Οι Βαλκανικοί πόλεμοι, η μεγάλη αυτή απελευθερωτική προσπάθεια σχεδόν έχει λησμονηθεί στις πόλεις της «παλιάς Ελλάδας». Αντίθετα, στη Μακεδονία οι τοπικοί εορτασμοί και τα διάφορα ιστορικά μνημεία κρατούν άσβεστη τη μνήμη της.
Εδώ, εάν θυμάσαι τους απελευθερωτικούς πολέμους της Ελλάδας, μπορεί να σε κατηγορήσουν και για «ακροδεξιό».
Είναι όμως σωστό να κοιτάμε την ιστορία με τρόπο νηφάλιο και χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες.
Η μάχη των Γιαννιτσών ήταν η σημαντικότερη που έγινε στον πρώτο Βαλκανικό πόλεμο.
Να τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Οι Ναυπλιώτες (παππούδες, προπαππούδες και προπροπαππούδες των σύγχρονων) είχαν καταταγεί στο 8ο Σύνταγμα Πεζικού, το οποίο ανήκε στην 4η Μεραρχία με έδρα το Ναύπλιο. Στρατωνιζόταν στο Πολύγωνο, στο καινούργιο την εποχή εκείνη στρατόπεδο, μόλις είχε μετακομίσει από την Πλατεία Συντάγματος.
Κατ’ αρχήν η Μεραρχία μεταφέρθηκε αρχές Οκτωβρίου 1912 (με τρένο) βόρεια της Λάρισας. Αφού απελευθέρωσαν (εύκολα) την Ελασσόνα, προχώρησαν στα στενά του Σαραντάπορου (την διάβαση από Θεσσαλική πεδιάδα στα οροπέδια της Δυτικής Μακεδονίας. Στο Σαραντάπορο δεν βρέθηκαν μόνο μπροστά στον καλά οχυρωμένο Οθωμανικό στρατό, αλλά και στους Γερμανούς επιτελείς του, οι οποίοι θεωρούσαν απόρθητη την τοποθεσία.
Δεν είχαν υπολογίσει το διοικητή της 4ης Μεραρχίας Στρατηγό Μοσχόπουλο, ο οποίος παρακούοντας τις οδηγίες του επιτελείου εκτέλεσε επιθετική ενέργεια στα πλάγια του εχθρού και με συνεχή προέλαση, βρέθηκε στα μετόπισθέν του, στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα.
Η ταχεία προέλαση συνεχίστηκε και ο Ελληνικός στρατός διέβη χωρίς αντίσταση τις οροσειρές του Βερμίου και των Πιερίων. Στρατοπέδευσε έξω από τα Γιαννιτσά.
Σήμερα, τα Γιαννιτσά είναι μια πόλη χαμένη στον κάμπο. Τότε είχε μια μεγάλη ομώνυμη λίμνη με πολλές βαλτώδεις περιοχές στις όχθες της (τώρα έχουν αποξηρανθεί). Αυτό βόλευε τους αμυνόμενους Τούρκους να παραθέσουν γραμμή αμύνης.
Πάλι και εδώ διέπρεψε η 4η Μεραρχία και το 8ο Σύνταγμα. Τοποθετήθηκαν στο βόρειο άκρο της παρατάξεως και έκαναν πρώτοι την επιθετική ενέργεια. Στις 20 Οκτωβρίου είχαν βρεθεί στα μετόπισθεν της Οθωμανικής γραμμής. Ολοκληρώνοντας τη νίκη.
Μετά τα Γιαννιτσά δεν υπήρχαν επαρκείς δυνάμεις για να αποτρέψουν την είσοδο του στρατού στη Θεσσαλονίκη.
Η καθυστέρηση για 6 μέρες οφειλόταν στη διαφωνία του διαδόχου, τότε, Κωνσταντίνου να προχωρήσει ανατολικά. Ήθελε να κινηθεί βόρεια, προς το Μοναστήρι. (Λες και τα οροπέδια είχαν μεγαλύτερη αξία από το κεντρικότερο λιμάνι των Βαλκανίων).
Στις 26 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη. Ο στρατός απέκτησε επαφή με Βούλγαρους και Σέρβους. Έμειναν μόνον σημαντικές Τουρκικές δυνάμεις περικυκλωμένες στα Ιωάννινα.
Η 4η Μεραρχία και το 8ο Σύνταγμα μεταφέρθηκαν στην Ήπειρο και έλαβαν μέρος στις τελευταίες επιχειρήσεις της πολιορκίας των Ιωαννίνων και αμέσως μετά πάλι στη Μακεδονία έξω από το Κιλκίς.
Στο Κιλκίς έδωσαν το μεγαλύτερο φόρο αίματος. 1457 αξιωματικοί και στρατιώτες της Μεραρχίας σκοτώθηκαν σε αυτή την πολύνεκρη μάχη. Μεταξύ αυτών και ο διοικητής του 8ου Συντάγματος Αντώνιος Καμπάνης. Σκοτώθηκε πολεμώντας στην πρώτη γραμμή κατά την προσπάθεια διάσπασης Βουλγαρικών χαρακωμάτων.
(Δικαιολογημένα, λοιπόν, έχουμε στο Ναύπλιο οδούς με ονομασία «Κιλκίς» και «ΣυνταγματάρχουΚαμπάνη»).
Στην πόλη μας οι Βαλκανικοί πόλεμοι έγιναν αφετηρία της «αποστρατιωτικοποίησής» της. Το Ναύπλιο, ήταν πια μακριά από τα σύνορα και δεν χρειαζόταν εδώ στρατός. Το 1914 κλείνει το «Οπλοστάσιο», το 1926 κλείνει το «Στρατιωτικό Νοσοκομείο», μετά τον πόλεμο φεύγει η μονάδα του Πυροβολικού και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου μεταφέρεται η έδρα της Μεραρχίας στην Τρίπολη… Μέχρι που φτάσαμε στη σημερινή πλήρη απομάκρυνση στρατιωτικών υπηρεσιών.
Τουλάχιστον, με τη λειτουργία του Πολεμικού Μουσείου ας μείνει ζωντανή η ανάμνηση αυτών των αγώνων.
ΥΓ Στη φωτογραφία το επιτελείο του 8ου Συντάγματος Ναυπλίου, στην Μακεδονία, το 1913. Με τη βούλα, έχω σημειώσει τον ηρωικό Συνταγματάρχη Καμπάνη.
