Είναι ο κύκλος του Πάσχα που κλείνει. Σε όποιο σπίτι έμειναν δάφνες, λουλούδια από το Πάσχα πρέπει να καούν. Κι αν καιροφυλακτήσει τα μεσάνυχτα ο πιστός, θα δει τους ουρανούς που ανοίγουν για να περάσει ο Χριστός.
Είναι, ακόμη, η ημέρα που οι ψυχές των νεκρών, ακόμα και των αμαρτωλών που ήταν στην Κόλαση και από την ημέρα του Πάσχα, της Ανάστασης, ήταν ελεύθερες να κυκλοφορούν στη γη, ανάμεσα στους ζωντανούς και τους οικείους τους, με την Ανάληψη του Χριστού πρέπει να γυρίσουν στον τόπο τους.
Είναι πικραμένες γι’ αυτό, αλλά οι δικοί τους τις βοηθούν να βρουν ήσυχα και με ευχαρίστηση τον δρόμο τους. Πάνε στα νεκροταφεία και ανάβουν κεριά στους τάφους και στα χωριά συγκεντρώνονται οι γείτονες στα σπίτια των ανθρώπων που έχουν νεκρούς και κάθονται σιωπηλοί με τα κεριά στο χέρι, ανάβουν κεριά στα παράθυρα, φτιάχνουν κόλλυβα και πίτες και μοιράζουν φαγώσιμα, κάνουν φιλανθρωπίες, για τη συγχώρηση και ανάπαυση των νεκρών τους.
Εορτή της Αναλήψεως – Μπάνιο στη θάλασσα – η πέτρα η μαλλιαρή
Υπάρχει, όμως, και η τρίτη παραδοσιακή διάσταση της γιορτής της Αναλήψεως κι αυτή είναι «η κάθοδος στη θάλασσα». H γιορτή της Αναλήψεως είναι η πρώτη μέρα του καλοκαιριού, που ο λαός της υπαίθρου επιτρέπει στον εαυτό του να κατέβει στη θάλασσα και να βουτήξει στο νερό. Πριν από την ημέρα αυτήν, η θάλασσα μπορεί να του κάμει κακό.
Και κατεβαίνει συνήθως το απόγευμα ή το μεσημέρι, μετά τη λειτουργία, και βουτά, έστω και μόνο τα πόδια του, στο νερό, αφού κάνει τον σταυρό του και μετρήσει, με τις φούχτες του, 40 κύματα, όσες είναι οι μέρες από το Πάσχα. Οι νοικοκυρές έχουν πάρει μαζί τους μπουκάλια, όπου μαζεύουν νερό της θάλασσας «από σαράντα κύματα» και το φέρνουν στο σπίτι, να ραντίσουν τον χώρο και να πουν:
«Όπως ανελήφτηκε ο Χριστός, έτσι να ανεληφτή από το σπίτι μας κάθε κακό. N’ ανεληφτή η κακογλωσσιά, η αρρώστια και το κακό μάτι»! Θα φυλάξουν κιόλας νερό, να το έχουν όλο τον χειμώνα για γιατρικό, σε πρήξιμο ή δάγκωμα ή βάσκαμα ή αρρώστια.
Αλλά και οι κολυμβητές που πρωτομπαίνουν στη θάλασσα πλένονται με το νερό της και λένε: «Αναλείβεται ο Χριστός, αναλείβομαι κι εγώ.
Ό,τι κακό έχω απάνω μου να φύγει». H λέξη «ανάληψις» συγχέεται με την «ανάλειψη», κάτι που έχει σχέση με το αλείφομαι και την αλοιφή. Γι’ αυτό, στην Ηπειρο, με πηλό άλειβαν, για να φύγουν, το έκζεμα και τις λειχήνες.
Πίσω στη θάλασσα… Στο Αϊβαλί (Κυδωνίες) της Μικράς Ασίας «άντρες και γυναίκες μπαίναν ως τα γόνατα στη θάλασσα, παίρναν από 40 κύματα νερό σε ένα μπουκάλι. Σταυροκοπιόνταν και αγναντεύοντας τον ανοιχτό ορίζοντα κατευόδωναν τον Χριστό λέγοντας «Αντε, Χριστέλλη μου, στο καλό!»
