Βία κατά των γυναικών, αριθμοί που «πληγώνουν»…

Άρθρο της Σόνιας Τάνταρου Κρίγγου*
Δικηγόρου Παρ’Αρείω Πάγω, 

π. Προέδρου Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας

Βία κατά των γυναικών,έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, εκφράσεις που τα τελευταία χρόνια μπήκαν για τα καλά στο λεξιλόγιό μας …γιατί στη ζωή μας, στη κοινωνία μας τη βία τη βιώνουν καθημερινά εκατομμύρια γυναίκες, εδώ και αιώνες, σε όλο το κόσμο. 

Εκδηλώνεται σε κάθε γωνιά της γης σε γυναίκες, ανεξαρτήτως εκπαιδευτικής, οικονομικής, οικογενειακής ή άλλης κατάστασης, είτε σε ιδιωτικό είτε σε δημόσιο χώρο.

Σαφή ορισμό αυτής έχουμε για πρώτη φορά στη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και της ενδοοικογενειακής βίας ή ,όπως είναι ευρέως γνωστή, στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία εδώ και έξι χρόνια έχει κυρωθεί και ενσωματωθεί στο δικαιϊκό μας σύστημα. Σε αυτήν ορίζεται και κατονομάζεται η έμφυλη βία ως η βία με βάση το φύλο. 

Ο όρος «βία κατά των γυναικών που βασίζεται στο φύλο» σημαίνει τη βία η οποία καταφέρεται εναντίον μιας γυναίκας για μόνο το λόγο ότι είναι γυναίκα. Έχει πολλές μορφές ( σωματική , σεξουαλική , ψυχολογική , οικονομική κλπ.) και λαμβάνει και νέες διαρκώς. Νεοαναδυόμενες μορφές βίας κατά των γυναικών όπως η διαδικτυακή παρακολούθηση και παρενόχληση , η εκδικητική πορνογραφία αλλά και η μη συναινετική πορνογραφία, η λήψη και δημοσιοποίηση φωτογραφικού ή μαγνητοσκοπημένου υλικού χωρίς συναίνεση, ο σεξουαλικός εκφοβισμός, η ψηφιακή καταδίωξη, είναι κάποιες εξ αυτών. 

Οι επιπτώσεις,στην σωματική και ψυχική υγεία αλλά και στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή των θυμάτων, τεράστιες. 

Οι διαστάσεις του φαινομένου αποτυπώνονται σε πρόσφατη πανελλήνια έρευνα που υλοποίησε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, σε δείγμα 11.557 γυναικών,ηλικίας μεταξύ 18-74 ετών. 

Η ψυχολογική βία (η υποτίμηση και ταπείνωση, απαγόρευση επαφής με φίλους, γονείς ή συγγενείς κ.λπ.), εμφανίζεται ως η πιο συχνή μορφή βίας που δηλώνουν ότι υφίστανται οι γυναίκες σε ποσοστό 40,4%. Το 29,6% των γυναικών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σωματική βία, 18,1% δηλώνει ότι έχει υποστεί σεξουαλική βία, και 36,5% δηλώνει ότι έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία. 

Επιπρόσθετα, 23,49% των γυναικών ηλικίας 18-29 ετών και περίπου 2 στις 10 γυναίκες ηλικίας 30-44 ετών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική βία,που αφορά την ανεπιθύμητη σεξουαλική συμπεριφορά που επιβάλλεται συμπεριλαμβανομένου του βιασμού και της απόπειρας βιασμού. Επιχειρώντας αναγωγή στο σύνολο του πληθυσμού των γυναικών της χώρας , που ανέρχεται σε 3.778.405 γυναίκες ηλικίας 18-74 ετών, προκύπτει ότι το συνολικό ποσοστό των γυναικών του δείγματος που έχει υποστεί σεξουαλική βία (18,09%) αντιστοιχεί σε περίπου 683.000 γυναίκες. 

