Αγγελική Θάνου: Κάθε έκφανση της ποίησης αποτελεί πολιτική πράξη, όπως άλλωστε και κάθε άλλη μορφή τέχνης

Της Γκέλης Ντηλιά

Διαβάζοντας την ποιητική συλλογή της Αγγελικής Θάνου «Βολβοί ανάσας» από τις εκδόσεις Πηγή, θαύμασα όχι μόνοτη γραφή της, αλλά και τη σκέψη της που την προσφέρει απλόχερα στον άνθρωπο κάθε εποχής για να κρατηθεί επάνω της και να κρατήσει γερά τα ηνία της ζωής του. Αν η διαχρονικότητα των στίχων είναι το ζητούμενο για όποιον γράφει, η ποιήτρια το έχει καταφέρει στο έπακρο.

Ναύπλιο- Βόλος, μια συζήτηση ανάμεσα σε δυο συντοπίτισσες με θέα η μία τον Αργολικό και η άλλη τον Παγασητικό.

Ο χρόνος διατρέχει πολλά σημεία της συλλογής σου. Σου έχει συμβεί μια στιγμή να διαρκέσει μια ζωή;

Μα είναι ο χρόνος ένας ακάματος «ίσκιος πουλιών». Σταθερός, συνεπής και αθώος μας κλείνει το μάτι. Βαρύτιμες μονάδες μέτρησης οι στιγμές μας, κάποιες δροσερέματα, άλλες «λυδία λίθος» στα καράτια μας κι άλλες άκαμπτες σκιές.

«Εκεί αποθηκεύω τον ήλιο μου./Εκεί όπου ένα ποίημα κεντρίζει,/ κι εκτοξεύεται στο φως.», γράφεις στο ποίημα με τίτλο «Το σκιάχτρο είναι κατειλημμένο». Πόσο εκτυφλωτικό είναι το ποιητικό φως;

Αποφεύγω τα εκτυφλωτικά φώτα, θολώνουν και τυφλώνουν με την λάμψη τους την όραση. Προτιμώ τον παρηγορητικό φωτισμό της ποίησης, αυτόν που δίνει φιλί ζωής.

Στο «Μεγάλα βάθη», οι τελευταίοι στίχοι, «Με φόντο την ανεμπόδιστη Άνοιξη/η κατάσταση κρίνεται κατεπείγουσα./Αιμορραγεί ανθοφορία.», μου δίνουν την εντύπωση ότι η ανθρώπινη ύπαρξη βαδίζει αιμάσσουσα προς κάθε τι που δεν μπορεί να εμποδίσει.

Αφορά τον εν εγρηγόρσει εαυτό, αυτόν που επιθυμεί να συγκροτηθεί εκ νέου, ανακτώντας τον χαμένο χρόνο, ώστε να προλάβει να ανθίσει τα όνειρά του. Πρόκειται για βαθιά αισιόδοξους στίχους καθώς έχουν φόντο την ανεμπόδιστη Άνοιξη.

Όταν διάβασα τον στίχο, «Είμαι ή άνθρωπος των εννιά», ήρθε στο νου μου ο Καζαντζάκης που άλλαζε τα άρθρα βαρυσήμαντων λέξεων. Σε ένα άλλο ποίημα χρησιμοποιείς τη λέξη του, «ψυχανεμίζομαι».

Πολύ σωστά. Έχουμε επίσης και την ποιήτρια Ζωή Καρέλλη η οποία καινοτόμησε με το ποίημά της με τον τίτλο «Η άνθρωπος» όπου γράφει: Εγώ γυναίκα, η άνθρωπος /
ζητούσα το πρόσωπό Σου πάντοτε /ήταν ώς τώρα του ανδρός /και δεν μπορώ αλλιώς να το γνωρίσω. […]. Ψυχανεμίζομαι σημαίνει διαισθάνομαι, ερμηνεύω μια κατάσταση με τα φίλτρα της ψυχής μου, συνήθως αλάνθαστα.

Τι μουσική θα ταίριαζε με το βιβλίο σου;

Η Τζαζ γιατί η μουσική Τζαζ είναι ελευθερία και οι στίχοι μου οδεύουν με όχημα την πολυπόθητη λύτρωση και απελευθέρωση του εαυτού προς το μότο «Φτου…ξελευθερία!»

Ο φόβος αποτελεί μια έννοια που επίσης σε εμπνέει. Μάλιστα περιγράφοντας τον ως «μπάλα ξεφούσκωτη», πιστεύω ότι η οπτική σου θα βοηθήσει πολλούς που τους κατατρύχει.