Κι έψαχναν στον πρόχειρο βυθό της θάλασσας, εκεί στα ρηχά, συνήθεια που γίνεται και στις ακτές της Αττικής, φερμένη από τους πρόσφυγες (αυτό δεν το λέει ο Κεφαλονίτης Λουκάτος αλλά η σμυρναϊκή γραφίδα!), να βρουν μια πέτρα με βρύα, την περίφημη «πέτρα μαλλιαρή».
Όποιος την εύρισκε την έπαιρνε στο σπίτι του, ως φορέα ευτυχίας! H πέτρα αυτή -Λουκάτος έφη- με το ρίζωμα και τη βλάστησή της μέσα στη θάλασσα, συμβολίζει όλη τη δύναμη και την ουσία του θαλασσινού στοιχείου που, κατά τον Ευριπίδη, (Ιφιγένεια, η εν Ταύροις, 1193) «κλύζει πάντα τ’ ανθρώπων κακά!».
Είναι δηλαδή η θάλασσα καθαρτική και ανανεωτική, ιδιαίτερα την ημέρα της Αναλήψεως, όταν με την παρουσία του Χριστού στους αιθέρες, ουρανός και θάλασσα έχουν αγιασθεί».
Με το καλό, το πρώτο μπάνιο, σε όσους κρατούν τα έθιμα και, γενικά, δίνουν πίστη στη σοφία και την πείρα του λαού, αυτό που κάνει τη λαογραφία αστείρευτη πηγή γνώσεων και συνέχειας…
Γιατί η εκκλησία εορτάζει την Ανάληψη
Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μεγάλη Δεσποτική εορτή της Αναλήψεως του Ιησού Χριστού. Για την θεία Ανάληψη ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, δηλαδή στο «Πιστεύω», ότι όταν τελείωσε το έργο της θείας οικονομίας, ο Ιησούς Χριστός αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Θεού Πατέρα. Να τα λόγια του ιερού Συμβόλου, που τα ακούμε στη θεία Λειτουργία: «Και ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός».
Αλλά ποιά είναι η σημασία της Αναλήψεως του Ιησού Χριστού για την πίστη μας; Γιατί όλα τα θεία γεγονότα, όσα δηλαδή έκανε και κάνει ο Θεός για τη σωτηρία μας, έχουν πάντα μια πολύ βαθιά σημασία και φανερώνουν τη βουλή του Θεού, σύμφωνα με την οποία γίνονται όσα γίνονται στο κόσμο. Όσα η βουλή του Θεού έκανε και κάνει για τη σωτηρίας μας, η Εκκλησία τα ονομάζει «μυστήριο της θείας οικονομίας».
Ποια είναι λοιπόν στο μυστήριο της θείας οικονομίας η σημασία της θείας Αναλήψεως; Γιατί δηλαδή η Εκκλησία εορτάζει την Ανάληψη του Ιησού Χριστού και τί σημασία έχει αυτή η εορτή για την πίστη μας; Γιατί όλες οι εορτές της Εκκλησίας αναφέρονται στα ιερά πρόσωπα και γεγονότα του μυστηρίου της θείας οικονομίας. Μυστήριο της θείας οικονομίας είναι όσα έκαμε και κάνει η ανερμήνευτη βουλή του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου και του ανθρώπου.
Για τη σημασία της θείας Αναλήψεως μας ομιλεί η Εκκλησία. Γιατί η Εκκλησία είναι στους πιστούς ο δάσκαλος της θείας αλήθειας. Η Εκκλησία μας ερμηνεύει τις θείες Γραφές και η Εκκλησία κάθε φορά, ως δάσκαλος και μητέρα μάς οδηγεί στο δρόμο της σωτηρίας.
Όχι μόνο στο θείο κήρυγμα και στην υμνολογία, δηλαδή στα τροπάρια κάθε εορτής, η Εκκλησία εξηγεί στους χριστιανούς και τους διδάσκει τις αλήθειες της πίστεως. Θα περιοριστούμε λοιπόν σε δύο από τα πιο γνωστά τροπάρια της εορτής της Αναλήψεως, για να δούμε ποια είναι η σημασία της μεγάλης αυτής Δεσποτικής εορτής.