Περισσότερες από 2 στις 5 γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα (42,6%) και εργάζονται ή είχαν εργαστεί στο παρελθόν φέρονται να έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία τους τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας 26,1% των γυναικών έχουν βιώσει κάποια μορφή μη εμφανούς παρακολούθησης ή παρενόχλησης (stalking) κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους, δηλαδή έχουν βιώσει εσκεμμένη επαναλαμβανόμενη απειλητική συμπεριφορά εναντίον τους, βιώνοντας φόβο για την ασφάλεια τους. 

Σύμφωνα με άλλες έρευνες οι γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία. Αν αυτοί οι αριθμοί μας τρομάζουν , ας σκεφτούμε ότι οι πραγματικοί είναι ακόμα μεγαλύτεροι , διότι άνω του 55% των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα. Όποιοι και αν είναι όμως οι αριθμοί , που σε κάθε περίπτωση μας «πληγώνουν» ως κοινωνία,η πρόληψη και η αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης βίας απαιτεί σωστή οργάνωση, συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, ευρεία ενημέρωση των πολιτών σχετικά με το τι είναι βία, πώς τη διαχειριζόμαστε και που απευθυνόμαστε και εγρήγορση από την ίδια τη κοινωνία. 

Η κοινωνική ανοχή και η σιωπή το μόνο που κάνουν είναι να επιδεινώνουν το πρόβλημα,με αποτέλεσμα η ζωή των θυμάτων να απειλείται. Τα θύματα που βιώνουν οποιαδήποτε μορφή βίας δεν πρέπει να μένουν μόνα αλλά να συνειδητοποιήσουν ότι δεν ευθύνονται αυτά για τη συμπεριφορά των δραστών και να προσπαθούν να βρουν τη δύναμη να αναζητούν βοήθεια και συνάμα να είναι σε διαρκή εγρήγορση οι υπηρεσίες και δομές που θα τη παράσχουν. 

Με την κατάλληλη στήριξη, μπορούν να επανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους, να πιστέψουν ξανά στον εαυτό τους και να δημιουργήσουν τη ζωή που επιθυμούν. Λαμβάνονται πρωτοβουλίες και υλοποιούνται πολιτικές και δράσεις που -κρίνοντας εκ του αποτελέσματος- αποδίδουν. Αποδίδουν στον τομέα της πρόληψης και της αντιμετώπισης,καθώς ολοένα και περισσότερες γυναίκες αναγνωρίζουν και καταγγέλλουν τη βία που υφίστανται και ζητούν βοήθεια δείχνοντας εμπιστοσύνη στα όργανα και τις δομές της πολιτείας . Η πρόληψη των περιστατικών και η προστασία των θυμάτων είναι επιβεβλημένη και θα πρέπει να είναι διαρκής και πολυεπίπεδη. 

Για να επιτευχθεί όμως ο στόχος, η εξάλειψη του φαινομένου, χρειάζεται πολύ δουλειά, γιατί οι ρίζες του είναι βαθιά μέσα στην κοινωνία μας αλλά και στο καθένα και τη καθεμία από εμάς, που έχουμε μεγαλώσει με συγκεκριμένα έμφυλα στερεότυπα. Ας δουλέψουμε ως άτομα, ως γονείς , ως κοινωνία , με εμάς και τα παιδιά μας, μέσα στο σχολείο, στην οικογένεια και την καθημερινότητα μας για να κάνουμε πράξη έναν κόσμο χωρίς βία κατά των γυναικών, έναν κόσμο ισοτιμίας και αμοιβαίου σεβασμού. Γιατί μόνο έτσι θα εκμηδενίσουμε τους αριθμούς που μας «πληγώνουν.»

*Σόνια ΤάνταρουΚρίγγου, Δικηγόρος Παρ’Αρείω Πάγω, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια, Πιστοποιημένη Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων, Πολιτευτής Νέας Δημοκρατίας Αργολίδας, π. Πρόεδρος Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας