώς ήταν μέχρι τότε η ιστορική αυτή συνοικία του Ναυπλίου το αποτυπώνει η αεροφωτογραφία του 1930 που φιλοξενώ. Η έξοδος ήταν μόνο με σκαλιά που κατέβαιναν μέχρι τον προμαχώνα των Πέντε Αδερφιών και την Πόρτα Μαρίνα. Ο δρόμος μπροστά από τον Αμφιτρύωνα δεν υπήρχε. Κατεδαφίστηκαν κτίρια, απαλλοτριώθηκαν άλλα (και κατεδαφίστηκαν και αυτά), καταπατήθηκαν πλατείες, ώστε να διαμορφωθούν οι σημερινοί δρόμοι.]
Τελικά, το 1395 είχε αρχίσει η ανέγερση πτωχοκομείου-νοσοκομείου στο Ναύπλιο, ανεξάρτητα, αν ήταν στο κτίριο αυτό. Το ανακαλύψαμε μέσα από μια διαθήκη που βρέθηκε. Μια πολύ περίεργη διαθήκη, ενός τυχοδιώκτη από την Φλωρεντία. Νέριος (χαϊδευτικό του Ραινιέρος) Ατσαγιόλι. Από μεγάλη οικογένεια (τραπεζιτών, κληρικών και τυχοδιωκτών) ήρθε κατά τύχη στην Πελοπόννησο, γύρω στο 1370, για να βοηθήσει (και να κληρονομήσει) έναν άτεκνο θείο του φεουδάρχη υπήκοο του πριγκηπάτου της Αχαΐας. Βρέθηκε πολύ γρήγορα να εξουσιάζει τη νότια ακτή του Κορινθιακού, με έδρα την Κόρινθο. Ακολούθησε μια επεκτατική πολιτική και κατάφερε να κατακτήσει Αττικοβοιωτία, Φωκίδα και Αργολιδοκορινθία, πλην Ναυπλίου. Το Ναύπλιο ήταν τυπικά η έδρα του Δουκάτου των Αθηνών, αν και η επικράτειά του περιοριζόταν στην Αργοναυπλία. Την Αθήνα κατείχε μια εταιρεία Καταλανών τυχοδιωκτών μισθοφόρων. Με έξυπνες κινήσεις τους έδιωξε. Άσκησε μια φιλελληνική πολιτική και στερέωσε το κράτος του. Θεωρούσε πως το Ναύπλιον του ανήκε. Έβαλε το γαμπρό του, δεσπότη του Μυστρά, να καταλάβει το Άργος και πίεζε την πόλη μας.
Το Ναύπλιο όμως είχε καλές σχέσεις με τη Βενετία. Είχαν εγκατασταθεί ήδη εδώ Βενετοί έμποροι. Η τελευταία κληρονόμος των Φράγκων «ιδιοκτητών» του φρουρίου,Μαρίαντ’ Ανγκιεν, είχε παντρευτεί Βενετό, τον Πέτρο Κορνάρο, αλλά είχε μείνει χήρα σε νεαρή ηλικία. Οι Βενετοί της προξένευαν ένα δικό τους παιδί, τον Περάτσο Μαλιπιέρο (τα έχει αποθανατίσει αυτά σε ένα ωραίο θεατρικό του ο Άγγελος Τερζάκης, τη «Νύχτα στη Μεσόγειο»). Ο Νέριος πήγε να μπει σφήνα και πριν ολοκληρώσουν οι Βενετοί την κατάκτηση να πάρει τα κάστρα του Ναυπλίου.
Ατύχησε. Χρησιμοποιούσε μια άλλη εταιρεία μισθοφόρων στρατιωτικών, τους Ναβαραίους. Αυτοί δωροδοκήθηκαν από τους Βενετούς και τον συνέλαβαν όμηρο. Ζητούσαν λύτρα. Ώσπου να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις της οικογένειας των Ατσαγιόλι με τους απαγωγείς, οι Βενετοί συμφώνησαν με την Μαρία ντ’ Ανγκιέν, αγόρασαν Ναύπλιο, Άργος, Κυβέρι, Θερμησία, της έδωσαν μια καλή σύνταξη, δικαιώματα στη Βενετία και χτήματα στο δέλτα του Πάδου.
Ο Νέριος όταν απελευθερώθηκε ήταν σε κακά χάλια. Προβλέποντας το τέλος του σύνταξε δημόσια διαθήκη. Τί άφηνε:
· Να ταφεί στον Παρθενώνα !!!! μέσα !!!! και άφηνε μισθό στους καθολικούς παπάδες να τον ψέλνουν κάθε μέρα … στον Παρθενώνα… στην Ακρόπολη της Αθήνας.
· Την Λιβαδειά την άφηνε σε ένα νόθο που είχε κάνει με μια Ελληνίδα.
· Στην Κόρινθο άφηνε και εκεί λεφτά σε καθολικούς παπάδες να τον μνημονεύουν
· Ανά την Ελλάδα έδινε μερικά λεφτά σε …υπηρέτριες, ψυχοκόρες και διάφορες κυρίες. … Φαίνεται πως είχε πολλές ..φίλες.
· Στον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο Άργους, που έδρευε στο Ναύπλιο, άφησε ένα χρηματικό ποσό να τον μνημονεύει, να ενισχύει το γυναικείο (λατινικό) Μοναστήρι που υπήρχε στο Ναύπλιο (ίσως εκεί που είναι τώρα η Φραγκόκλησα) και να ιδρύσουν Πτωχοκομείο, που θα το διαχειρίζονταν οι καλόγριες αυτές…. Μάλλον, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε κάποια καλόγρια…
Έτσι αποκτήσαμε Νοσοκομείο-Πτωχοκομείο. Αν λειτούργησε στους μετέπειτα αιώνες, δεν το γνωρίζουμε. Πάντως, θεωρήθηκε το 1825 το πιο κατάλληλο κτίριο να στεγάσει το «Πολιτικό Νοσοκομείο» και ως τέτοιο λειτούργησε μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα… Υπέστη καταστροφές το 1941 στον πόλεμο και στη συνέχεια το απογκρέμισε ο «οίστρος» της τουριστικής ανάπτυξης.
Έμεινε μόνο το εκκλησάκι, που είχε φτιάξει ο γιατρός Στεφανίτζης. «Των Αγίων Αποστόλων».
Χρόνια μας Πολλά.