Πρώτο είναι το Απολυτίκιο. Λέγεται έτσι, γιατί ψάλλεται στην Απόλυση του Εσπερινού. Σε κάθε εορτή ο αντιπροσωπευτικός ύμνος είναι το Απολυτίκιο, ένα τροπάριο σύντομο, που όλοι σχεδόν οι πιστοί το ξέρουν και το ψάλλουν. Να λοιπόν το Απολυτίκιο της εορτής της Αναλήψεως.
«Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών χαροποιήσας τους μαθητάς τη επαγγελία του Άγιου Πνεύματος. Βεβαιωθέντων αυτών διά της ευλογίας, ότι συ ει ο Υιός του Θεού ο Λυτρωτής του κόσμου».
Με δικά μας λόγια αυτό το τροπάριο θέλει να πει· «Αναλήφθηκες με δόξα, Χριστέ ο Θεός μας, αφού πρώτα χαροποίησες τους μαθητές με την υπόσχεση πως θα στείλεις το Άγιο Πνεύμα κι αφού εκείνοι, με την ευλογία που τους έδωσες βεβαιώθηκαν ότι συ είσαι ο Υιός του Θεού, ο Λυτρωτής του κόσμου».
Το δεύτερο τροπάριο της εορτής της Αναλήψεως, που το ακούμε στη θεία Λειτουργία, είναι το Κοντάκιο. Λέγεται έτσι, γιατί «εν κοντώ», δηλαδή σε λίγα λόγια και σύντομα ομιλεί πάντα για την υπόθεση της κάθε εορτής. Να λοιπόν το Κοντάκιο της εορτής της Αναλήψεως.
«Την υπέρ ημών πληρώσας οικονομίαν, και τα επί γης ενώσας τοις ουρανίοις, ανελήφθης, Χριστέ ο Θεός ημών ουδαμόθεν χωριζόμενος, αλλά μένων αδιάστατος και βιών τοις αγαπώσί σε· Εγώ ειμί μεθ’ υμών και ουδείς καθ’ υμών».
Εξηγούμε κι αυτό το τροπάριο στη δική μας γλώσσα·«Αφού τέλειωσες όσα ήταν να γίνουν για τη σωτηρία μας κι αφού ένωσες τα επίγεια με τα ουράνια, αναλήφθηκες με δόξα, Χριστέ ο Θεός μας.
Καθόλου όμως δεν χωρίστηκες από μας, αλλά μένεις μαζί μ’ εκείνους που σε αγαπούν και τους βεβαιώνεις ότι εγώ είμαι μαζί σας και κανένας δεν μπορεί να σας βλάψει».
Αυτά τα δύο τροπάρια, μαζί με όλα τα άλλα βέβαια που ψάλλουμε σήμερα, μας εξηγούν και μας λένε τι είναι η εορτή της Αναλήψεως. Μας λένε πρώτα ποιός είναι αυτός που αναλήφθηκε, πως και πότε αναλήφθηκε και γιατί αναλήφθηκε. Αυτός που αναλήφθηκε είναι ο Χριστός ο Λυτρωτής του κόσμου.
Αναλήφθηκε, όταν με τη διδασκαλία του, με τα θαύματα του, με το σταυρικό θάνατο και την Ανάστασή του, τέλειωσε το έργο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του κόσμου. Αναλήφθηκε με δόξα, έδωσε την υπόσχεση πως θα στείλει το Άγιο Πνεύμα και βεβαίωσε πως πάντα είναι μαζί μας, όταν τον πιστεύουμε και τον αγαπάμε.
Ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος, χωρίς να πάψει να είναι Θεός, πήρε πάνω του την ανθρώπινη φύση κι έγινε Θεός και άνθρωπος, Θεάνθρωπος, και ως Θεάνθρωπος αναλήφθηκε στους ουρανούς. Η ανάληψη δηλαδή είναι το ανέβασμα του ανθρώπου στους ουρανούς.