Διανύουμε μια εποχή κατά την οποία ο φόβος σερβίρεται ασύστολα, ολούθε. Ναι, είναι «μπάλα ξεφούσκωτη» κι εμείς έχουμε τη δύναμη να την κλωτσήσουμε. Οι φόβοι ευδοκιμούν όπου υπάρχουν παραλήπτες. Στο κουδούνι μου πλέον γράφει: «Φύγε φόβε».

Θεωρώ απόλυτα πολιτικό τον στίχο «Μα δεν χορταίνεις σύννεφα όταν πεινάς γιαδίκιο».Τον παραλληλίζω με τον στίχο,«διψάμε για ουρανό» του Σαχτούρη.

Κάθε έκφανση της ποίησης αποτελεί πολιτική πράξη, όπως άλλωστε και κάθε άλλη μορφή τέχνης.Η καθημερινή μας συμπεριφορά και κάθε σκέψη μας που την καθοδηγεί έχει επίσης πολιτική χροιά. Ο σύγχρονος άνθρωπος εγκλωβισμένος στην κατανάλωση και στο «φαίνεσθαι» μοιάζει νηστικός και άνυδρος.

Προτιμάς πολύ τα ερωτηματικά, όπως φαίνεται, για τη μεταφορά των νοημάτων. Όταν, ας πούμε, γράφεις «Φυλακίζεται η αγάπη; Και φυλακίζει. Η αγάπη;» Δυο ερωτηματικά φυλακίζουν μια τελεία.

Οι ερωτήσεις είναι γενεσιουργές αιτίες. Λειτουργούν ως μέντορες και ωθούν στην σκέψη προς την διορατικότητα. Μας οδηγούν σε διάλογο με τον εαυτό. Ποιος θα μας δώσει άφεση αν σερβίρουμε όλες τις απαντήσεις;

Ομολογώντας, «Δηλώνω φαν της έκτης αίσθησης»και κάπου αλλού «Η έκτη μου αίσθηση πάντα σεεγρήγορση», πόσο καθοριστική είναι για σένα;

Συνήθως μου χαρίζει το σινιάλο της, διακριτικά, ευγενικά. Είναι η μεταξένια φίλη μου. Όσες φορές την έχω αγνοήσει αποδείχθηκε εκ των υστέρων πως ήταν ατόπημα.

Αν η ποιητική σου συλλογή ήταν πίνακας, ποιος θα ήταν;

Η ποίηση είναι μια άλληθέαση, αδέσμευτη, ελεύθερη. Ο Ρενέ Μαργκίτ, ο Βέλγος ζωγράφος έχει δημιουργήσει έναν πίνακα που τον ονομάζει “Thefalcemirror”. Ένα τεράστιο μάτι με μια κόρη οφθαλμού αδέσμευτη που επιπλέει σε διαυγή ουρανό. Η ερώτησή σου αυτόν τον πίνακα μου έφερε στο νου.

Το «Συνεδρία», ολοκληρώνεται με τους στίχους «Ξάφνου ένας χτύπος ακουμπά την πόρτα μου. /Σιγανά./Δεν περιμένω κανέναν./Ποιος είναι;/Το ποίημα είμαι…/Τώρα θα αθωωθούμε.» Είναι πάντατο ποίημα που μας χτυπά την πόρτα ή συμβαίνει και το αντίθετο;

Θεωρώ ότι συμβαίνουν και τα δυο. Για μένα το σημαντικό είναι να υπάρχει αυτή η πόρτα κι αν απουσιάζει να την δημιουργήσουμε.

«Δεκαπεντασύλλαβα μπουκέτα μαζεύω», είναι από τους ωραιότερους στίχους που έχω διαβάσει. Παρακάτω στο «Το δεξίμι» γράφεις, «για την ανθοδετική των ιάμβων/έχω δηλώσει/ως ανυπεράσπιστα όλα μου τα λευκώματα.»Ποια άνθη συνθέτουντο μπουκέτο της ποίησης;

Τα άνθη της νερατζιάς με ένα γύρο αγριολούλουδα και βοτάνια με κλωνάρια δυνατά αγάπης δεμένα με κλωστές χαράς που μοσχοβολούν συγχώρεση.