Εκεί τώρα ο Θεάνθρωπος Σωτήρας και Λυτρωτής του κόσμου κάθεται στα δεξιά του Θεού Πατέρα και «εντυγχάνει υπέρ ημών», δηλαδή είναι κοντά και μαζί με όλους, που τον πιστεύουν και τον αγαπούν. Και ευλογεί όλους εμάς, όπως τον είδαν οι Απόστολοι να τους ευλογεί και να αναλαμβάνεται στους ουρανούς. Αμήν.
Η εικόνα και ο συμβολισμός
Στην εικόνα της Αναλήψεως ο Κύριος με φωτεινά ενδύματα και κυριαρχική στάση, εικονίζεται μέσα σε «δόξα», που είναι άλλοτε στρογγυλή, όπως στην εικόνα μας και άλλοτε ελλειψοειδής.
Κάθεται σε ουράνιο τόξο ευλογώντας με το ένα του το χέρι και κρατώντας όρθιο ειλητάριο με το άλλο. Το ειλητάριο είναι σύμβολο του διδασκάλου.
Τη «δόξα», μέσα στην οποία βρίσκεται ο Κύριος υποβαστάζουν δύο άγγελοι. Συμβολίζουν και εκφράζουν τη θεία μεγαλειότητα και εξουσία. «Ο Κύριος ως παντοδύναμος δεν είχε ανάγκη τους αγγέλους για να αναληφθεί στους ουρανούς).
Σε μερικές εικόνες της Αναλήψεως οι άγγελοι δεν ανακρατούν το δίσκο της δόξας, αλλά ατενίζουν τον Κύριο σε στάση προσευχής. Όπως λένε τα τροπάρια της εορτής, απορούν και θαυμάζουν, γιατί ο Χριστός αναλήφθηκε όχι μόνον ως Θεός, αλλά και ως άνθρωπος, δηλαδή με το άφθαρτο και δοξασμένο σώμα του.
Άλλοτε οι άγγελοι εικονίζονται να σαλπίζουν σύμφωνα με το ψαλμικό στίχο «ἀνέβη ὁ Θεός ἐν ἀλαλαγμῷ, Κύριος ἐν φωνῇ σάλπιγγος» (Ψαλμ. 46, 6).
Ο στίχος αυτός αναφέρεται αυτούσιος στην υμνολογία της Αναλήψεως, γιατί «ἡ εἰς οὐρανούς ἄνοδος διά τούτων (των λέξεων) τοῦ Κυρίου σημαίνεται» (Μ. Αθανάσιος, ΒΕΠ 32, 116).
β) Οι απόστολοι. Χωρισμένοι κάτω σε δύο ομίλους έχοντας την Παναγία στη μέση «θεωρούν τον αναλαμβανόμενο Κύριο με χειρονομίες και στάσεις που δηλώνουν έκπληξη, αμηχανία, θάμβος και ταραχή».
Πίσω της βρίσκονται δύο λευκοφορεμένοι άγγελοι, που δείχνουν με υψωμένο το χέρι τον αναλαμβανόμενο Κύριο. Ως αγγελιοφόροι του Θεού διαβεβαιώνουν και παρηγορούν τους παριστάμενους πως ο Κύριος θα επανέλθει κατά τη Δευτέρα παρουσία του.
Στο κείμενο της Αγίας Γραφής (Λουκ. 24, 50-52. Πραξ. 1, 9-11) που αναφέρεται στην Ανάληψη, η Θεοτόκος δεν είναι ανάμεσα στα πρόσωπα που παραβρίσκονται στο γεγονός.
Για την παρουσία της μας πληροφορεί η ιερά παράδοση, όπως τη βλέπουμε άλλωστε στα τροπάρια του εσπερινού της εορτής και το συναξάριο της ημέρας∙ «τήν γάρ ἐν τῷ πάθει σου μητρικῶς πάντων ὑπεραλγήσασαν (=που πόνεσε πιο πολύ), ἔδει καί τῇ δόξῃ τῆς σαρκός σου ὑπερβαλλούσης ἀπολαῦσαι χαρᾶς (Δοξαστικό της λιτής).
Άξια προσοχής είναι η θέση και η στάση της Θεοτόκου στην εικόνα. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον υιό της και είναι άξονας της όλης σύνθεσης. «Η κάθετη γραμμή που ενώνει το κεφάλι του Σωτήρος με εκείνο της Θεοτόκου μοιράζει το σύνολο ακριβώς σε δύο όμοια μέρη, διασταυρώνεται με την οριζόντια γραμμή και σχηματίζει ένα τέλειο σταυρό» (Π. Ευδοκίμωφ).
Οι απόστολοι με τις χειρονομίες τους και έχοντας τα κεφάλια τους στραμμένα προς τον Κύριο έρχονται σε αντίθεση με την ατάραχη κα ήρεμη μορφή της Παναγίας. Η ηρεμία της, όπως ειπώθηκε, εκφράζει την αναλλοίωτη αλήθεια της Εκκλησίας.
Ο αγιογράφος της εικόνας μας θέλησε με τους αποστόλους που κυκλώνουν την Παναγία να παρουσιάσει την Εκκλησία, στην οποία ο Κύριος θα έστελνε την Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα για να την ζωοποιήσει και κινητοποιήσει.
Για την αποστολή του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές και της επιδημίας του στον κόσμο μιλούν και τα τροπάρια της Αναλήψεως.«Ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, ὁ τῶν Ἀγγέλων βασιλεύς, τόν Παράκλητον ἡμῖν ἐκ τοῦ Πατρός ἀποστεῖλαι» (α΄τροπάριον, ωδή δ΄).
Έτσι τα δύο κοσμοσωτήρια και κοσμοϊστορικά γεγονότα, της Αναλήψεως και της Πεντηκοστής, συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους.
Δεξιά από τη Θεοτόκο, το πρώτο πρόσωπο που βλέπει στον ουρανό με το χέρι μπροστά στα μάτια του, είναι ο απόστολος Παύλος. Φυσιολογικά δεν έχει θέση μεταξύ των αποστόλων, γιατί η μεταστροφή του έγινε μετά την Ανάληψη.
Στην εικόνα τοποθετείται συμβολικά. Θα γίνει κι αυτός μέλος της Εκκλησίας και μάλιστα εκλεκτό. Ο ορθόδοξος αγιογράφος αποσπά τον Παύλο από την εποχή του και τον συγκαταριθμεί μεταξύ των αποστόλων. Έτσι και η θέση του Ιούδα αναπληρώθηκε και η παράσταση της Εκκλησίας έγινε δυναμική, εκφραστική και συμβολική.
Τα υψωμένα σε δέηση χέρια της Παναγίας θυμίζουν τον ρόλο της κοντά στον Υιό της. Είναι αυτή που παρακαλεί και μεσιτεύει. Όπως ψάλλει η Εκκλησία μας, «ἄλλην γάρ οὐκ ἔχομεν, ἁμαρτωλοί πρός Θεόν, ἐν κινδύνοις καί θλίψεσιν, ἁεί μεσιτείαν».
Παρακαλούμε τον Χριστό να μας σώσει και ελεήσει «ταῖς πρεσβίαις τῆς Παναχράντου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἁειπαρθένου Μαρίας».
Στην εικόνα η Θεοτόκος εικονίζεται ορθοστημένη, αλύγιστη. Με την ακινησία της φαίνεται να εκφράζει τα αμετακίνητα δόγματα της Εκκλησίας.
Από το άλλο μέρος οι απόστολοι με τις διάφορες χειρονομίες τους συμβολίζουν τις διάφορες γλώσσες και τα ποικίλα μέσα, με τα οποία σπέρνεται ο λόγος του Θεού στις καρδιές των ανθρώπων.
Ωραία παρατηρήθηκε: «Ένα αίσθημα ειρήνης, προσευχής και αίνου καλύπτει το παν, γιατί εκεί οπού βρίσκεται το κεφάλι τοποθετείται η χαρμόσυνη ελπίδα του σώματος», δηλαδή της Εκκλησίας, που είναι το Σώμα του Χριστού.