Γιατί θεωρείς«την τρυφερότητα»ως«μόνη επανάσταση»;

Η τρυφερότητα αφοπλίζει σαν τον βασάλτη που τρίβεται πάνω στο μέσα χρυσάφι μας και απελευθερώνει τα καράτια μας. Τότε πιστοποιείται η αντοχή μας ως γνήσια και δυνατή.

«Κάθε φωτογραφία κουβαλά χίλιες λέξεις».Υπάρχει μια δική σου, όπου οι λέξεις αλλάζουν όταν την ξαναβλέπεις;

Πολλές, ειδικά των αγαπημένων απόντων. Με αυτές η επικοινωνία είναι βαρομετρικά ασταθής και σπανίως ευπροσάρμοστη.

Στο καταπληκτικό σου ποίημα «Πόσο;» με το οποίο ταυτίζομαι απόλυτα, είναι γεμάτο αόρατα ερωτηματικά και ρητορικά ερωτήματα. Με συγκλόνισε ως ολότητακαι ειδικά ο στίχος, «Ξέρεις, γλυκιά μου, πόση ποίηση κρύβεται στη λευκή μου σελίδα».

Αυτό το ποίημα γράφτηκε σε μια φάση της ζωής μου όπου ο εκφωνητής στην τηλεόραση ανακοίνωνε ότι….εντοπίστηκε η σορός της αγάπης / ότι ξεβράστηκε πλάι σε μια απόχη…[…]. Ευτυχώς ανένηψε με ένα φιλί της ζωής..

Ποιους θα καλούσεςσε δείπνο;

Τις τέσσερις εγγονές μου, τις γλυκο – νεράϊδες μου.

Στο «Λεπτές υπερβολές γραφής», το παιχνίδι με τα σημεία στίξης είναι ευφάνταστο! Πόση ανάπαυλα προσφέρουν οι παύλες, προκειμένου να φανταστούμε ή να κατανοήσουμε τον κόσμο;

Οι ανάπαυλες δίνουν χρόνο να εστιάσουμε στο καίριο, εκεί που αρχίζει ο κοινός διαλογισμός με τον εαυτό και τη φύση, εκεί όπου γεννιούνται τα υστερόγραφα.

Δεν γίνεται να αποφύγω την αναφορά στον στίχο «η ηλιθιότητα είναι ψευδαίσθηση παντοδυναμίας». Τι αντοχές χρειάζονται για να αντισταθούμε στο «Statusquo», που αποτελεί τον τίτλο;

Χρειάζεται σθένος για την αντίσταση και την αντιμετώπιση μιας υπάρχουσας κατάστασης. Η αλλαγή ή η ανατροπή υφιστάμενων κοινωνικών καταστάσεων ή αξιών απαιτούν τόνους ανθεκτικότητας απέναντι στην καθεστηκυία τάξη.

ΗΗΗ ποιητική σου συλλογή ολοκληρώνεται με ένα υψηλής αισθητικής ποίημα που τιτλοφορείται «Λαμπροί λογισμοί για το τέλος». Αρχίζει με τον φιλοσοφικό στίχο «Μήπως δεν είναι η προσωπική παρακμή μια πρόκληση;»και κάπου ενδιάμεσα η δήλωση«Θα με αγαπήσω κι άλλο»με έκανε να αναλογιστώ βαθιά πόσο λίγο τελικά αγαπάμε τον εαυτό μας για να του επιτρέψουμε να παρακμάσει.

Χρωστάμε στον εαυτό μας χρόνο κοινού διαλογισμού μαζί του και συγχώρεσης για τα όποια λάθη του. Ένα τρυφερό κανάκεμα, μια ζεστή αγκαλιά του εαυτού μας και η απόλυτη αποδοχή του,δημιουργούν μια εσωτερικότητα αγαπητική φωτίζοντας την πιο θετική εκδοχή του.

Ξαναδιαβάζοντας τις απαντήσεις της, ένα ποίημα μού γεννήθηκε και της το αφιερώνω.

ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ

Με μια ερώτηση αρχίζει ο κόσμος της

σε μια παύλα η ανάπαυλα της σκέψης της,

αφού οριζοντιωθεί

πατάει γκάζι και ανθοφορεί το σύμπαν.

Κάτω από φώτα αμυδρά

φύεται η ποίηση στα χέρια της,

καράτια τα λεπτά της έμπνευσης

και στο χαρτί τα πολύτιμά της παίρνουν θέση.

Είναι η έκτη αίσθηση που κατά βάθος

τη γλιτώνει απ’ του κενού τα χέρια