Όπως το είπε ο άγιος πάπας Λέων Α΄ (440-461): «Η Ανάληψη του Χριστού είναι δική μας ανύψωση και όπου η δόξα της Κεφαλής προπορεύτηκε, εκεί καλείται η ελπίδα του Σώματος».
Στην εικόνα της Αναλήψεως ο Κύριος με φωτεινά ενδύματα και κυριαρχική στάση, εικονίζεται μέσα σε «δόξα», που είναι άλλοτε στρογγυλή, όπως στην εικόνα μας και άλλοτε ελλειψοειδής.
Κάθεται σε ουράνιο τόξο ευλογώντας με το ένα του το χέρι και κρατώντας όρθιο ειλητάριο με το άλλο. Το ειλητάριο είναι σύμβολο του διδασκάλου.
Τη «δόξα», μέσα στην οποία βρίσκεται ο Κύριος υποβαστάζουν δύο άγγελοι. Συμβολίζουν και εκφράζουν τη θεία μεγαλειότητα και εξουσία. «Ο Κύριος ως παντοδύναμος δεν είχε ανάγκη τους αγγέλους για να αναληφθεί στους ουρανούς).
Σε μερικές εικόνες της Αναλήψεως οι άγγελοι δεν ανακρατούν το δίσκο της δόξας, αλλά ατενίζουν τον Κύριο σε στάση προσευχής. Όπως λένε τα τροπάρια της εορτής, απορούν και θαυμάζουν, γιατί ο Χριστός αναλήφθηκε όχι μόνον ως Θεός, αλλά και ως άνθρωπος, δηλαδή με το άφθαρτο και δοξασμένο σώμα του.
Άλλοτε οι άγγελοι εικονίζονται να σαλπίζουν σύμφωνα με το ψαλμικό στίχο «ἀνέβη ὁ Θεός ἐν ἀλαλαγμῷ, Κύριος ἐν φωνῇ σάλπιγγος» (Ψαλμ. 46, 6).
Ο στίχος αυτός αναφέρεται αυτούσιος στην υμνολογία της Αναλήψεως, γιατί «ἡ εἰς οὐρανούς ἄνοδος διά τούτων (των λέξεων) τοῦ Κυρίου σημαίνεται» (Μ. Αθανάσιος, ΒΕΠ 32, 116).
β) Οι απόστολοι. Χωρισμένοι κάτω σε δύο ομίλους έχοντας την Παναγία στη μέση «θεωρούν τον αναλαμβανόμενο Κύριο με χειρονομίες και στάσεις που δηλώνουν έκπληξη, αμηχανία, θάμβος και ταραχή».
Πίσω της βρίσκονται δύο λευκοφορεμένοι άγγελοι, που δείχνουν με υψωμένο το χέρι τον αναλαμβανόμενο Κύριο. Ως αγγελιοφόροι του Θεού διαβεβαιώνουν και παρηγορούν τους παριστάμενους πως ο Κύριος θα επανέλθει κατά τη Δευτέρα παρουσία του.
Στο κείμενο της Αγίας Γραφής (Λουκ. 24, 50-52. Πραξ. 1, 9-11) που αναφέρεται στην Ανάληψη, η Θεοτόκος δεν είναι ανάμεσα στα πρόσωπα που παραβρίσκονται στο γεγονός.
Για την παρουσία της μας πληροφορεί η ιερά παράδοση, όπως τη βλέπουμε άλλωστε στα τροπάρια του εσπερινού της εορτής και το συναξάριο της ημέρας∙ «τήν γάρ ἐν τῷ πάθει σου μητρικῶς πάντων ὑπεραλγήσασαν (=που πόνεσε πιο πολύ), ἔδει καί τῇ δόξῃ τῆς σαρκός σου ὑπερβαλλούσης ἀπολαῦσαι χαρᾶς (Δοξαστικό της λιτής).
Άξια προσοχής είναι η θέση και η στάση της Θεοτόκου στην εικόνα. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον υιό της και είναι άξονας της όλης σύνθεσης. «Η κάθετη γραμμή που ενώνει το κεφάλι του Σωτήρος με εκείνο της Θεοτόκου μοιράζει το σύνολο ακριβώς σε δύο όμοια μέρη, διασταυρώνεται με την οριζόντια γραμμή και σχηματίζει ένα τέλειο σταυρό» (Π. Ευδοκίμωφ).
Οι απόστολοι με τις χειρονομίες τους και έχοντας τα κεφάλια τους στραμμένα προς τον Κύριο έρχονται σε αντίθεση με την ατάραχη κα ήρεμη μορφή της Παναγίας. Η ηρεμία της, όπως ειπώθηκε, εκφράζει την αναλλοίωτη αλήθεια της Εκκλησίας.
Ο αγιογράφος της εικόνας μας θέλησε με τους αποστόλους που κυκλώνουν την Παναγία να παρουσιάσει την Εκκλησία, στην οποία ο Κύριος θα έστελνε την Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα για να την ζωοποιήσει και κινητοποιήσει.
Για την αποστολή του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές και της επιδημίας του στον κόσμο μιλούν και τα τροπάρια της Αναλήψεως.«Ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, ὁ τῶν Ἀγγέλων βασιλεύς, τόν Παράκλητον ἡμῖν ἐκ τοῦ Πατρός ἀποστεῖλαι» (α΄τροπάριον, ωδή δ΄).
Έτσι τα δύο κοσμοσωτήρια και κοσμοϊστορικά γεγονότα, της Αναλήψεως και της Πεντηκοστής, συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους.
Δεξιά από τη Θεοτόκο, το πρώτο πρόσωπο που βλέπει στον ουρανό με το χέρι μπροστά στα μάτια του, είναι ο απόστολος Παύλος. Φυσιολογικά δεν έχει θέση μεταξύ των αποστόλων, γιατί η μεταστροφή του έγινε μετά την Ανάληψη.
Στην εικόνα τοποθετείται συμβολικά. Θα γίνει κι αυτός μέλος της Εκκλησίας και μάλιστα εκλεκτό. Ο ορθόδοξος αγιογράφος αποσπά τον Παύλο από την εποχή του και τον συγκαταριθμεί μεταξύ των αποστόλων. Έτσι και η θέση του Ιούδα αναπληρώθηκε και η παράσταση της Εκκλησίας έγινε δυναμική, εκφραστική και συμβολική.
Τα υψωμένα σε δέηση χέρια της Παναγίας θυμίζουν τον ρόλο της κοντά στον Υιό της. Είναι αυτή που παρακαλεί και μεσιτεύει. Όπως ψάλλει η Εκκλησία μας, «ἄλλην γάρ οὐκ ἔχομεν, ἁμαρτωλοί πρός Θεόν, ἐν κινδύνοις καί θλίψεσιν, ἁεί μεσιτείαν».
Παρακαλούμε τον Χριστό να μας σώσει και ελεήσει «ταῖς πρεσβίαις τῆς Παναχράντου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἁειπαρθένου Μαρίας».
Στην εικόνα η Θεοτόκος εικονίζεται ορθοστημένη, αλύγιστη. Με την ακινησία της φαίνεται να εκφράζει τα αμετακίνητα δόγματα της Εκκλησίας.
Από το άλλο μέρος οι απόστολοι με τις διάφορες χειρονομίες τους συμβολίζουν τις διάφορες γλώσσες και τα ποικίλα μέσα, με τα οποία σπέρνεται ο λόγος του Θεού στις καρδιές των ανθρώπων.
Ωραία παρατηρήθηκε: «Ένα αίσθημα ειρήνης, προσευχής και αίνου καλύπτει το παν, γιατί εκεί οπού βρίσκεται το κεφάλι τοποθετείται η χαρμόσυνη ελπίδα του σώματος», δηλαδή της Εκκλησίας, που είναι το Σώμα του Χριστού.
Όπως το είπε ο άγιος πάπας Λέων Α΄ (440-461): «Η Ανάληψη του Χριστού είναι δική μας ανύψωση και όπου η δόξα της Κεφαλής προπορεύτηκε, εκεί καλείται η ελπίδα του Σώματος».
